Nog meer ruimte voor nieuwe scholen?

In het regeerakkoord wil het Kabinet-Rutte 3 “de vrijheid van onderwijs vergroten door het stichten van scholen op basis van belangstelling van ouders en leerlingen te vergemakkelijken, ook als zij niet behoren tot een bestaande richting”.

 

Is dit nieuw? Zeker niet. Het is precies hetzelfde als nu al is voorbereid door de vorige regering die het “Wetsontwerp meer ruimte voor nieuwe scholen” in de steigers heeft  gezet. Dat de vorige regering dat deed was verrassend want noch het Regeerakkoord 2012, noch de verkiezingsprogramma’s van VVD en PvdA bevatten passages over een grondwettelijk probleem bij de oprichting van nieuwe scholen.

Toch is er de afgelopen jaren door staatssecretaris Dekker een omvangrijk traject gestart met als legitimatie dat het hier gaat de belangen van ouders om het recht op vrijheid van onderwijs te waarborgen.

 

Uit de blog van Ben Verkroost –ik raad iedereen aan deze te lezen- blijkt dat deze wet al tijden klaar ligt om naar de Tweede Kamer gestuurd te worden. Kennelijk ligt de kink in de kabel bij de Raad van State die nog geen groen licht heeft gegeven.

 

Uitgangspunt van het wetontwerp is dat er te weinig ruimte is voor het stichten van nieuwe scholen. Dit is een onjuist idee. De onderbouwing van de regering is zwak.

In de memorie van toelichting (MvT) bij de ontwerp-wet staan vier concrete voorbeelden van initiatieven waar het vanwege (grond-)wettelijke beperkingen niet zou zijn gelukt om een nieuwe school op te richten. (1)

Die voorbeelden hebben evenwel geen algemene geldigheid. Zo wordt gezegd dat er naast een bestaand algemeen-bijzondere schooltype geen tweede mogelijk is. (of derde in het slordig uitgewerkte voorbeeld). Is er al Dalton, dan geen Montessori.  Een merkwaardig voorbeeld want in de grote(re) steden bestaan naast het ‘traditionele’ openbaar,  christelijk en islamitisch onderwijs tal van bijzondere schooltypen: Dalton, Montessori, Jenaplan, Vrije Scholen en iPadscholen.

Het aanbod is dus al zeer pluriform.

De inspecteur-generaal van de Onderwijsinspectie liet er onlangs ook geen twijfel over bestaan: “Er is ook geen enkel land in Europa dat zo’n gevarieerd onderwijsaanbod heeft als Nederland.” (2)

Ook Ben Verkroost onderschrijft deze stelling en verwijst naar het onderzoek uit 2015 van Waslander en Hooge. (3)

 

De toelichting bij de internet-consultatie over de conceptwet noemt dezelfde voorbeelden als de MvT.  Kennelijk zijn er geen echte belemmeringen voor de grondwettelijke vrijheid van onderwijs.

De oprichting van een school in Amsterdam-Noord die aantoonbaar aansloot bij de behoefte van ouders en leerlingen werd afgelopen jaar bijvoorbeeld niet tegengehouden vanwege (grond)wettelijke beperkingen. Het waren de Amsterdamse schoolbesturen  die zelfs de rechter inschakelden om de komst van de school te dwarsbomen. Terwijl het hier ging om een concept dat de prijs won in een wedstrijd voor vernieuwend onderwijs die door de gemeente was georganiseerd. De Raad van State heeft nu wel bepaald dat de school toch kan worden opgericht maar de uitvoering is minimaal een jaar vertraagd.

 

Waarom Sander Dekker dan toch volhardde in het voorbereiden van deze nieuwe wet zal terug te voeren zijn op de wensen van de Raden van onderwijsbestuurders,  PO-raad en VO-raad.  Het past naadloos bij het marktdenken van de liberale coalitiepartners VVD en D66.  De stap naar verdere commercialisering van het onderwijs zoals in Zweden en  de Verenigde Staten is dan snel gemaakt.

Steun is er van de Stichting Ouders & Onderwijs. Dit is een landelijke ouderclub die  vorig jaar is opgericht. De representativiteit en draagvlak van deze club zijn echter volstrekt onduidelijk.

 

Kortom, er is geen maatschappelijk noodzaak om de pluriformiteit van het onderwijs nog meer te vergroten. Naast evidente nadelen hiervan, onder meer extra kosten en versnippering, is er nog een ander groot negatief effect: hoe groter het aanbod, hoe sterker de segregatie tussen bevolkingsgroepen.  Aldus ook Monique Vogelenzang Inspecteur-generaal Onderwijsinspectie.

Laten we hopen dat de Tweede Kamer na een half jaar onderhandelen over het regeerakkoord voldoende kritisch zal zijn en lef hebben om dit onzalige plan tegen te houden!

 

Thea Hendriks

 

(1) Pag. 24 MvT ontwerp Wet meer ruimte voor nieuwe scholen

(2) Interview in dagblad Trouw, 24 mei 2017

(3) Pag. 48, 49 rapport Waslander/Hooge