Berichten door Hinke Douma

Behoefte aan structuur in opvoeding en onderwijs

Veel mensen, maar vooral jongeren leven in verwarring. De samenleving is enorm complex en biedt (schijnbaar) vreselijk veel keuzemogelijkheden. Veel jongeren weten niet wat ze moeten kiezen en zigzaggen ogenschijnlijk doelloos door het leven, op zoek naar het geluk. Ze proberen wisselende genotsmiddelen, scholen, banen, religies, vakantiedoelen en partners, maar blijven richtingloos. Soms komt er –erg laat- toch een situatie dat ze eieren kiezen voor hun geld, een opleiding afmaken, een baan te zoeken en (het voornemen om) bij een bepaalde partner ook maar te blijven. Anderen eindigen zonder dat alles; alleen de genotmiddelen willen nog wel eens blijven.

Graag zou ik reacties krijgen van anderen. Alle reacties zijn welkom, maar vooral mensen met ervaring in VMBO en MBO nodig ik uit mee te discussieren. Centrale vraag is: Zijn de uitgangspunten van de BON (zie rechtsboven de startpagina van deze website) onverkort toe te passen op het beroepsonderwijs?
Zelf denk ik dat er voor de leerlingen in het (V)MBO aanvullingen nodig zijn. Ik denk bijvoorbeeld aan:
– meer faciliteiten (uren) om in te gaan op leerbelemmerende sociale omstandigheden, contacten met hulpverleners, politie en justitite
– kleine teams formeren om elke klas goed te kunnen leren kennen (vakkennis dus iets minder belangrijk). Maximaal 3-4 leraren per klas

Elk weekend een klein, beetje decadent, cadeautje: de Libelle met zijn korte en luchtige stukjes. Lekker in de hangmat met het veelgelezen vrouwenblad.
Deze week: een groot artikel van meerdere pagina’s met zorgen over de kwaliteit van het onderwijs. De BON staat er met naam in toenaam in genoemd. Op zich maakt Libelle altijd stukjes waaraan ze zich geen buil kunnen vallen. Hoor en wederhoor, argument en tegenargument. Maar toch: het onderwerp staat in de picture. Reken maar dat de Libelle veel gelezen wordt hoor! Ik ben erg blij met die aandacht. Bovendien zégt het iets. Libelle doet altijd uitgebreid onderzoek of de lezers wel toe zijn aan hun onderwerpen. Kennelijk is dat het geval.

Volgens mij zijn inmiddels alle ins en outs van het salarissysteem aan de orde geweest. Mark heeft een tijdje geleden een mooie samenvatting gemaakt waarop we elkaar zouden kunnen vinden. Ik vind het persoonlijk echt naar dat die discussie steeds weer terugkomt, al laat ik me telkens ook weer verleiden mijn zegje te doen.
Laten we het alsjeblieft weer over onderwijs hebben en VOORAL over de concrete stappen die we zelf kunnen zetten om het echt te verbeteren (of de verslechteringen tegen te houden). Hebben al die eerstegraders hun bevoegdheid bijvoorbeeld al op Marktplaats gezet? Kleine moeite, groot plezier! Als het er echt genoeg worden kunnen we daarmee flink aan de weg timmeren over de afbraak van het onderwijs.

Om goed onderwijs te kunnen bieden is het belangrijk dat leerlingen je onderwijs kunnen en willen volgen. Er kunnen veel redenen zijn waarom dat niet lukt: beperkte intelligentie, problemen thuis, sociale handicaps, gedragsstoornissen enz. Leerlingen (óók leerplichtigen) die echt storend zijn in hun groep moeten (uiteindelijk) uit het onderwijs verwijderd kunnen worden. Om te zorgen dat ze niet op straat belanden moet daar goede opvang voor zijn; het liefst binnen de school zelf. Ik denk aan projecten voor voortijdig schoolverlaters binnen VMBO en MBO. Ook eerherstel voor het Speciaal Onderwijs is nodig. In geval dat leerlingen echt niet terug kunnen naar het onderwijs moeten ze begeleid worden tot ze een baan hebben.

