The Folly of Technological Solutionism

Nu de coronacrisis steeds meer greep krijgt op onze maatschappij en in het bijzonder op het onderwijs, zien onderwijsgevenden zich gedwongen om zich over te geven aan het zogenaamde leren op afstand. Helaas is het zo dat we als maatschappij met de rug tegen de muur staan. Het kabinet weifelde veel te lang met de besluiten om de scholen te sluiten en uiteindelijk de eindexamens af te gelasten. En dat lijkt weer te leiden tot een soort corona-diploma. Maar we kunnen nu niet anders, dan onze leerlingen en studenten via en met behulp van de moderne technologie onderwijs bieden.

Echter heerste ook het optimisme dat er nu dan eindelijk gekozen kon worden voor online onderwijs op alle fronten. Dit met de gedachte dat de leerkracht eenvoudigweg met webinars, videolessen en andere sociale en mobiele media de kennis en kunde tot in de huiskamer van de leerling en studenten kan brengen, zal leiden tot nieuwe en moderne vormen van onderwijs, gaf velen het idee dat de leerling er enorm op vooruit zou gaan en beter voorbereid werd op de toekomstige maatschappij.

Niets is minder waar, ten eerste leidt afstandsonderwijs op deze manier tot een tweedeling in de maatschappij. De leerlingen en studenten die beschikken over het juiste stel hersens en in het bezit zijn van de apparatuur, zullen een voorsprong hebben op degenen die niet onder deze condities kunnen werken. Ik denk dan aan de vooral de jongeren die het maatschappelijk niet zo gemakkelijk hebben, de leerlingen in de lagere niveau’s zowel vmbo en de studenten in het  mbo  (entree-opleidingen, n-2 en n-3).  Zij hebben vaak niet de laptop of een internetverbinding en anderszins en ook geeft de thuissituatie niet altijd de mogelijkheid om thuis te kunnen leren. De gevolgen van deze tweedeling zijn niet te overzien. Vandaag stond er hierover trouwens een prima artikel in de Volkskrant.

Ook het gemis van het fysieke contact in het onderwijs, het ergens elkaar ontmoeten en het met elkaar hebben over het geleerde of andere zaken, leiden tot verminderde leermotivatie en daarmee ook tot lagere leerprestaties. En we weten maar al te goed dat de ondermijning van het proces om de juiste kennis en kunde over te brengen al jaren gaande is en nu dreigt dat zelfs in een stroomversnelling te komen.

De verleiding om te kiezen om met digitale middelen alles maar te repareren en op te lossen, het zogenaamde solutionisme, kan leiden tot zeer ernstige maatschappelijke consequenties, waardoor  we nu in staat gesteld worden om generaties op te gaan leiden die nog minder begrijpen van de wereld om hen heen dan de voorgaand.  Ik zou iedereen dan ook aan willen raden om het boek van Evgeny Morozov; “To Save Everything, Click Here“, (met als subtitel  The Folly of Technological Solutionism) te lezen.