Meer van hetzelfde?
Onafhankelijk van elkaar klagen Marc Chavannes en Robbert Dijkgraaf in NRC Handelsblad over de krimpende budgetten voor wetenschap en onderwijs van de Nederlandse universiteiten ( 23 mei en 25 mei 2009).
Chavannes merkt op dat de rijksbijdrage in 2007 vier procent hoger was dan in 1995, terwijl in dezelfde periode het aantal studenten met twintig procent steeg. En het onderzoeksdeel van de rijksbijdrage daalde met bijna tien procent.
Het hoeft geen betoog dat de kwaliteit van het wetenschappelijk onderwijs hierdoor geschaad wordt, hoewel ondertussen ministers en beleidsmakers graag beweren dat de Nederlandse universiteiten tot de beste ter wereld behoren en een prachtige ‘output’ hebben.
Robbert Dijkgraaf, in zijn jaarrede als president van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, spreekt van een ‘kenniscrisis’ waarmee hij bedoelt ‘de afkalving van ons kennisniveau’. Hij wijst erop dat Nederland het enige land in de Europese Unie is dat de afgelopen tien jaar geen groei van het onderzoeksbudget heeft gekend. Het gevaar is reëel, aldus Dijkgraaf, dat de jonge generatie niet in staat wordt gesteld op een hoog niveau kennis te maken met wetenschap en techniek. Hij steekt ook de hand in eigen boezem: ‘Wij zijn er onvoldoende in geslaagd de urgentie van de wereldproblemen te vertalen naar structurele steun voor onderwijs en onderzoek’.
Zowel Chavannes als Dijkgraaf hebben natuurlijk gelijk als ze stellen dat er meer geld nodig is voor het wetenschappelijk onderwijs maar het is spijtig dat ze een ingesleten taboe niet ter sprake brengen, namelijk dat er teveel studenten zijn, dat wil zeggen teveel middelmatige studenten. Het is immers een illusie te menen dat, als je doorgaat steeds meer studenten aan te trekken, dat dan het niveau hetzelfde blijft. Er komen niet meer begaafde studenten bij, die waren er al en die worden nu vaak teleurgesteld en soms gedemotiveerd door het niveau. Nee, de groei komt door het toelaten van steeds meer jongelui die in feite niet geschikt zijn voor een academische studie. Maar ja, ze zijn in het bezit van een diploma en ze hebben als student ook vaak een leuke tijd en als ze handig manoeuvreren maken ze ook nog wel een studie af.
Het is jammer dat noch Chavannes noch Dijkgraaf het aandurven te pleiten voor voorbereidend wetenschappelijk onderwijs dat strenger selecteert en beter opgeleide studenten levert voor de universiteit. Inkrimpen, niet van de budgetten maar van de massaliteit, niet meer van hetzelfde maar meer van het beste.
Cornelis Verhage