Vertichelarisering van het onderwijs

De Nederlandse politici zijn nu al jaren bezig met het leven van intelligente kinderen die willen leren te verzuren. Het begon al met de invoering van de Mammoetwet waarmee de zo succesvolle HBS de nek werd omgedraaid. Toen moeten ze meedoen met het programma voor middelmatigen van de basisvorming. Vervolgens nam de klassengrootte en het aantal onbevoegde of onderbevoegde leraren enorm toe en werd de scholieren de weinig efficiënte methode van studeren van het studiehuis opgedrongen. Gymnasiasten werden gedwongen te kiezen tussen Latijn en Grieks en het niveau waarop ze op het eindexamen daarin geëxamineerd konden worden nam af door het geringe aantal lessen in klassieke talen. Het steeds verder oprukkend nieuwe leren werd een bron van verspilling van tijd en energie. Als Tichelaar zijn zin krijgt worden intelligente kinderen die op de universiteit willen studeren straks ook nog eens opgezadeld met torenhoge schulden.
Tichelaar stelt voor om het hogere collegegeld dat de staat gaat innen in het kader van de maatregelen tegen de gevolgen van de vergrijzing te gebruiken voor het basisonderwijs en het middelbaar onderwijs. Het lijkt mij dat vooral de VWO-er op weg naar de dure universiteit het meeste recht heeft op beter onderwijs en wat deze onderwijsrichting betreft valt uit het boven beschrevene af te leiden wat er allemaal gedaan zou moeten worden. De enige efficiënte weg naar beter VWO-onderwijs is het breken van de macht van de grote onderwijsconglomeraten. Maak bij voorbeeld het stichten van scholen mogelijk die helemaal op het voorbereiden op wetenschappelijk onderwijs gericht zijn. Sommige oplossingen kunnen snel verwezenlijkt worden als de parlementaire wil er is. Het LOI heeft kant en klare schriftelijke cursussen om mensen voor te bereiden op het huidige staatsexamen VWO. Maar dan moet je niet gaan zaniken over leerplicht in combinatie met bevoegde docenten. De zelfstandige Gymnasia geven veel beter onderwijs dan de meeste VWO-opleidingen die om ideologische redenen maar zonder dat zij daar baat bij hadden bij mega-scholen zijn ondergebracht. Hef dus het de facto proliferatieverbod voor zelfstandig VWO-onderwijs op zodat er snel overal goed VWO-onderwijs in de vorm van een landelijk dekkend net van zelfstandige gymnasia kan ontstaan.

22 Reacties

  1. Mammoet een ramp?
    Ik ben van vóór de mammoetwet, heb het oude gymnasium-b gedaan.
    Laten we die opleiding niet gaan verheerlijken.
    Het onderwijs omvatte wel veel vakken, maar het niveau was vaak niet erg hoog.
    Frans, Duits en Engels: jaren vertalen, maar geen woord leren spreken. Niet helemaal zinloos, maar zeker niet excellent.
    Geschiedenis en aardrijkskunde: hebben op mij weinig indruk gemaakt.
    Over de exacte vakken ben ik wel tevreden, maar ook daar geldt dat de diepgang in de mammoetperiode groter was.

    De echte ramp is mijns inziens de tweede-fasestructuur geweest. Daarmee is het niveau van alle (?) vakken gekelderd zonder dat er veel voor terug kwam.
    Alleen de macht van de onderwijsconglomeraten afbreken is niet genoeg. Veel belangrijker is dat de niveaudaling van de tweede fase weer ongedaan gemaakt wordt. En dan maar minder breed. Minder keuzemogelijkheden, maar een sterk, grotendeels standaard basispakket.
    Dit zou in zelfstandige kleinere scholen goed vorm kunnen krijgen, en dat hoeven niet alleen gymnasia te zijn.

