Berichten door Wilmont

Eerste Paasdag 2007
TRADITIE
Na de dorpsmis is er een Paaslunch bij een familielid in de buurt met lamsbout als een soort praktische invulling van het Lam Gods ‘qui enlève le péché du Monde…’, met z’n 19-en om de ovale tafel, de jongeren aan beide uiteinden. ‘On ne vieillit pas à table’ zegt men hier. Er is een neef (17) die ook eindexamen doet. Zijn vader en grootvader zijn ‘polytechniciens’. Hij heeft zich inschreven voor de ‘mathematiques supérieures’, het eerste deel van de 2-jarige voorbereiding voor de technische richting, waar de Ecole Polytechnique de kroon spant. Niet dat die jongen onder druk staat, het heeft meer te maken met een subtiele positionering en een soort eergevoel dat al heel jong wordt bijgebracht. Als het er niet in zit, heeft het opdringen van ambitie weinig zin. Twee jaar geleden is hij van lycée veranderd voor een beter intellectueel klimaat. De uiteindelijke rangschikking na de afvalexamens vindt plaats op basis van uiterst kleine marginale verschillen. De juiste schoolkeus is daarom zo belangrijk. En binnen de school zijn bepaalde keuzen niet onschuldig. Wie bijvoorbeeld Duits als hoofdtaal kiest (met de reputatie moeilijk te zijn) komt in een klas terecht met net iets beter gemotiveerde leerlingen en navenante stimulerende intelligentie. Zoals eerder gezegd zijn leraarsgezinnen goed in het opsporen en uitbuiting van zulke ‘market imperfections’.

7 april 2007
UNIVERSITEIT
Het hoger onderwijs houdt 1,5 miljoen jonge mensen bezig. De 82 universiteiten nemen daarvan een groot deel voor hun rekening, maar die hebben een slechte reputatie. The Economist)* van 26 October 2006 (In higher education, a free-for-all does not work) schrijft, veel beter dan ik het zelf zou kunnen: ‘Lecture halls are overcrowded. In one vast 800-seat amphitheatre, steeply banked rows of impassive students listen to a lecturer mumbling on a distant platform. Each year, 46% of all new students enrolled drop out. Daniel Filâtre, Toulouse II-Le Mirail’s president, does not consider this to be his problem: “This is a left-wing university which has a social project,” he explains. “It is not an institution designed for professional training’. Yet it is clearly a worry for the students. Fears about job insecurity prompted the countrywide university revolt earlier this year against Mr de Villepin’s flexible contract for the under-26s. Two months of sit-ins, blockades and often violent skirmishes with riot police forced the prime minister to shelve his plan. But the malaise on French campuses such as Toulouse II-Le Mirail remains. A generation ago most university graduates could have gone on to secure jobs in the public sector, often teaching the subjects they studied. Even today one startling poll suggested that three-quarters of French students would like to become civil servants’.

31 maart 2007
MEDISCHE STUDIE
Zijn er nog jongens in de zaal?
Pijn, ether, bloed, kanker, griezelen, leeftijdsverval is onze sector niet. Ook hier heeft de moderniteit toegeslagen. Vroeger was een dokter een Mijnheer, meer roeping dan beroep, zo waren mijn neven, nu zijn het leveranciers, gezondheidstechnici, de patiënt is afnemer, de hospitalen doen aan bench-marking. Als er iets mis gaat, is de beer los. ‘Niks betalen, veel eisen’ is ons credo. Het is ook moeizaam wennen aan doctoressen, daarvan zijn er nu zoveel, die ons, mannen, onder de gordel moeten betasten, want daar komt het vaak op neer. Iedere zichzelf respecterende arts, schrijft enorme hoeveelheden medicijnen voor. Men komt ze zelden tegen: ze blijven onder elkaar en trouwen met elkaar. Af en toe horen we indianen verhalen over de medische studie. De gruwelijke statistische werkelijkheid ontdek ikzelf bij het schrijven van dit stuk.

