Berichten door Jan Bouwens

Het lerend vermogen van de politiek is alarmerend klein

Het ministerie van onderwijs moet stoppen voor te schrijven hoe het onderwijs zijn werk organiseert. Prestaties voorschrijven is prima.

De parlementaire commissie Dijsselbloem concludeerde in 2008 dat het onderwijs verdronk in vernieuwingen die door een drammerige overheid werden bedacht en doorgevoerd. De vraag is of ons ministerie van onderwijs de lessen van Dijsselbloem ter harte namen. Als we naar de maatregelen van deze week kijken luidt het antwoord volmondig NEE.
Het leek zo goed te gaan. Geheel in overeenstemming met de gedachte die Dijsselbloem uitdroeg, worden de exameneisen voor het middelbaar onderwijs opgeschroefd, terwijl de scholen zelf mogen bepalen hoe ze dit doel bereiken.

Kerstcadeau voor de rector

Het salaris van de rector de middelbare scholen is onlangs met 34 procent opgetrokken van €98.000 naar €131.000. Omdat de stijging onafhankelijk is van de prestaties van de rector, kan de minister deze verhoging beter terugdraaien.

Beter onderwijs is eenvoudig te regelen

Scholen gaan beter presteren als ze een bonus krijgen voor goede resultaten. Dat is in de VS al gebleken.
Volgens de Onderwijsraad is het mogelijk om zonder inzet van extra geld de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren. Dat was althans de strekking van het recente advies van de raad aan het kabinet. In het rapport verzucht de onderwijsraad dat ‘het op dit moment ontbreekt aan empirisch bewijs’ hóe het onderwijs doelmatiger kan. De raad wilde graag een advies geven over hoe scholen doelmatigheid kunnen bevorderen. Ja, dat is inderdaad onmogelijk. Onderzoeken spreken elkaar in dat opzicht voortdurend tegen.

Onderwijs moet de hand in eigen boezem steken. De lerarenstaking van de afgelopen week is te wijten aan zwak bestuur in het onderwijs. Oudere leraren sloten met jongere leraren een monsterverbond omdat oudere leraren de gevolgen van het toenemende tekort aan docenten niet zelf willen opvangen, terwijl jonge docenten met de staking de kans nemen om enige verlichting in hun veel te zware taak aan te brengen. De oplossing om uit deze impasse te komen is de benoeming van vakgroepleiders die verantwoordelijk zijn voor personeelsbeleid en onderwijsprestaties.

CITO moet meer toetsen

In plaats van minder moeten er juist meer toetsen door het CITO worden afgenomen om het taal- en rekenniveau van de toekomstige generatie zeker te stellen.

Ambitieloze ouders
Ouders vragen een te laag ambitieniveau van de basisschool. Om desondanks het niveau van de leerling te verhogen moet de schoolleiding harder gaan oordelen over zijn docentenkorps.

‘Pietje precies’ meet efficiëntie niet

Auteurs:
Jan Bouwens en Anne Marie Oudemans

Om de efficiëntie van not-for-profit-organisaties in kaart te brengen wil de Tweede Kamer een norm stellen voor bureaucratie. Deze aanpak is geplaveid met arbitraire beslissingen en leidt daarom tot escalatie van standpunten in plaats van tot een oplossing van het gestelde probleem. Wij adviseren daarom de uitgaven aan primaire processen in kaart te brengen en deze als percentage van de totale uitgaven uit te drukken. Door onderling vergelijken kan een norm voor gemaakte kosten worden ontwikkeld. Voorts kan het cijfer dienen om de effectiviteit van de organisatie vast te stellen.

Terwijl net is vastgesteld dat tussen een kwart en een derde van de mbo-leerlingen het Nederlands onvoldoende machtig is, schaffen mbo’s het vak Nederlands de facto af.

Doordat iedereen een diploma moet krijgen, is het onderwijsprogramma op de scholen voor middelbaar beroepsonderwijs (mbo’s) afgestemd op de zwakste leerling en wordt de goede leerling de gewenste benutting en ontwikkeling van zijn mogelijkheden onthouden. Hoe is dit zo gekomen Eind jaren ’90 zagen de mbo-scholen zich gesteld voor de volgende problemen: (1) De kwaliteit van de instromende leerling liep gemiddeld terug en (2) Het ministerie van Onderwijs drong er via bekostiging en directieven op aan de doorstroming van leerlingen te bevorderen. De oplossing was snel gevonden: competentiegericht onderwijs. Dit is een onderwijsvorm waarin cognitieve kennisverwerving wordt vervangen door ervaringskennis.

