Geen afbeelding

70 Studeren in Frankrijk: Marktwerking met pervers resultaat

12 december 2011 Wilmont 19

12 december 2011
€ 13.712,00 (1). Dit is het collegegeld van dochterlief voor het academische jaar 2011/2012 van haar handelshogeschool (ESSEC in Parijs). Na een één-jarige bachelor’s (€ 9.500) volgt een mastercyclus van twee betaaljaren, maar die 3½ à 4 jaar in beslag nemen vanwege de stages en buitenlandervaring. Dit is haar tweede jaar. Vorig jaar was dat € 12.000. Volgend jaar wordt het € 17.000. Ter herinnering: In het Franse veredelingscircuit volgen na de middelbare school 2 jaren van voorbereiding voor de technische en economische richting en ook, zij het anders, de litteraire filière. Het zijn de ‘classes préparatoires’ (in principe gratis) met het accent op taalbeheersing, wiskunde en ‘culture générale’. En met een veeleisende intellectuele discipline. Gezamenlijk representeren de ‘classes préparatoires’ zo’n 6 à 7% van het universiteitsbestand, het is al jaren min of meer stabiel (2). Daarna vindt een zifting plaats (concours = afvalexamens) waarbij de leerlingen een plaats vinden op een hoge school die correspondeert met hun rangschikking. De beste instellingen zijn altijd in de hoofdstad. De universitaire filières zoals rechten en medicijnen zijn ook uitermate selectief. Met de massificatie van het eindexamen (baccalauréat), waarbij er naar gestreefd wordt dat 80% van een leeftijdsklasse dat examen haalt (71,6% in 2011), is de intellectuele waarde van dat examen behoorlijk ingezakt, met het gevolg dat 1) men hoge cijfers moet hebben om tot bepaalde instellingen toegelaten te worden en 2) de ‘classes préparatoires’ die ooit 1 jaar duurden, nu altijd 2 jaar in beslag nemen. Het is een duaal systeem, want voor wat de ‘classes préparatoires’ en de ‘grandes écoles’ te bieden hebben, kan men ook – zonder selectie en vrijwel gratis – op de universiteit terecht. Maar dan wel met veel minder studeerdiscipline en minder goede professoren…

Geen afbeelding

69 Leve de Franse taal!

6 december 2011 Wilmont 4

6 december 2011
Voor degenen die nog geïnteresseerd zijn in de buurlanden en het diep betreuren dat we het moeten doen met het meeste platvloerse mercantiele Engels (en er bovendien nog trots op zijn) volgt hier een Franse leesoefening. Het is een prachtige, en begrijpelijke, litteraire pastiche geïnspireerd op Racine (1639-1699) met XVIIe eeuwse retorische gedragenheid, rijm, golvend rhythme van alexandrijnen en Gallische élégance… Het zou een mooi onderwerp zijn voor de eindexaminandi met alles wat er aan te pas komt aan geschiedenis, de Klassieken, uitdrukkingsvaardigheid, de resonantie en het mooie wat Europa nog te bieden heeft.

Komt er ooit een klaagzang à la Vondel over de manier waarop Balkenende/Wellink/Bos/Teulings/Bovenberg/Kroes van ons bankwezen een mierenhoop hebben gemaakt? Hier alvast een aanzet: ….Poezelige Balkenende, gesontjes en vetjens…Wellinx cherubijntje van albast, het Bovenbergse duveltje van omhoog … doorsnuffelt deze prullen enz… Het zou een Kerstprijsvraag van BON kunnen zijn, maar dan wel milder en meer doordacht…

La scène se passe dans les jardins du Château Bellevue, à Berlin. Angela von Mecklemburg et Nicolas de Neuilly se sont discrètement éclipsés de la réception offerte par le roi de Prusse. On entend, au loin, les accents du quatuor de Joseph Haydn.

Nicolas :
Madame, l’heure est grave : alors que Berlin danse
Athènes est en émoi et Lisbonne est en transes.
Voyez la verte Erin, voyez l’Estrémadoure
Entendez les Romains : ils appellent au secours !
Ils scrutent l’horizon, et implorent les Dieux.
Tous les coffres sont vides, et les peuples anxieux
Attendent de vous, madame, le geste généreux !
De leur accablement ils m’ont fait l’interprète :
Leur destin est scellé, à moins qu’on ne leur prête
Cet argent des Allemands sur lesquels vous régnez.
Cette cause est bien rude, mais laissez moi plaider…

Angela :
Taisez-vous Nicolas ! Je crois qu’il y a méprise
Folle étais-je de croire à une douce surprise
En vous suivant ici seule et sans équipage
Je m’attendais, c’est sûr, à bien d’autres hommages !