30 maart 2007
TERZIJDE 2
Vorige week vond in de Hoofdstad een kleine conferentie plaats met de Heren Wientjes en Rinnooy Kan en Mevr. Jongerius (formidable, ik verwachtte heel iets anders van de FNV) en hun Franse tegenvoeters. Thema : Dialogue Social. Ondanks 50 jaar samenwoning werd men weer eens geconfronteerd met de grote culturele kloof en de zeer verschillende oplossingen die beiden landen op zo’n deelterrein toepassen. Elkaar kennend langs elkaar heen praten is waarschijnlijk beter dan niet praten, maar de convergentie is zeer moeizaam en zal nog generaties duren. De Europese consensusburger is nog ver, ver weg. Vorig jaar tijdens het referendum had men de postsierlijke situatie dat het ‘ja-kamp’ en het ‘nee-kamp’ elkaar te lijf gingen met de vraag of voor de ontwikkeling de EADS (=Airbus) een regelgevend verenigd Europa wel cq niet nodig was, alhoewel beide partijen het er heilig over eens waren dat het een Franse glorie was. Het ‘nee-kamp’ heeft a posteriori subjectief gelijk gekregen, omdat de staatsbemoeienis het mooie bedrijf zowat fataal is geworden. De combinatie van Euronext en New York kwam in de pauze even ter sprake. Was het alleen maar pech dat het met Frankfort niet lukte? Waar zijn we in Europa mee bezig?

25 maart 2007
EEN ‘CLASSE PREPARATOIRE’ KIEZEN
Door de wol geverfd want hier komt het 3e kind aan de beurt? Dat dacht U maar! Begeeft U zich hier www.letudiant.fr/etudes.html om een indruk van het aanbod te krijgen. De veelheid is verwarrend. Kennis van de procedure is veel belangrijker dan geld. Hier voelen vooral de leraarskinderen zich thuis, zij representeren de nieuwe ongelijkheid, waarom ook niet, iedereen op zijn beurt… Dezer dagen gaan de aanmeldingen voor de ‘classes préparatoires’ de deur uit. Met een eindexamencijfer van 12 zonder te zijn blijven zitten (op een schaal van 20) is het te doen. Wat dat eindexamen betreft: vanaf 10 ben je geslaagd, vanaf 8 krijg je een herkansing in september. De 70.000 (2006) kandidaten representeren 7 à 8% van de leeftijdscategorie. Het duurt 2 jaar, men moet rekenen op 60 à 70 uur/week ‘hard slog’, klassen met 45 à 50 leerlingen, de kandidaat moet psychologisch sterk in de schoenen staan, moet in staat zijn zijn eigen limiet af te tasten, moet stress-bestendig zijn. De hoofdvakken worden er zeer gedegen en intensief onderwezen, de leerlingen verbreden er hun algemene kennis en verwerven er een methodologie om snel na te denken en goed te werken. Na 2 jaar vinden afvalexamens plaats voor een twintigtal ‘grandes écoles’, waar de Ecole Polytechnique (technische richting) en de HEC (economische richting) de walhalla’s van zijn. Onze dochter houdt het op een ‘préparation économique et commerciale, option scientifique’, alhoewel de bèta-afdeling alle andere deuren opent. Men moet er ook zorgen voor een universitaire inschrijving voor het geval men naast de pot plast (13.000 in 2006). Dat wordt een Rechten Faculteit in Parijs of (oh, afgang!) in Tours. Die ‘classes préparatoires’ hebben iets verheffends, typisch Frans, ‘La France n’est réellement elle-même qu’au premier rang…notre pays doit sous peine de danger mortel viser haut et se tenir droit …Bref, à mon sens la France ne peut être la France sans la grandeur’ (De Gaulle)*, Mrs Madeleine Allbright, die haar Geschiedenis kent, heeft dat mooi van hem afgekeken met haar ‘standing tall and seeing far’…. Men kan daar lacherig over doen, maar men vindt het wel in allerlei vormen in de samenleving terug, zoals bij de ‘grandes écoles’ wier prestige is gebaseerd op kennis en hard werken. De keerzijde is dat de scholen weinig hun best doen de marginale leerling over de streep te trekken.

25 maart 2007
TERZIJDE
Wat heeft de overname van de ABN-Amro Bank door Barclay’s Bank met onderwijs en volksfilosofie te maken? Alles.