Een commissie direct onder de minister van Onderwijs stelt de examenuitslagen vast en kan daarin sturen, zegt Anneke Korevaar.

In zijn rubriek ‘Onder onderwijzers’ (Forum, 10 november) vraagt Martin Sommer zich af hoe het kan dat onze havo- en vwo-leerlingen massaal en riant hun eindexamen blijven halen, terwijl hun niveau door de invoering van de tweede fase aantoonbaar is gekelderd. Zijn conclusie is dat iemand ergens de cijfers kunstmatig hoog houdt en dat die iemand de leraar is.

Nu zullen er best leraren zijn die sjoemelen, maar zelfs de grootste sjoemelaar is een kabouter vergeleken bij de CEVO. Deze Centrale Examencommissie Vaststelling Opgaven stelt na afloop van het examen de normering vast, dus beslist welk cijfer hoort bij welke score. De CEVO doet dat onder directe verantwoordelijkheid van de minister van Onderwijs.

16 miljoen watjes

De dochter van een collega speelde onlangs op een vioolconcours. Ze had weken naar de wedstrijd toegeleefd en er lang voor geoefend. Aan het einde van de dag besloot de jury dat er geen 1e, 2e en 3e prijs uitgereikt zou worden omdat dit zo zielig was voor de anderen. Die hadden toch ook hun best gedaan. Iedereen moest gelijk behandeld worden. De reactie van de dochter van mijn collega was: ” zonde van al mijn tijd mam, waarom zou ik de volgende keer weer mijn best doen?” “Ik ga ook liever buiten spelen”. Dit voorbeeld geeft uitdrukking aan een symptoom dat zich langzaam meester maakt van onze samenleving. We willen mensen niet lastig vallen met hun succes of falen. We moeten lief zijn voor elkaar op school. In Nederland voltrekt zich dan ook een proces van toetsafschaffing: zo wordt de zin van de Citotoets elk jaar sterker ter discussie gesteld, examennormen worden gereduceerd, met toestemming van OC&W, tentamens op HBOs zijn massaal afgeschaft om deze te vervangen door vage projectopdrachten, op universiteiten wordt gehamerd op “studeerbaarheid van het programma”. De Citotoets staat onder meer onder druk omdat deze te sterk is geconcentreerd op reken- en taalvaardigheid. Eigenschappen als sociale vaardigheid (intelligentie) en creativiteit worden niet gemeten met de toets. Ook de kennis van landen en religie vormt geen onderdeel van de toets. Kennelijk leeft de gedachte dat door de toets breder te trekken er een beter beeld zal ontstaan van het toekomstperspectief van de jonge leerling. De vraag is of dit het geval is. Met taalvaardigheid wordt de basis gelegd voor communicatie. Wellicht is het u ook opgevallen dat naar mate men taalvaardiger is, bedoelingen beter kunnen worden gecommuniceerd en daarmee de kans op een misverstand afneemt. Iemand kan nog net zo aardig zijn, als hij niet weet hoe dit uit te drukken, zal deze vaardigheid hem niet ver brengen. Zijn sociale vaardigheid kan slechts tot wasdom komen op voorwaarde van taalvaardigheid. Een tweede en nog belangrijker probleem met het afschaffen van toetsen is weergeven in het stukje over het meisje met haar viool.. Een belangrijk probleem met het afschaffen van toetsen is dat drijfveren tot werken worden verwijderd. In het algemeen gaan mensen om drie redenen over tot hard werken. In de eerste plaats gaan ze aan het werk als ze de onderliggende activiteit aangenaam vinden, bijvoorbeeld “gamen”. Daarnaast waarderen ze een prestatie afgezet tegen een norm die ze zichzelf hebben opgelegd maar welke wordt gebaseerd op een universele norm: het persoonlijk record. Ten derde hechten ze belang aan externe waardering: de olympisch kampioen die wordt geëerd in zijn woonplaats. Door de toetsen af te schaffen worden twee motieven voor hard werken uitgeschakeld. Immers, het persoonlijke doel wordt niet tegen een norm afgezet (drijfveer 2) en de buitenwacht krijgt geen kans zijn waardering uit te spreken (drijfveer 3). Als gevolg hiervan zal de bekwame leerling niet langer opvallen tenzij deze een enorme innerlijke motivatie heeft (drijfveer 1).