Geen afbeelding

68 Studeren in Frankrijk: Hoe verder? Mee doen met ‘The War for Talent’?

24 juni 2011 Wilmont 1

23 juni 2011
Bijlage toegevoegd op 24 augustus 2011: Hoe een beursintroductie totaal mis kan gaan…

Dit moge ver afstaan van de meeste BON-lezers, maar de perverse tentakels van deze pseudo-oorlog dringen in alle geledingen van de samenleving door.

In extenso in de bijlagen: A) ‘The War for Talent’, het evangelie van McKinsey & Company, 1997-2001: ‘…Having great managerial talent has always been important, but now it is critical…In today’s competitive knowledge-based world, the caliber of a company’s talent increasingly determines success in the marketplace…The war for talent will persist for at least the next two decades…The forces that are causing it are deep and powerful. The war for talent is a business reality….At the same time, the supply of talent is constrained’.
En één repliek gepubliceerd in de Financial Times in 2009: B) ‘…The ideology’s popularity was not a result of its inherent rightness but because it served as a convenient justification (validated by McKinsey’s ‘War for Talent’) for high-flyers to elevate their self-image, embed their position and raise their pay… This is a culture devoid of self-criticism and self-analysis’…Valueless leadership is allowed to flourish..’
————-
Op een regenachtige dag heb ik een jonge man begeleid naar zijn grootbank in de zakenwijk van La Défense, ten westen van Parijs. Het was uit nieuwsgierigheid om mijn vroegere conditie van bankemployee te vergelijken met de zijne. Het ontmoetingspunt is het ondergrondse station van Les Halles, waar de regionale metrolijnen elkaar kruisen. De dagelijkse landverhuizing waar honderdduizenden aan meedoen vanuit de woonplaatsen vooral ten oosten van Parijs naar de werkplaatsen in het westen, komt hier langs. Op dit spitsuur volgen de treinen elkaar om de 3 minuten op, maar we moeten 3 uitpuilende ‘rames’ voorbij laten gaan, voordat er een trein langs kwam met wat ruimte. In Les Halles zijn er momenten, vooral ’s avonds laat, dat men zich in Afrika waant, als blanke behoor je dan niet tot de zichtbare minderheid, maar tot de enkelingen (1). In het spitsuurtransport zijn we weer helemaal onder ons en collectief jong, 50-plussers zijn er nauwelijks. In 10’ zijn we in La Défense waar de trein zich leegt als de stortbak van een toilet. En dan moet men weer in de queue staan voor de roltrappen om in de buitenlucht te worden uitgespuugd van de autoloze esplanade waar alle hoge gebouwen op uitkomen. Het is doodstil op de tienduizenden gedempte voetstappen na die zich in één of andere richting reppen. In de grote hal van zijn gebouw is het wéér wachten op de snellift die na de 25ste verdieping overal stopt… Hij doet er dagelijks 3 kwartier over om van zijn huis de 33ste verdieping te bereiken. Voor velen duurt dat dubbel zo lang… Ja, die hogere verdiepingen, er zijn er 37… wie daar werkt symboliseert via de interne hiërarchie het eigen belang van de bank. De afdelingen van de bank die het meeste verdienen, zitten het hoogst. ‘Puur toeval’, zegt men dan.

