Wat is competentieonderwijs?
Als oud-competentietrainer (bedrijfsleven) erger ik me al enige tijd aan de invulling van het begrip competentie. Een competentie is een houdings- of gedragselement dat iemand boven op de reeds verworven kennis en vaardigheden heeft teneinde in een beroepssituatie de functie naar behoren uit te voeren. Competenties zijn: plannen en organiseren, sensitiviteit, initiatief, flexibiliteit etc. Soms overlappen competenties vaardigheden bijv. luisteren, schrijven en leidinggeven.
Vaak wordt het begrip competentie onterecht ingezet als vaardigheid bijv: een marketingplan schrijven, een balans op kunnen maken, een communicatieplan schrijven. Men noemt deze vaardigheden beroepscompetenties wat in feite onjuist is. Dit zijn namelijk inderdaad alle vaardigheden die alleen met voldoende kennis aangeleerd kunnen worden. Men gaat zelfs zover het begrip kenniscompetentie te hanteren; een samenstelling van twee begrippen die elkaar vrijwel uitsluiten.
Competentie betekent volgens de Van Dale: bekwaamheid, geschiktheid. Veel scholen en opleidingen gebruiken de term in deze betekenis dus de combinatie van kennis houding en gedrag. Maar dat is een onjuiste invulling van het begrip competentie. Immers, het is al jaren normaal bij beroepsopleidingen om mensen in deze drie zaken op te leiden. Het is dus niets nieuws. Het geeft niettemin aan dat velen niet eens (willen) weten waar ze het over hebben of niet weten wat ze ingevoerd hebben.
Je kunt dus pas competenties beoordelen – veel competenties zijn moeilijk trainbaar – als de te beoordelen persoon gedegen kennis bezit van een onderwerp en de vaardigheden die daarbij nodig zijn. Competenties zijn een soort slagroom op een toetje. En aangezien de meeste scholen – vooral in het beroepsonderwijs – de kennis hebben weggesneden en ook een deel van de vaardigheden, heeft competentiegericht leren geen enkele zin. Sterker nog, het zal averechts werken. Competenties horen bovendien bij functies en niet bij beroepsgroepen tenzij ze zeer algemeen geformuleerd zijn maar dan zegt een competentie weinig of niets over specifiek het vak.
Een arts moet alles weten van het lichaam (kennis) en hij moet weten hoe hij snijdt, hecht en spuit (vaardigheden). De competenties zouden kunnen zijn: stressbestendigheid, plannen en organiseren, luisteren, klantgerichtheid, schrijven, empathisch vermogen, organisatiesensitiviteit. Dit is echt de oorspronkelijke definitie van het sociaal-psychologisch begrip Competentie. De arts in kwestie zal uiteindelijk een competente (taalkundige uitleg) arts zijn. En.. een arts die deze drie zaken goed weet te combineren en weet in te zetten in zijn vak, is een competente functionaris.
We kunnen ons in Nederland geen competentieonderwijs veroorloven. Het is onuitvoerbaar en veel te duur als je het goed doet. Het kenniscomponent moet dan weer terug naar wat het was (dat kan en dat moet, want dat is de basis). De vaardigheden moeten weer op peil (Er wordt nu erg veel op vaardigheden “gescholden” als ware dat competenties) Schrijven en spreken, vergaderen en rekenen zijn vaardigheden. Vaardigheidscolleges/trainingen zijn duur. Die kun je niet geven aan groep van 32.
En stel dat aan alle voorwaarden voldaan zijn, dan nog moet je mensen opleiden om competenties te bepalen, per functie per beroep (dit is niet uitvoerbaar). Vervolgens moet je die competenties definiëren en destilleren uit gedrag en dat vindt een sociaal- of organisatiepsycholoog al lastig laat staan een willekeurige “coach”. En daarbij moet het ook nog eens gebeuren in een al dan niet gesimuleerde beroepsomgeving en dat minimaal tien keer. Immers na 2 keer of 5 keer kun je echt niet bepalen of iemand sensitief is of niet. Ten slotte moet je zo’n persoon trainen om het veronderstelde gebrek te herstellen. (In Nederland is er geen school die dat doet. Na het “ontdekken” van het zogenaamde competentiehiaat worden studenten het bos ingestuurd “ga er maar aan werken”. Hoezo competentiegericht ONDERWIJS?). M.a.w. competentiegericht leren en beoordelen is absoluut ongeschikt voor het reguliere onderwijs. Scholen moeten dus ophouden studenten, leerlingen en ouders knollen voor citroenen te verkopen.
Maar het grootste misverstand over CGO (competentiegericht onderwijs) is dat men denkt (hele batterijen leraren, bestuurders) dat het iets te maken heeft met zelfstandig leren en je eigen leerproces bewaken. CGO kan gemakkelijk klassikaal, net zo goed als in een groepssessie op de hei of in een zweverige bijeenkomst waarin je “op zoektocht gaat naar jezelf”. Het is dus een methodiek (en zelfs dat is de vraag) en beslist GEEN didactiek. Door CGO te combineren met, in de Nederlandse situatie, Nieuwe-Lerenachtige elementen is er iets nieuws ontstaan. Men noemt het competentiegericht onderwijs maar onderwijs in competenties kan het nooit zijn.
Verhelderend
Hallo Presley,
Dit geeft meer inzicht in het begrip competentie, maar helemaal ‘heb ik het nog niet in de vingers’. Met name het beoordelen of iemand over een competentie beschikt lijkt me een subjectieve aangelegenheid. Zijn er dan ook toetsbare criteria aan te geven of werk je met een intersubjectieve beoordeling?