    • bladzijdes
      Ik vergelijk het niveau altijd heel plat met het aantal pagina’s van mijn methode
      Voor de 2e fase: 416 pagina’s
      na de 2e fase: 374 pagina’s
      nieuwe druk 2e fase: 356 pagina’s
      (het formaat van het boek is niet gewijzigd)
      ben benieuwd wat de ‘vernieuwde 2e fase’ druk gaat brengen.

      • Niet voor alle vakken betrouwbaar.
        Ik begrijp wat je bedoelt en het lijkt me voor jouw vak van toepassing. Maar voor de exacte vakken zou ik willen dat een heleboel badzijden met gezwets verdwijnen. Hoe dunner het leerboek hoe beter. Weinig lezen maar veel denken.
        Seger Weehuizen

        • klopt
          Natuurlijk heb je daarin gelijk en ik bezig ook niet voor niets de term ‘heel plat’. Er spelen meer factoren mee, maar dit valt als eerste op.
          Overigens geldt de afname van aantal pagina’s èn aantal onderwerpen/thema’s voor het HAVO nog veel sterker.

        • Leermiddelen
          Ik heb hier al eerder betoogd dat leermiddelen te toegankelijk, d.w.z. te oppervlakkig, zijn geworden, en dat juist een droog, bondig en op het eerste gezicht saai leerboek inspireert tot zelfstandig denken.

    • Re: Mammoet een ramp?
      Vertalen is een echt intellectuele bezigheid die goede kennis vraagt van zowel de brontaal als de doeltaal. Echt iets dat in een VWO-opleiding past. Met de invoering van de mammoetwet is men bovendien begonnen het grammaticale fundament onder het talenonderwijs weg te halen. Daardoor werd voor het zelf verder bestuderen van talen geen goede basis meer gelegd.
      Aardrijkskunde en geschiedenis stonden inderdaad op een bedroevend laag pijl. Wat geschiedenis betreft hing dat op de school waar ik op het Gymnasium zat mogelijk samen met de grondslag: protestant, wat hier gelezen moet worden : niet-Roomschkatholiek.
      De goed georganiseerde Zelfstandige Gymnasia zijn m.i. goed in staat om Nederland in korte tijd van een dekkend netwerk van zelfstandige Gymnasia te voorzien. In Amsterdam is het de vier bestaande Gymnasia gelukt om ondanks alle weerstand vanuit de gemeente in eendrachtige samenwerking een vijfde gymnasium uit de grond te stampen. De vereniging van Vrije Gymnasia is de enige organisatie die in korte tijd overal in Nederland voor goed VWO-onderwijs op aparte VWO-scholen kan zorgen.
      Seger Weehuizen

      • Gymnasium als vluchtweg
        Het gymnasium trekt heel veel leerlingen, omdat een aantal ouders in de gaten heeft dat dat de enige vorm van onderwijs is die aan de onderwijsvernietiging is ontsnapt.
        Alhoewel ook niet helemaal.
        De basisvorming en dreiging vanuit de politiek om de gymnasia op te heffen, heeft ook die scholen op hun grondvesten doen schudden.
        Maar wilt U het beste voor Uw kind, dan is er gelukkig nog altijd…….het gymnasium.

        • En als je de pech hebt
          Gymnasium is een prima vluchtweg voor de bovenste lagen (intellectueel gezien). Des te zuurder is het dat er juist voor mensen die iets minder goed kunnen leren geen vluchtwegen bestaan. Ook voor HAVO en VMBO is het zeer noodzakelijk dat er uit gehaald wordt wat er maximaal in zit, juist ook intellectueel. Deze samenleving vraagt enorm veel kennis en vaardigheden. Als je die niet bezit ben je een uitgeslotene. Het is een pure schande dat de huidige VMBO’s feitelijk mensen afleveren die niet goed kunnen lezen en schrijven. Waar het ook door komt (ouders, basisonderwijs, VMBO) het maakt me niets uit, maar dit mag niet en dit kan niet!