Geen afbeelding

67 Studeren in Frankrijk: ‘Lost in the Fog’ Chinese studenten in Frankrijk en Nederland.

29 maart 2011 Wilmont 0

28 maart 2011
Hoe zit het wereldwijd met de Chinese studenten? Naar schatting zijn het er 1,4 miljoen die in het buitenland studeren, van 7 grensoverschrijdende studenten is er 1 Chinees. Er zijn nogal wat keerzijden aan verbonden die weinig te maken hebben met kwaliteit, wederzijdse (geestelijke) verrijking of economisch voordeel. In Frankrijk is daar de laatste tijd over gepubliceerd en daarbij vergeleken blijft de universitaire communicatie in Nederland wat achter. Vroeger kwam men daar zelfs teksten tegen waarvan men de indruk kreeg dat de schrijver een brok emotie moest wegwerken als het om Chinese studenten gaat. Oh, het uitverkoren en beloofde land te zijn van een Chinese student! Een toekomstige Einstein die weliswaar niet in staat is een half dozijn Engelse woorden op een rij te zetten, maar dat is niet erg als je elkaar maar begrijpt en dat moet a fortiori voor een bètastudie gelden. Ons geheime polder-Wunderwaffe, speerpunt van de internationalisering, want ‘in onze Nederlandse labs komt een kwart tot een derde van onze mensen uit het buitenland, simpelweg omdat in Nederland niet genoeg geschikte mensen te vinden zijn’ (VNO/Philips 2004, nog steeds de doctrine). Zou het werkelijk zo kunnen zijn dat het geïdealiseerde buitenland meer/beter ‘geschikte’ wetenschappers produceert dan wijzelf ooit zouden kunnen doen? Onze Masters zijn toch zo goed en geliefd omdat ze kort, goedkoop en vooral Engels-talig zijn? Hoeveel ‘labs’ zijn er eigenlijk nog nu ook die van Organon (3e qua grootte) zo onnozel in de mondiale put is gevallen? En is het niet verkapt racistisch zich in te spannen om ‘geschikte’ studenten aan te trekken uit ‘NESO-Landen’ (1) i.p.v. Afrikanen voor wie het misschien zoveel nuttiger zou kunnen zijn? Zijn die dan niet ‘verrijkend’?Overigens moet men wel een groot respect hebben voor wat NESO tot stand brengt.

Geen afbeelding

66 Leidse academische pin ups: ‘Honorary Degrees for Celebs’

7 februari 2011 Wilmont 1

7 februari 2011
‘Het is incoherent de culturele diversiteit te verdedigen en tegelijkertijd aan alles toe te geven. Zwichten als het om de eigen taal gaat; schipperen met de eigen waarden; de eigen geschiedenis verwaarlozen. Een natie komt niet uit de lucht vallen. Het is de wil om samen te leven en samen te handelen, het is een cultureel gegeven. De natie valt uiteen als de cultuur waar ze zich mee kenmerkt, uiteenvalt. Aan de oorsprong van een nationale identiteitscrisis, vindt men de verontachtzaming van de eigen cultuur’. (De Heer Sarkozy, Besançon, 13 maart 2007, geïnspireerd op Levi-Strauss ‘L’identité n’est pas une pathologie’. Heel voorzichtig zijn met de interpretatie, svp). (1)

In Leiden smeren de denkmeesters zich met pek in, klitten daar TOEFL600 veren aan en denken dan dat ze de mooisten zijn. Dat daarbij hun studenten te kort komen aan vergaarde wijsheid, historische binding en kennis van de buren, zal hun worst zijn. Zoiets valt onder de noemer van de ‘pensée non rentable’, waar je niet in kunt wonen. ‘Mentally disengaged from Europe’, moet een ieder – gereduceerd tot ‘competent product’ – op de internationale arbeidsmarkt fongibel kunnen worden ingezet. Arbeidsmarkten voor doorsnee academici zijn nauwelijks ‘internationaal’. Het is niets meer dan pretentieuze kitsch van onnozele burgers die hun hele leven lang het buitenland idealiseren, alsof een eigen identiteit iets pathologisch is. Niet meer mee willen doen met de ingewikkeldheid van de geschiedenis daar komt het in feite op neer. Is het idioot te menen dat Leiden ook een ‘passport to intellectual superiority’ zou moeten zijn?(2) Moet een klein Koninkrijk niet extra zijn best doen om uit te blinken op onderwijsgebied en talenkennis om niet als Organon in de mondiale put te vallen? En een voorbeeld nemen aan Zwitserland i.p.v. de blinde darm van de VS te zijn? Is er nog ruimte voor iets authentieks? ‘Is there something embarrassing about believing in, and or adhering to, the culture of one’s own Country?’ (FT 11.02.2011). Is het wenselijk dat de middelmatigen ‘ne peuvent tolérer qu’il puisse exister parfois quelque grandeur?’ (France Culture 20.02.2011). Door op die botte manier het nationale ‘estime de soi’ uit te hollen, maak je je zelf als natie irrelevant, ook op universitair gebied…. Na de belachelijke vertoning over Engelstalige diploma’s en of je wel of niet ‘cum laude’ moest vertalen*, vraag ik me af wat ’s lands oudste universiteit bezielde om af te stappen van het idee dat een ere doctoraat iets te maken heeft met eruditie en academische prestatie.

