Overheid pest ons niet!

Het was alleen nog maar een kwestie van wachten op de invoering van een verplicht anti-pest programma op scholen, en nu is het er. Het Nederlands Jeugdinstituut heeft vorig jaar een wedstrijd uitgeschreven waarbij 'programmaeigenaren' hun anti-pest plannen ter beoordeling konden voorleggen. Commissieleden van het NJi waren 'in een enkel geval' ook betrokken bij te beoordelen programma’s, maar 'waar dat het geval was werd het betreffende commissielid niet betrokken bij de beoordeling'. Jaja. De informele betrokkenheid wordt uit het zicht gehouden door de mogelijke formele betrokkenheid netjes te noemen. Werkelijke afstand tussen de programma’s en het NJi is er natuurlijk niét, maar dat lijkt niemand bij de overheid te deren. Een kleine rondgang op internet levert het beeld op van gezellige kliekjes die al dan niet in gezelschap van wetenschappers er lustig op los brainstormen. De Utrechtse professor Dekovic die ook de criteria voor de beoordeling van de pestprogramma’s samenstelde, is zelf bedenker van het -goedgekeurde- 'Alles kidzzz' programma. En de hierna te bespreken goedgekeurde 'Kanjertraining' heeft haar wetenschappelijke basis (maar liefst 4 onderzoeken) ook bij de Universiteit Utrecht, waar overigens zo’n beetje de helft van de commissie werkzaam is. 

De Kanjertraining is bedoeld voor kinderen die thuis en/of op school "niet lekker in hun vel zitten". Deze training, zo staat er in het rapport van NJi te lezen, 'richt zich niet primair specifiek op pesten, maar (ze) suggereren dit wel aan te pakken'. Stel je voor, een blindedarmoperatie waarbij de arts met zijn behandelplan suggereert het probleem aan te pakken, het moet niet gekker worden. Wetenschap is alleen belangrijk als het zo uitkomt, blijkt maar weer. Een licentie voor onderwijsprofessionals (tegenwoordig snap ik dat het dan over leerkrachten gaat, maar dat hoeft natuurlijk niet) wordt verkregen na een afronding van een driedaagse (!) kanjertraining. …Ik zou doodgaan! Maar goed, ik ga even door. Er bestaat ook een vervolgopleiding tot kanjercoördinator (zie u die types al voor zich? Ik wel.) Dit alles wordt begeleid met Kanjerboeken, coaching, nascholing (kassa!). Mocht de kanjerdocent het geleerde onjuist in de praktijk brengen dan bestaat er ook nog een kliklijn via email waar geklaagd kan worden over de leerkracht in kwestie. Er wordt op de website dringend verzocht dit ook te doen.Want ja, het gaat wel over UW kind.

Vervolgens is er de goedgekeurde PRIMA anti-pestmethode, ontwikkeld door het NIGZ en TNO (ook zitting in de NJi commissie), GGD Nederland (weer onderdeel van NJi) en EDventure, én is mede mogelijk gemaakt door Stichting Kinderpostzegels Nederland en ZonMW. Aldus de website van PRIMA. Het jeugdveld stikt van de 'rode konen' adviesbureau’s, bedrijven, (semi-publiekelijke) organen en overheidsdiensten. Hoe meer bomen in het bos hoe beter. Maar het meest kwalijk vind ik de rol van de wetenschap die maar dóórgaat met het theoretiseren van de psychologie van mensen, ook daar waar het 'snappen' gewoon ophoudt en tja, het onberekenbare leven begint. 

De (sociale) wetenschap vervult een kwalijke rol in het op touw zetten van steeds meer controlemechanismen in ons leven. Als laboratoriumratten worden kinderen die 'niet lekker in hun vel zitten' aan complexe methoden blootgesteld. Methoden die kinderen bewust moeten maken van hun eigenheid en wie ze zijn. Autonomie als trainingsdoel, weerbaarheid als vaardigheid, zelfvertrouwen bouwen als stappenplan. Nerveuze, op hun nagels bijtende leerkrachten die bij het zien van onrecht in de klas het kanjerboek ter hand moeten nemen en hun stappenplan moéten uitvoeren. Zo stel ik me dat voor. 

Deze pestprogramma’s, die niets bij de wortel kunnen uitroeien, ondermijnen het zelfstandig denkvermogen en de liefdevolle wijsheid van leerkrachten. En leerkrachten die geen oog hebben voor de sociale kanten van hun werk worden daar met een verplicht anti-pestprogramma echt niet ineens bekwaam in, ze zullen zich eerder verschuilen achter de quasi betrokken probleemaanpak. Kinderen voelen dat ook haarfijn aan. Dat juf niet uit zichzelf weet hoe die vechtpartij op de gang geduid moet worden. Ja, ze weet het wel, maar iets anders neemt het over. Een sociale omgeving theoretiseren met vastomlijnde oefeningen en voorgekauwde boodschappen zullen kinderen beroven van het idee dat sociale omgang een natuurlijke toestand is die door zelf hulp te vragen en hulp te bieden wordt geleerd en dat sociale oplossingen voor sociale problemen in het leven niet worden aangereikt door instanties en nerveuze juffen.