      • Breed of diep
        Ik ben sterk voor vertalen. Zorgvuldig omgaan met de taal, met wat er precies bedoeld wordt. Zorgvuldig formuleren. Dat laatste heb ik ook wel geleerd (hoewel deze vaardigheid zich pas na school echt heeft ontwikkeld).
        Maar die goede kennis van de brontaal is bij mij nooit aangekomen.

        Zelfstandige Gymnasia: uitstekend. Hoe meer hoe beter. Maar graag ook niet gymnasiale VWO’s.
        En een HAVO-VWO-Gymnasium-school kan ook diepgang leveren, mist heldere keuzes gemaakt worden. En dat laatste is wel een probleem, zeg ik als docent op zo’n school.

        In de mammoetperiode hadden leerlingen een smal, maar diepgaand vakkenpakket. Geen enkel profiel biedt nu een bèta-pakket dat daaraan kan tippen.
        Daar ligt de belangrijkste keuze: breed of diep, of iets er tussenin.
        Ik ga voor diep.

        • Het wenselijke en het (hopelijk snel) mogelijke
          Ik voel veel voor het Sittardse model. Een HAVO, een Atheneum en een Gymnasiu, alle 3 zelfstandig, die goede contacten met elkaar onderhouden. Trivium. Na één jaar kan men nog één niveau stijgen (en natuurlijk ook dalen). Wel in de eerste klas Gymnasium Latijn of Grieks dus iemand die van het Atheneum naar het Gymnasium wil zal hard moeten studeren in de vakantie.
          Maar een landelijk dekkend net van Zelfstandige Gymnasia zou het snelst verwezenlijkt kunnen worden
          Seger Weehuizen

          • Docenten
            Waar haal je de docenten vandaan voor al die extra zelfstandige gymnasia Seger? Leraren klassieke talen zijn zeldzaam.

          • een dure vergissing
            Ja, dat is de prijs die we betalen voor de middenschooldreiging, het utiliseren van het VWO en de belabberde salarissen voor eerste graders. Ook denk ik dat veel leraren klassieke talen zich in een personeelskamer van een tegenwoordige grote scholengemeenschap aanmerkelijk minder senang zullen voelen dan in de docentenkamer van het vroegere lyceum.
            Ik meen te weten dat het socialistische Portugal het onderwijs in Latijn op de middelbare scholen heeft afgeschaft. Al eerder heeft in Griekenland een wederom socialistische regering het onderwijs in Oud-Grieks afgeschaft. Misschien lukt het om vanuit die landen leraren te importeren die in hun oude vak terug willen. In Nijmegen zijn een aantal jaren succesvolle spoedcursussen gegeven aan mensen met belangstelling voor het beroep van leraar klassieke talen die al enige kennis van Latijn en Grieks hadden. Met baangarantie zouden zulke cursussen zeer aantrekkelijk kunnen zijn. Als de cursisten ten minste tijdens hun opleiding al een eerstegraads lerarensalaris zouden verdienen. Een dure hersteloperatie dus. Maar je hebt groot gelijk, het tekort aan leraren zou een bottleneck kunnen worden

          • een kleine vergissing
            malmaison. Het leuke van de Grieken is, dat ze niet altijd doen wat hun overheid wil. Op het overgrote deel van de middelbare scholen moeten de leerlingen nog altijd slagen in zowel oud-Grieks als nieuw-Grieks.

          • Mark,
            Als de markt erom vraagt, zijn ze er weer zo.
            Maar ik dacht dat er op dit moment nog een aantal zonder werk zaten.
            Wat boven niet aangehaald wordt is dat categorale gymnasia apart, dus niet opgenomen in een scholengemeenschap, door eigen sfeer en studiezin verreweg de voorkeur verdient.
            Dat zullen alleen oud-gymnasiasten beamen.

