blogs

Wat is competentieonderwijs?

Als oud-competentietrainer (bedrijfsleven) erger ik me al enige tijd aan de invulling van het begrip competentie. Een competentie is een houdings- of gedragselement dat iemand boven op de reeds verworven kennis en vaardigheden heeft teneinde in een beroepssituatie de functie naar behoren uit te voeren. Competenties zijn: plannen en organiseren, sensitiviteit, initiatief, flexibiliteit etc. Soms overlappen competenties vaardigheden bijv. luisteren, schrijven en leidinggeven.

[img_assist|fid=8|thumb=0|alt=logo BON – klein]www.beteronderwijsnederland.nl is lang – te lang voor een spandoek of een t-shirt.

We moeten ook een korte domeinnaam hebben. De usual suspects, bon.nl, bon.com, bon.net en dergelijke zijn allemaal bezet. Wie verzint de beste korte domeinnaam? Suggesties naar m.a.peletier@tue.nl.

Update 4 augustus 2006: Gisteren hebben we in de bestuursvergadering lange lijst suggesties besproken. Uiteindelijk was het gevoel binnen het bestuur dat het voordeel voor drukwerk (t-shirts is genoemd) niet opwoog tegen het nadeel van merkverdunning. Het idee van een korte domeinnaam is daarom voorlopig in de ijstkast gezet; mocht er in de toekomst een concrete aanleiding zijn dan halen we de lijst met voorstellen weer van stal.

Telkenmale verbaas ik mijzelf over het dubbele karakter van de discussies binnen het onderwijs. Het lijkt zo te zijn dat onderwijs discussies alleen acceptabel zijn als het onderwijs of de leerling er op vooruit gaat. Het welzijn van de onderwijsgevende is hieraan volledig ondergeschikt. Niet in de laatste plaats zijn het vooral ook de onderwijsgevende zelf die dit vinden en elkaar dienovereenkomstig corrigeren. Mede hierdoor staat deze beroepsgroep erg zwak in de onderhandelingen over o.a. de arbeidsvoorwaarden met de huidige arbeidsvoorwaardenvoorstellen in het HBO als resultaat hiervan. Of je behoudt je salaris maar dan moet je er meer voor gaan doen of je blijft hetzelfde doen en dan lever je in.

Op mijn school heet het competentiegericht leren, maar er zijn vele benamingen: Probleem Gestuurd Onderwijs, Prestatieleren, Nieuw Leren etc. Ik verzet me er (als nieuwe doctrine) al een tijd tegen. Mijn bezwaren:

1 Er wordt gebruik gemaakt van een glibberig begrippenapparaat. Evenals de vele benamingen zijn er ook vele definities. In discussies draait het er steeds weer op uit dat juist de elementen waar ik zo onderbouwd bezwaar tegen maak, helemaal niet noodzakelijk bij het Competentie Gericht Leren (CGL) zouden horen. Dat wordt dan wel lastig om er een goede gedachtenwisseling over op te zetten. Zelfstructurerend? Hoeft niet persé! Intrinsieke motivatie? Is leuk maar het kan ook zonder. Verplichte samenwerking? Hoe kom ik erbij! Vage doelstellingen? Helemaal niet, allemaal toetsbaar en in waarneembaar gedrag. (huh? ‘klantvriendelijk optreden’, ‘samenwerken’? )

De laatste loodjes van het schooljaar zijn weer aangebroken. Voor de eenvoudige docent zijn dit altijd hectische dagen, want veel nakijkwerk, en dat moet natuurlijk allemaal gisteren af.
Het is heel erg warm in het lokaal. Leerlingen die je een jaar lang achter de vodden hebt gezeten om werk ( in mijn geval allerlei powerpoint-presentaties ) tijdig in te leveren, drommen nu om je heen in de verwachting dat je dit “nog ff snel voor de vakantie nakijkt want dan kunnen we de trein halen”. Er staan er een stuk of zeven om mij heen te dringen.
Men is in blijde verwachting van een flink aantal weken niets doen, hoewel een enkeling daar volgens mij al een paar maanden geleden mee is begonnen.

Na lang wachten is eindelijk de Resonansgroep bij de Vernieuwingscommissie wiskunde ingesteld, de groep van mensen uit het hoger onderwijs die de commissie van feedback gaat voorzien over alle voorstellen die uit de commissie komen – met name feedback over de gevolgen voor de aansluiting met het vervolgonderwijs.

Samenstelling:

Voorzitter: prof. dr. J. (Jan) van de Craats, hoogleraar wiskunde aan de Universiteit van Amsterdam en de Open Universiteit.

De leden van de Resonansgroep zijn:

(1) Dr. W.T.M. (Wim) Caspers, docent/afdelingsleider aan een school voor voortgezet onderwijs en als vwo-docent wiskunde tevens ingeschakeld bij het wiskunde-onderwijs aan de Technische Universiteit Delft.

De onderwijsbonden zijn wakker geworden: ‘GEEF DE LERAAR ZIJN VAK TERUG!’. Het werd wel tijd …

Ze zeggen wel goeie dingen:

De kern van het probleem is het te lage ambitieniveau van veel scholen bij het invulling geven aan het vak van leraar. Op veel scholen wordt het onderwijs van bovenaf, met “hulp” van buitenaf strak geprogrammeerd. Ook wordt vaak nogal star omgegaan met het gebruik van gestandaardiseerde en kant en klare methodes. Hierdoor wordt het vak van de professional uitgehold en gedevalueerd. De leraar voor de klas dreigt steeds meer een “lesboer” te worden die vooral moet uitvoeren wat anderen bedacht hebben. Voor een hoog opgeleide professional is dit natuurlijk weinig bevredigend. Het zal duidelijk zijn dat bij een enigszins aantrekkende economie, de hoger opgeleide in geen geval voor zo’n baan het onderwijs zal kiezen. De tekorten zullen desastreus worden.

Nog niet eens zo lang geleden waren scholen vrij eenvoudige en transparante organisaties. Je had een rector — vaak zorgelijk kijkend vanwege alle circulaires uit Zoetermeer — die samen met een paar conrectoren het hele reilen en zeilen van een school in de gaten hield. Een geïdealiseerd beeld? Misschien, maar in betrekkelijk korte tijd is er wel erg veel veranderd. De rector en zijn handjevol conrectoren zijn vervangen door het Management…
(Lees verder in de bijlage)
(Gepubliceerd in LTM 2006-5)

In zijn boek Drammen dreigen draaien gaat Leo Prick, columnist van NRC Handelsblad, in op twintig jaar onderwijsvernieuwing en de desastreuze gevolgen ervan. Prick betoogt aan het einde van zijn boek dat het onderwijs weer aan de leraren moet worden teruggegeven. Maar tegelijkertijd constateert hij dat het beleid al weer een heel andere kant opgaat: ‘Leraren worden steeds meer de uitvoerders van minutieus voorgeschreven taken.’…
(Lees verder in de bijlage)
(Gepubliceerd in LTM 2006-4)

Het functiewaarderingssysteem, LB-/LC-/LD-functies, beoordelingsgesprekken, persoonlijke ontwikkelingsplannen. Docenten zijn in de afgelopen jaren al vaak met nieuw personeelsbeleid geconfronteerd en de volgende verandering staat alweer voor de deur. Het nieuwste beleidsinstrument heet de Wet op de beroepen in het onderwijs (wet BIO), die op 1 augustus van kracht wordt…
(Lees verder in de bijlage)
(Gepubliceerd in LTM 2006-3)