· Door respectloos om te gaan met de moedertaal,
· Door gulzig te geloven ‘you speak so good English’,
· Door de denkmeesters die zich gedragen als His Master’s Voice van de Angelsaksische wereld en die zo graag Oxfordje willen spelen,
· Door de vreemde talen niet meer te willen leren, wat ooit de roem van het land was,
· Door te luisteren naar een kluns die zegt dat we af moeten van het ‘internationale hoofdkantoor denken’,
· Door het luisteren naar een andere kluns die zegt dat we niet ten onder moeten gaan aan een ‘regressief taal sentiment’ wat het Nederlands betreft,

24 maart 2007
HOOFDVAK FRANS
Het eindexamen van de moedertaal vindt een jaar eerder plaats, dwz aan het eind van de Eerste klas, wat in Nederland de 6e klas zou zijn, maar omdat in Frankrijk het altijd ingewikkelder moet, is er nog een extra klas die ‘Terminal’ heet. Alle grammatica en de dictees zijn dan achter de rug en het lesjaar concentreert zich, 4 uur per week, op het verhevene, het abstracte, de echte litteratuur dus : lezen, begrijpen, analyse, tekstuitleg. Methode. In 2005/6 waren er 5 studieonderwerpen met voorbeelden:

Studieonderwerp

16 maart 2007
HET VAK FILOSOFIE
Filosofie op de middelbare school en l’Histoire de la Pensée, is iets waar de Fransen aan verknocht zijn. Het is een structurerend vak, het noopt tot….filosoferen over waar we mee bezig zijn, kortom na te denken. Tekstuitleg en methode horen er ook bij en je (goed) schriftelijk weten uit te drukken. Het is een essentieel bestanddeel van de algemene kennis die in de ‘classes préparatoires’ verder wordt ontwikkeld en uitgediept. De bètaleerlingen krijgen het 3 uur alleen in de hoogste klas (‘terminale’) et de letterkundigen 8 uur.

In deze periode doen de leerlingen een proefeindexamen, ook in de filosofie. Om goed uit de verf te komen heeft Mary een weekendcursus in de Hoofdstad gevolgd om alles nog eens goed op een rijtje te zetten. Het begon met een chronologie van Thales tot Hannah Arendt via Plato, Aristoteles, Rousseau, Hegel, Heidegger enz.. Aanknopingspunten, definities, basiskennis, noties en citaten kwamen er aan te pas. Onderscheiden en precies formuleren daar gaat het om. En dat is alleen mogelijk met een goede methode.

14 maart 2007
EEN CONCREET VOORBEELD
Onze dochter, sweet seventeen, bereid haar eindexamen voor. Daarvoor zit op een kostschool van maandagmorgen tot vrijdagmiddag in een provincie stad op 220km afstand van de Hoofdstad (www.smb41.fr/). Het is een meisjesschool voor intern- (190 leerlingen) en extern onderwijs. Haar 2 oudere broers zaten op de jongenskostschool vlak in de buurt. Als het een beetje wil, dan doe je daar in de Franse context de vrienden voor het leven op.

Het weekrooster van haar laatste jaar ziet er zo uit:

– Wiskunde 5,5 uur
– Natuur- en scheikunde 5 uur (inclusief 2 praktijkuren)

13 maart 2007
ACHTERGROND
Il y a de la fébrilité dans l’air… Niet alleen is het nationale eindexamen in zicht gekomen, maar de leerlingen moeten ook een studiekeuze maken wat hier een strategie impliceert van wikken en wegen tussen de a) 2-jarige voorbereidingscursus voor een grande école, b) de universiteit of 3) een kortere, op praktijk gerichte, studie, waarbij men moet oppassen niet tussen de wal en het schip terecht te komen. En dan zijn er ook nog tussenvormen en passerelles…Eindexamen en studiekeus vormen een twee-eenheid, onderworpen aan één leidend adagium: ‘het binnen komen is veel moeilijker dan het binnen zijn’. Afgezien van de Universiteit zijn er vrijwel altijd toelatingsexamens. Men heeft hier de mond vol met gelijke kansen, selectie waar de sociale afkomst, kleur en religie niet mee mogen wegen (égalité), gelijke behandeling van jongens en meisjes (fraternité), vrije keuze en toegang (liberté), maar als het om je eigen kind gaat dan wegen de principes niet zwaar en probeer je je kind zo goed mogelijk te ‘plaatsen’ op z’n XIXe eeuws, al gaat dat met behulp van een handigheid die niet zou mogen, maar wel kan. Vooral de leraren zijn daar goed in voor hun eigen kroost.