          • sollicitatie
            Toen ik eens bij gelegenheid van een sollicitatie de rector van een categoriaal gymnasium vertelde dat ik als hobby graag filosofie las, werden ’s mans ogen groot en zag ik hem denken: te elitair voor hier. Over sfeer en studiezin aan categoriale gymnasia gesproken ;-). Overigens is het buiten de categoriale gymnasia inderdaad in de regel veel erger.

          • gymnasia in een scholengemeenschap
            lijden een kwijnend bestaan. Vaak is het een enkeling die alleen Grieks of Latijn doet. De lessen worden buiten het lesrooster om gegeven. Enige jaren geleden hadden zelfs 2 leerlingen zowel Latijn als Grieks gekozen, zelden vertoond. De docent presteerde het regelmatig om een van de leerlingen uit de klas te verwijderen. De andere vakken volgen deze gymnasiasten met de andere VWO-atheneumleerlingen; de gymnasiale sfeer is daar meestal ver te zoeken. Een leraar die naar dat niveau streeft , krijgt al snel te horen dat hij te moeilijk lesgeeft. De boodschapper heeft zelf,tenminste in mijn geval, destijds geen middelbaar onderwijs gevolgd. De VWO leerlingen die het atheneum bevolken hebben erg vaak een Havo-advies, soms nog lager. “Gelukkig” is er het schoolexamen met zijn schier eindeloze herkansingscarroussel om jaar in jaar uit aan een slagingspercentage van tegen de 100% te komen. Zelf koos ik er in veel gevallen voor om het schoolexamen zodanig te beoordelen dat de toekomstige student uitkwam op een voldoende voor het eindexamencijfer. Zwak, maar wel goed voor mijn gezondheid.

          • Een kleine reserve?
            Er zijn docenten klassieke talen, (die in de gelukkige omstandigheid waren dat ze zich dat financieel konden permiteren) die het onderwijs hebben verlaten omdat ze geen zin hadden om zich door nitwits te laten voorschrijven hoe ze hun vak moesten geven (Ee’n is ons zeer bekend). Of die nog naar het onderwijs terug willen komen weet ik niet.
            Seger Weehuizen

          • Wij zijn er een aantal jaren
            Wij zijn er een aantal jaren op rij niet in geslaagd een vacature klassieke talen opgevuld te krijgen. Gevolg: degene die eigenlijk met pensioen wilde streek over zijn hart en bleef tot een paar keer toe nog een jaartje langer. Ik weet van meerdere scholen dat er classici van 70 lesgeven, of collega’s met een bevoegdheid in een ander vak in de onderbouw Latijn of Grieks geven. Op het stedelijk gym in mijn woonplaats zijn elk jaar twee of drie derde- of vierdejaars studenten actief.

            Het voordeel van het lerarentekort is dat je rustig kunt ‘schoolhoppen’ tot je een school hebt gevonden waar je je op je plek voelt. Het voordeel is ook dat je door je schaarste eerder kans maakt op LC.

            Het nadeel van het lerarentekort is weer dat alles en iedereen maar aangenomen en binnengehouden wordt, waardoor het Stedelijk in mijn stad zit met structureel twee of drie bijklussende studenten, die niet altijd het kunstje ‘orde houden’ al onder de knie hebben, en een paar slecht functionerende collega’s, die men toch maar een vast contract heeft gegeven onder het mom van ‘iets is beter dan niets’. Door datzelfde lerarentekort moesten wij het twee jaar terug een schooljaar doen met een rampzalige collega, en bid ik dagelijks tot Onze Lieve Heer dat mijn huidige collega’s maar niet ziek worden of een andere baan vinden, want het is maar de vraag wat je ervoor terugkrijgt, als je er al iemand voor terugkrijgt.

            Een nadeel is ook dat je als classicus weinig kans maakt op andere functies (afdelingsleider, leerlingbegeleider, decaan) omdat de school je niet kan missen voor de lessen Grieks en Latijn en dus liever iemand op die functies zet voor wie ze gemakkelijk een vervanger kunnen vinden. Maar ik ambieer zo’n functie toch niet, dus daar zit ik niet mee.