Geen afbeelding

65 Geloven, schuiven, dwalen. Hoe staat het met de internationalisering? Wat zijn de gevolgen van Differentiëren in Drievoud ?

25 januari 2011 Wilmont 0

27 januari 2011 (ingekort, bijgewerkt, verbeterd op 30 januari 2011)
Deze blog ben ik in 2005/6 begonnen uit ergernis dat onze dochter, degelijk Frans opgeleid, in Leyden of Joetrecht niet meer in ’s lands taal zou kunnen afstuderen. De denkmeesters dachten toen dat ze het ei van Columbus hadden uitgevonden, in één klap aantrekkelijk zijn ‘for the best and the brightest’ van de ganse wereld en qua status Berkeley en Harvard recht in de ogen kunnen kijken. Men kon best verder zonder Duitsland en Frankrijk die leden nog onder ‘regressief taalsentiment’ en hadden er sowieso niets van begrepen. Wat zei de Heer Kist van Leiden over de eigen taal? ‘Natuurlijk moet dat in het Nederlands kunnen, maar er zijn vast ook onderdelen van de studie die in het Engels kunnen worden behandeld’. En Mevrouw van Rooy van Utrecht? ‘Wordt Utrecht een Engelstalige University (sic)? Stap voor stap, niet te snel’. En de Heer Rutte toentertijd verantwoordelijke staatssecretaris? Iets in de geest van: ‘Zoveel mogelijk buitenlandse studenten binnenhalen, maar dan wel topstudenten’. Een nieuw paradigma dus, sprinkling about some intellectual fairy dust to cover up spinelessness, waar kenniswerkers gelokt werden met de plastic bloemen van de mondialisering. Een potentiële nare wederkerigheid kwam niet aan de orde. De afwezigheid van een intellectuele weerstand tegen dit Nieuw Athene onder het NAP is me nog steeds een raadsel. Het lijkt me dat men de internationalisering van uit eigen kracht te lijf moet gaan en het niet subaltern en haast willoos (=spineless) moet ondergaan. Of zoals Keynes dat voor zich zelf toepaste: Geld als knecht, niet als meester (pardon voor de ‘oversimplification’).

Zoals men in de economische faculteiten wil doen geloven dat een multinationaal bedrijf ook apatride kan/moet zijn (= Rhineland Exit!), schijnen de universitaire managers te denken dat een universiteit goed kan zijn zonder een sterke, intieme, inspirerende, hiërarchische binding met het eigen land.

Geen afbeelding

64 Studeren in Frankrijk: Van komkommertijd, leuk links, betaalvarkens, Waiting for Superman en de klassieken

18 november 2010 Wilmont 0

18 november 2010
Nu dochterlief een voor 6 maanden een stage loopt bij de interne controledienst van een héééééél groot bedrijf, is er weinig te melden over haar academische vooruitgang. Maar het is interessant kennis te nemen van allerlei fenomenen die zich aan de rand afspelen. Het zijn kleine stroompjes die later als een rivier de richting van een heel systeem bepalen.

