Afgang voor het middelbaar onderwijs

Afgang voor het middelbaar onderwijs

Ik bracht eens een bezoek aan de Manchester Grammar School, één van de meest prestigieuze particuliere scholen van Engeland. Toen ik een aantal lessen had bijgewoond en me had laten informeren over het programma, vroeg ik, onder de indruk van het zeer hoge niveau, of het niet vaak voorkwam dat leerlingen moesten afhaken of doubleren.
“Nee’, was het antwoord van de leraren, ‘ons toelatingsexamen is zo zwaar dat wij het normaal vinden dat ze het aankunnen en verbaasd zijn als het niet lukt.’

Hier moest ik aan denken toen ik las dat de staatssecretaris van Onderwijs heeft gekozen voor ‘selectie aan de poort’. Blijkbaar is het niveau van het middelbaar onderwijs zo twijfelachtig geworden dat het einddiploma niet meer voldoende waarborg biedt om met succes aan een studie in het hoger onderwijs te beginnen. In het recente verleden is al regelmatig sprake geweest van maatregelen om de eindexamens te verbeteren, onder andere door het schoolonderzoek niet meer mee te laten tellen maar die route is blijkbaar te lang of te lastig.
Het is eigenlijk moeilijk veel in te brengen tegen dit voornemen, dat trouwens afkomstig is van de commissie Veerman. Er moet een eind komen aan de toestroom van grote aantallen middelmatig gemotiveerde en middelmatig voorbereide studenten.

Stel nu dat dit plan de steun krijgt van het parlement en in de praktijk wordt gerealiseerd zoals het bedoeld is, dan heeft het wel degelijk consequenties voor de vooropleidingen. Dan is in één keer de geruststellende belofte dat je ‘op deze school’ wel een papiertje kunt halen waarmee je kunt gaan studeren, waar en wat je wilt, waardeloos geworden. Dat zou kunnen betekenen dat de middelbare scholen uit zichzelf , als het ware van de weeromstuit, hogere eisen gaan stellen, zo hoog dat de leerling met vertrouwen de selectie aan de poort tegemoet kan zien. Als dat goed uitpakt krijgt de afleverende school daardoor een bepaalde reputatie, die haar prestige zeer ten goede komt, net zoals dat het geval is met Manchester Grammar School.

Cornelis Verhage

8 Reacties

  1. Selectie
    Selectie voegt geen enkele waarde toe, en gaat als zodanig in tegen alles waar onderwijs voor hoort te staan.

    Lees de commissie-Veerman goed: die wil geen student minder in het HO, maar denkt ze beter te kunnen plaatsen. De commissie is zo handig geweest om die boodschap in te kleden met veel praat over selectie. Dank je wel, zegt Halbe Zijlstra: hij winkelt proletarisch in het rapport van de commissie, en laat instellingen en hoogleraren hun vermeende eigenbelangen najagen door selectie aan de poort vrij te geven. Het Leidse universiteitsbestuur was er overigens al enkele jaren geleden achter gekomen dat selectie aan de poort per saldo geen positieve resultaten voor de instelling oplevert hier.

    • Beste Ben
      Wetende hoe jij over selectie denkt had ik al verwacht dat jij nog zou reageren.