Op mijn school heet het competentiegericht leren, maar er zijn vele benamingen: Probleem Gestuurd Onderwijs, Prestatieleren, Nieuw Leren etc. Ik verzet me er (als nieuwe doctrine) al een tijd tegen. Mijn bezwaren:

1 Er wordt gebruik gemaakt van een glibberig begrippenapparaat. Evenals de vele benamingen zijn er ook vele definities. In discussies draait het er steeds weer op uit dat juist de elementen waar ik zo onderbouwd bezwaar tegen maak, helemaal niet noodzakelijk bij het Competentie Gericht Leren (CGL) zouden horen. Dat wordt dan wel lastig om er een goede gedachtenwisseling over op te zetten. Zelfstructurerend? Hoeft niet persé! Intrinsieke motivatie? Is leuk maar het kan ook zonder. Verplichte samenwerking? Hoe kom ik erbij! Vage doelstellingen? Helemaal niet, allemaal toetsbaar en in waarneembaar gedrag. (huh? ‘klantvriendelijk optreden’, ‘samenwerken’? )

Elders op deze website wordt een verhitte discussie gevoerd over salarissystemen. Jammer, want dit raakt volgens mij niet de essentie.
Wat zou er moeten gebeuren om het voortgezet of Middelbaar Beroepsonderwijs weer aantrekkelijk te maken? Het basisonderwijs schijnt inmiddels alweer velen aan te trekken. Daar ligt het probleem niet. Wat zou ik willen?

– Gewaardeerd worden als professional door de maatschappij en door de leiding van mijn school

– Weg met de vernieuwing om de vernieuwing. Het onderwijs is geen wasmiddel. Verandering moet verbetering als doel hebben en niets anders.

– Verandering kan alleen op basis van zorgvuldige experimenten die goed geevalueerd zijn en evident verbetering aantonen.

Zojuist wilde ik een stukje gaan schrijven over de behoefte aan structuur in het MBO. Tot ik bedacht dat ik daar al eerder wat over heb geschreven. Ik kopieerde het van het forum.

Vandaag besteedde ook Netwerk aandacht aan de groeiende kritiek op het Nederlandse beroepsonderwijs. Veel jongeren in de grensstreek kiezen voor het Belgisch beroepsonderwijs. Uit het programma bleken dat er drie punten als voordeel gezien werden van het Belgisch onderwijs:
1 veel meer orde, discipline en respect voor docenten
2 meer aandacht voor de praktische beroepsvakken
3 veel meer uren onderwijs en geen lesuitval

Ik geef les op het MBO aan de niveaus 1 en 2. Een onderwerp dat volgens mij nadere discussie behoeft is de kreet: ‘Val mensen die goed zijn met hun handen niet lastig met algemeen vormend onderwijs’. Ik ben het er niet mee eens. Dat is niet alleen om mijn eigen baantje veilig te stellen (Ik geef Nederlands en Maatschappijleer), maar ook omdat ik vind dat taalvaardigheid (in de brede zin) en basiskennis van de samenleving noodzakelijk zijn om je overeind te houden in deze ingewikkelde maatschappij.
Ik zou zeggen: JUIST als leerlingen moeite hebben met dit soort vakken moeten ze hierin goed onderwijs krijgen en misschien zelfs langer onderwijs krijgen. Mijn belangrijkste onderwijsdoel is om binnen de beschikbare tijd het maximaalste uit leerlingen te krijgen. Heel vaak verbazen mijn leerlingen zichzelf door hun prestaties en cijfers. Okee, met spelling zal het nooit echt geweldig worden, al kun je het bewustzijn ervan blijven onderhouden, maar zo duidelijk mogelijk formuleren, handig omgaan met je medemensen, argumenteren en vergaderen (om maar eens een kleine greep te doen) zijn enorm belangrijk.

Al een aantal keren zei een collega tegen me dat ik mijn visie op en mijn ervaringen met het onderwijs (en met leerlingen) moet gaan opschrijven. Misschien is een weblog daarvoor een geschikt middel.
Ik ben een vrouw van in de vijftig en werk pas sinds vier jaar als docent in het MBO. Technische afdeling, lage niveaus. Tot mijn verbazing vind ik het leuk: het lesgeven en de doelgroep. Maar ik vind het ook erg zwaar! Er zitten veel probleemleerlingen in onze klassen en ik voel me erg betroken bij hen.
Het lesgeven was voor mij een nieuw vak, al had ik veel ervaring met het ontwikkelen van lesprogramma’s voor vergelijkbare doelgroepen. Mijn manier om ‘overeind’ te blijven is zeer goed voorbereiden en veel structuur bieden. Dat blijkt prima bij onze leerlingen aan te sluiten.