Overigens: mijn opa (geboren 1886) zei altijd na een royale maaltijd: ‘Ik heb geheel mijn competentie’……… Weer een hele andere invalshoek van het containerbegrip competentie.
competention
Het kan nog veel ingewikkelder en ondoorzichtiger gemaakt worden:
HBO-DEELTIJD MANAGEMENT EN BELEID BUITENRUIMTE
Competention is een samenvoeging van competition en competence. Trainee’s gaan de strijd met zichzelf en de omgeving aan (competition) terwijl zij hun (management)vaardigheden ontwikkelen (competence). De basis van CAH Competention College is de bedrijfskundige opleiding die de trainee’s bekend maakt met de theoretische aspecten van management en bedrijfsvoering. Met het ontwikkelen van nieuwe vaardigheden en de gewenste persoonlijkheidskenmerken door middel van trainen en coachen onderscheidt het CAH Competention College zich van reguliere opleidingen. Een ander belangrijk kenmerk van CAH Competention College is dat de opleiding maatwerk is voor zowel trainee als werkgever. CAH Competention College is persoonsgericht en praktijkgericht. De afstemming tussen werkgever, trainee en CAH Competention College zorgt er voor dat de resultaten van het opleidingstraject al snel zichtbaar worden in de dagelijkse werkzaamheden van de trainee. Om dit proces te ondersteunen en om bij te kunnen sturen, krijgt elke trainee een eigen coach toegewezen.
COMPETENTION2
Ik heb de site van CAH competention College bekeken. Ik weet niet of de docenten gediplomeerde beoordelaars zijn maar als waar is wat op die site staat zijn ze m.i. goed bezig. Er gaat aan hun competentiebegeleiding een gigantische kennis en vaardighedencomponent vooraf. Ze hebben kennisdocenten, vaardigheidsdocenten en competentiecoaches. Eerlijk is eerlijk, daar is niet veel mis mee. Maar wat kost het dan wel niet? Ben benieuwd naar het collegegeld. Het is absoluut onbetaalbaar voor het reguliere onderwijs. In het reguliere onderwijs heeft men de kennis en de vaardigheden er vrijwel helemaal uitgesneden en vervangen voor zeer, zeer slecht competentiebeoordelen door (buiten hun schuld) zeer onbekwame mensen in onmogelijke situaties.
Overigens, ook bij CAH gooien ze competenties en vaardigheden door elkaar. Een plan schrijven noemen ze een competentie en dat is, zoals eerder aangegeven, niet waar. Het is een vaardigheid gebaseerd op kennis. En als je zo’n plan in de juiste situatie op het juiste moment in de juiste organisatie gebruikt zal je wellicht over de juiste competenties beschikken die jouw functie op dat moment vereist. Trouwens, voor het geval de lezer mijn reactie vreemd vindt, ik heb geen aandelen in CAH. Ik probeer slechts objectief te zijn.
meer competentie-uitleg
In het bedrijfsleven worden (werden, want men is ervan teruggekomen) competenties gekoppeld aan een functie. Zo is er voor iedere functie een drietal competenties waar de functie mee valt of staat (moeilijk trainbaar) en een zevental andere dat bijgetraind kan worden. Zo zouden voor een piloot oordeelsvorming, stressbestendigheid en punctualiteit kerncompetenties kunnen zijn. Maar hoe beoordeel je dat. Van iedere goed gedefinieerde competentie – ik noem er een – flexibiliteit: “Indien zich problemen of kansen voordoen de eigen gedragsstijl veranderen teneinde het gestelde doel te bereiken” bestaat minimaal een vijftal indicatoren dat te maken heeft met deze competentie. Een beoordelaar moet dus uit een complexe verzameling van gedrag eerst de competentie en dan juist die indicatoren eruit vissen (er zijn er duizenden) om inderdaad – zeer subjectief – vast te kunnen stellen of iemand min of plus scoort op die competentie.
Bij assessments krijgen deelnemers juist precieze opdrachten die vrijwel alleen met 1, 2 of 3 competenties te maken
hebben. Zo kun je om de competentie “plannen en organiseren” te toetsen, mensen post, die uit verschillende pakjes bestaat, in verschillende hokjes laten sorteren.
definitie:
“Heeft een totaal beeld van de werkzaamheden, deelt deze planmatig in (acties, tijd, middelen), stelt prioriteiten, bewaakt het proces” .
Ik noem enkele mogelijke indicatoren:
1) maakt een situatieschets;
2) denkt zichtbaar (gedurende het traject) na;
3) stelt zich een doel;
4) maakt een tijdsplanning;
5) begint wel/niet meteen met de opdracht.
Beoordelen kan alleen maar door goed opgeleide observators die goed kunnen kwalificeren en kwantificeren en dan is het nog erg subjectief. Niet voor niks is het competentiebeoordelen of ook wel criteriumgericht beoordelen genoemd in het bedrijfsleven allang op z’n retour.
Begeleiders op scholen zitten met groepen van minimaal 16 studenten, die van alles doen. Ze hebben lange lijsten met competenties, soms wel 15. Elke competentie heeft misschien wel 10 indicatoren. Van begeleiders wordt verwacht dat ze dan kruisjes zetten achter de indicatoren. Per student moet je dus pakweg 160 zaken indiceren in twee lesuren en dat vijf of zes weken. Iedereen is in staat kruisjes te zetten en zo gebeurt het ook. Maar zoals ik al aangaf: zonder kennis geen competenties, of je die studenten nu goed beoordeelt of niet.