Bekijkt U eens hoe zo’n stage functioneert en hoe je daar volgens je rang (en ik zou haast zeggen ‘en stand’) wordt ingeschaald. De stage zelf is een permanente baan die om de 6 maanden rouleert. Het lage loon is ten voordele van het bedrijf (1), maar niettemin zeer aantrekkelijk voor de student, in ons geval ruim € 800 netto. Waar anderen de aller grootste moeite hebben om betaalde praktijkervaring op te doen, hoeven de leerlingen van de betere economische hogescholen nauwelijks hun best te doen: ze plukken iets van hun gading moeiteloos uit het Internet, desnoods op het allerlaatste moment, en ze kunnen bij hun keuze secundaire overwegingen betrekken (nuttigheid, beloning, transport, huisvestingsmogelijkheden en, ja, ‘zichtbaarheid’ voor later). Het is waar dat ze door zo’n zware selectieprocedure zijn gegaan dat de recruteurs wel weten wat voor vlees ze in de kuip hebben. Met ‘interne controle’ heeft zij gekozen voor nuttigheid boven iets waar haar affiniteit naar uit gaat. Tot haar verrassing is ze op een kleine afdeling gekomen waar al het cijfermateriaal geconsolideerd wordt. Het is merkwaardig dat bij een zo’n hoogst vertrouwelijke taak stagiaires worden ingeschakeld, normaliter kom je er aan toe als je 45 bent en het vertrouwen van de hoofddirectie geniet. Dat hoort men vaker van stagiaires die op afdelingen terecht komen, waar men in de normale hiërarchische verhoudingen pas op middelbare leeftijd aan toe komt.

Onder de impuls van de linker vleugel heeft de Parti Socialiste vorige week hun programma gepubliceerd. Het is een niet-gehiërarchiseerde catalogus van ‘leuke linkse dingetjes’, dus boodschappen doen zonder eerst in je portemonnee te kijken. Het stuitte intern op verzet, maar op één of andere manier is het met 59 stemmen op 300 stemgerechtigden aangenomen. Het is een typisch intellectuele ontreddering: Te willen worden afgerekend op je goede bedoelingen.

Geen afbeelding

63 Studeren in Frankrijk: Afsluiting van het Eerste Jaar

19 augustus 2010 Wilmont 0

19 augustus 2010
“The limits of my language,” wrote the philosopher Ludwig Wittgenstein, “mean the limits of my world.”… (1). Leest U ook de uitstekende bijlage over de plaats van het economisch universitaire onderwijs in Frankrijk.

Anders dan de Amerikaanse ‘business schools’, waarbij men zijn MBA haalt/koopt na een initiële loopbaan en daardoor ook inkomen derft, bij elkaar dus een forse investering die men zo snel mogelijk in kwantitatieve zin moet terug verdienen, il n’y a pas de place pour la pensée non-rentable, hechten de Fransen grote waarde aan een intellectuele bagage om de ingewikkeldheid van de Wereld te lijf te gaan, want alleen met een grote algemene kennis kan men de vaak nauwe specialisaties overbruggen, inzicht moet gestimuleerd worden met een brede ‘culture générale’. Ongeveer 30% van hun curriculum wordt aan humaniora besteed. In hun referentiekader van ‘business in society’ speelt dat een belangrijke rol, bij de Amerikanen nauwelijks, de MBAs zijn daar de hamers die in elk probleem een spijker zien. De baas is hier een echte intellectueel. Het is voor mij onbegrijpelijk dat mijn ex-NEH een cosmopoliete marketing expert in die functie heeft benoemd, hoe aimabel die ‘dean’ Georges S. Yip ook moge zijn.

Het studiejaar voor de 365 eerste jaars * dat op 9 september 2009 begon, werd op 25 juni 2010 afgesloten. De eerste 3 weken werden hoofdzakelijk gebruikt voor inleidende cursussen en daar zat ook een kennismakingsweekend in, het is allemaal nogal joyeus, al is niet duidelijk waar ze precies mee werden bezig gehouden. Initiële groepsvorming schijnt vooral plaats te vinden op basis van de gedeelde smart en glorie op de harde banken van de ‘classes préparatoires’. Wat dat betreft had dochterlief mini-pech omdat de TVI’s (très vénérés intégrés) van haar klas meest elders aan de bak zijn gekomen en maar weinig (20%) bij de 5 beste instellingen in Parijs (3), Rijsel en Lyon. De nieuwelingen worden aangemoedigd om aan één of meerdere culturele of sportieve onderverenigingen mee te doen. Dat gaat via coöptatie, wat het voor de provincialen soms moeilijk maakt. Na een initiële schifting op basis van intelligentie, ambitie, hard werken enz. moeten de nieuwelingen hun sociale plaats binnen de Hoge School vinden. Jongens en meisjes houden elkaar min of meer in evenwicht, al hoort men soms van een voorkeursbehandeling van het sterke geslacht… Ik zal geen wijsneuzige slecht gesubstantiveerde sociologische meningen geven van wat er allemaal aan de hand is. Ik constateer slechts dat ik nu in het bedrijfsleven af en toe (jonge) prachtdames tegenkom waar binnen mijn eigen generatie er zo weinig van waren..