          • Die voor- en nadelen die ik
            Die voor- en nadelen die ik noemde zullen, denk ik, voor andere tekortvakken precies zo gelden.

            Classici verkiezen overigens vaak zelf een scholengemeenschap boven een stedelijk gymnasium. Ik ben daar een van. Redenen: in een kleine sectie werkt en vergadert het efficienter, op een categoriaal gymnasium zitten massa’s leerlingen die daar van hun ouders naartoe moesten, helemaal geen zin hebben in Latijn en Grieks, of het eigenlijk helemaal niet kunnen, en helaas toch een van de twee moeten meenemen tot aan het eindexamen. Op een scholengemeenschap hou je in de bovenbouw alleen de diehards over, die EN gemotiveerd zijn, EN genoeg talent hebben. Dat is heerlijk werken.

            Natuurlijk is de gymnasiale sfeer van categoriale gymnasia een voordeel, is het vervelend dat wij ons in de rapportvergaderingen steeds moeten verdedigen tegen het verwijt dat we het de leerlingen bij ons vak te moeilijk maken, en is het sappelen als je schoolleiding besluit dat die paar leerlingen Grieks in 5 en 6 VWO wel samen les kunnenkrijgen. Maar je leerlingpopulatie, vooral in de bovenbouw, is veel prettiger, en als je een schoolleiding hebt die vertrouwen heeft in de kleine, goed op elkaar ingespeelde, sectie, kun je -veel meer dan in een tienmanssectie op een categoriaal gymnasium, denk ik- voor een heel groot deel je onderwijs zo inrichten zoals dat jou goeddunkt, en niet zoals het de schoolleiding of Den Haag goeddunkt.

            Het verschilt wel enorm per school. Ik heb ook wel op scholen gewerkt waar de kleine sectie een eeuwig gevecht tegen de bierkaai leverde. Die scholen konden dan ook nooit lang een classicus binnenhouden: een voordeel van een lerarentekort in een vak is dat mensen net zolang kunnen shoppen tot ze een school hebben gevonden waar het ze bevalt.

        • Vertalen: super!
          Ook ik had zo’n opleiding met enorm veel vertalen, twee kanten op. Het gaf me de juiste basis om daarna te gaan spreken en luisteren. Daar moest ik een enorme drempel voor over, maar ik had het gereedschap in handen om het te doen. Als je die stap naar de praktijk niet maakt dan is dat jammer.

          Mijn beide dochters hebben op VWO-niveau de moderne variant van alle drie de talen gedaan, allemaal leuk, weinig vertalen, veel contextrijk en ander geneuzel. Ze durven de stap naar het zelf spreken en luisteren niet te maken. Nog steeds moeten ze mij (MMS) om woorden vragen. Ik vind het zó jammer. Vreemde talen en de (mondelinge) communicatie daarin zijn altijd een bron van vreugde geweest. Zij moeten dat missen. Mijn analyse is toch dat ze het basisgereedschap (woorden en uitdrukkingen) niet voldoende aangereikt hebben gekregen.

  2. Jaloezie-politiek
    Iedereen gelijk en in de pas blijven lopen, de ideologie van het gelijkheidsbeginsel.
    Dat geldt overigens vooral voor de politiek, die helaas over ons onderwijs gaat.
    In het bedrijfsleven wordt excelleren wél op prijs gesteld.
    Ondernemerschap wordt echter ook gefrustreerd door dezelfde regelgeving en belastingdruk, initiatieven worden tegengehouden, en veel verdienen betekent inleveren om daarna te kunnen herverdelen.
    Daarom lijkt ons land wel aardig voor de middelmatigen, maar kennisland wordt het daarmee nooit.
    Dat de zwakkeren en middelmatigen ook niet gebaat zijn met deze opvatting, willen ze niet weten.

Reacties zijn gesloten.