Geen afbeelding

62 Studeren in Frankrijk: Frankrijk en de ‘Méritocratie Républicaine’

25 juni 2010 Wilmont 0

25 juni 2010
NB Dit artikel is geschreven met de dominante optiek van ‘gelijke kansen voor iedereen’ (= sociale mobiliteit naar boven en naar beneden, liberaal standpunt), en niet in de optiek van ‘gelijke plaatsen voor iedereen’ (= vermindering van de verschillen van inkomens, levensomstandigheden enz. de sociale mobiliteit niet prioritair, meer een links standpunt) en waar veel voor zou pleiten (1). Meritocratie en gelijke kansen, gaan hand in hand, men zou het als een twee-eenheid moeten beschouwen. De meritocratie is de moraal van de winnaar, die er van uitgaat dat de verliezers hun lot verdienen als de wedstrijd eerlijk en rechtvaardig is verlopen.
——-
Regelmatig komt men in de pers een commentaar tegen in de trant van ‘Meneer X is een puur product van ‘la méritocratie républicaine’. Het zijn de arbeiderszoons die in de Hoofdstad terecht waren gekomen in een stimulerende omgeving; de velen wier ouders uit de Oost-Europese shetls waren gestegen; de enkele Maghrebijn (2). Het is het equivalent van wat in de VS de ‘American dream’ is ‘from rags to riches’ van de ‘self-made-man’. Er klinkt wat afgunst in door, maar vooral een bewondering. En het heeft in Frankrijk ook een intellectuele/sentimentele dimensie “Mijn hele leven lang heb ik een bepaald idee over Frankrijk gekoesterd… Instinctief heb ik het gevoel dat de Voorzienigheid het land gevormd heeft voor volmaakte hoogten of voor de diepste afgronden. Als het soms voorkomt dat de middelmatigheid de overhand krijgt, dan geeft me dat een gevoel van een absurde anomalie die de schuld is van de Fransen, maar niet van het genie van het Vaderland” (De Gaulle in ‘Mémoires de Guerre’) (3).

Geen afbeelding

61 Studeren in Frankrijk: De Lente in Parijs

12 mei 2010 Wilmont 0

10 mei 2010
In de Meimaand is de hoofdstad op zijn mooist. Zwermen zwetende zwervers (74 miljoen toeristen in 2009!) die Frankrijk ‘doen’ of transiteren hebben de stad nog niet in bezit genomen. Gaat U vanuit Nederland eens een lang week einde mee op stap. Met onderwijs heeft het weinig te maken, maar met algemene kennis, de gedeelde geschiedenis en leren van het verleden des te meer. Parijs is een compacte, echte flaneerstad, indertijd gebouwd als hoofdstad van een trotse monarchie, zodra je aankomt voel je dat aan.

De eerste dag zou U kunnen uitstappen bij de metrohalte Saint Germain of Mabillon, beide in het 6e arrondissement. Volgt U dan de Boulevard St Germain (a° 1855) en sla de Rue de Seine naar het zuiden in met in de verte het Luxembourgpaleis (Maria de Medicis a° 1615 ) dat nu de Senaat is. Koopt U iets lekkers bij de banketbakker Mulot (rechts) die, beu van de sociale lasten en de rompslomp, voor een buidel gelds naar New York gaat verkassen. Het is een buurt waar prominenten en intellectuelen wonen, rijk en (relatief) arm, en waar veel uitgevers gevestigd zijn, wat dat betreft is de Rue de Tournon in het verlengde van de Rue de Seine, buitengewoon chiek. Gaat U zoals Mme Obama bij de kinderkledingwinkel Bontemps (no 6) naar binnen. Hun devies zou kunnen zijn ‘goede wijn behoeft geen krans’ dus geen reclame of Ralph-Lauren-hype en een enorme ruimte voor zeer weinig spul. Het assortiment is interessant genoeg om naar te kijken, gebiest, frou-frou, smock van taffetas, serge, organdie, onbetaalbaar, goed genoeg om te geven, juichend om te ontvangen, maar zonde om te gebruiken.