      Laat ik eerst en vooral een open deur intrappen, je kan op tal van verschillende manieren selecteren, de gevolgen van selectie hangen af van hoe je die selectie uitvoert. Het is dus niet omdat de Universiteit Leiden negatieve ervaringen opdeed met selectie dat daarom selectie niet een positieve invloed zou kunnen hebben.
      Dat selectie op het cijfergemiddelde niet zaligmakend is zal jou net zo min verbazen als dat het mij verbaast. Ik heb al vaker gepleit om vooral niet op deze wel erg simplistische wijze te selecteren, hoewel ik verwacht dat bijna alle leerlingen die echt uitmuntend scoren (enkel achten, negens en tienen) wel zullen slagen (het heeft juist voor de leerlingen die met lagere cijfers slagen een slechte voorspellende waarde).
      Dat Leiden er niet in is geslaagd om, al dan niet in samenwerking met hoogleraren van andere universiteiten, een goede toets te ontwerpen zegt weinig. Het hangt ervan af hoe goed of slecht je zo’n toelatingsexamen ontwerpt en bovendien kunnen er geen conclusies worden getrokken over de selectie voor exacte studierichtinen op basis van de ervaringen met selectie voor niet-exacte studierichtingen. Alle exacte studierichtingen hebben namelijk gemeen dat je een goede basis van wiskunde en fysica nodig hebt, wanneer die basis onvoldoende is dan daalt je kans op studiescusses zeer sterk. Voor gamma-opleidingen geldt niet dat één of meerdere vakken belangrijk zijn om succesvol die studie te kunnen volgen. Zelfs het niet hebben gevolgd van wiskunde A is geen enkel probleem, het blijkt in de praktijk voor de ietwat (bèta-)slimmere studenten geen probleem te zijn om in een semester tijd de basis van statistiek onder de knie te krijgen.

    • Ik maak me niet de illusie
      Ik maak me niet de illusie dat voorkomen kan worden dat een deel van de kandidaten ten onrechte te licht wordt bevonden en wel zou slagen voor de studie indien zij de kans zou krijgen om aan die studie te beginnen, net als dat een deel van de kandidaten die wel wordt aangenomen voor de studie zakt. Wanneer echter >90% van de kandidaten die wordt aangenomen de studie blijkt aan te kunnen zonder dat het departement het niveau van de studie verlaagt en een grote meerderheid van de kandidaten die wordt geweigerd niet de studie zou blijken aan te kunnen dan vind ik dit aanvaardbaar. Het alternatief is namelijk dat het niveau van de universitaire studierichtingen steeds maar verder gaat moeten worden verlaagd omdat het niveau van het middelbaar onderwijs en van het overige tertiaire onderwijs blijft dalen.
      Ik maak in dat verband graag de analogie met een outbreak van een epidemie of een bosbrand, je moet eerst en vooral de omgeving isoleren om te voorkomen dat het overslaat. Laten wij analoog in ieder geval het universitaire onderwijs redden door dit los te koppelen van het overige onderwijs, hopelijk gaat de selectie voor het universitarie onderwijs positieve stimuli geven aan de HBO-opleidingen en de VWO-opleidingen om hun niveau te verhogen en gaan die opleidingen op hun beurt stimuli geven aan de overige opleidingen, tot op het niveau van de lagere school, om eveneens het niveau te verhogen.
      Wanneer de overheid het nalaat om goed onderwijs te bevorderen en zij zelfs slecht onderwijs bevordert (dit wil ik met alle plezier toelichten) dan moeten de universiteiten, de piek van ons onderwijs, maar het hef in handen nemen.

      • doorbraak van het gezond verstand
        Er werd vroeger op de lagere school beter les gegeven en de kinderen leerden er meer dan nu het geval is op de basisscholen. Maar er was ook nog een ander verschil. Aan het eind van de lagere-school-periode vond al de spitsing plaats tussen wèl- en niet-VWOleerlingen in spe. Leerlingen die bestemd waren om toelatingsexamen voor de HBS of het Gymnasium te doen leerden meer dan de overige leerlingen en werden apart gezet. 3 jaar Frans, rekenen sec en ingekleed rekenen alsmede de werkwoordstijden, werkwoordstypen en taalkundig en redekumdig ontleden. Het moderne taboe op vroegtijdige selectie zou moeten worden opgeheven. Een besluit net zo ingrijpend als de keuze om zwatre scholen beter te maken in plaats van te proberen om grijze scholen af te dwingen. Maar nu bij die laatstgenoemde keuze al gekozen is voor de verbetering van zwarte scholen (omdat er gelukkig al een paar goede zwarte scholen bestaan zodat die keuze goed onderbouwd kan worden) is er minstens hoop ontstaan dat in de toekomst intelligente leerlingen goed onderwijs zullen krijgen.
        Seger Weehuizen

    • Vervolg

      Het succes van selectie voor (semi-)exacte studierichtingen blijkt o.a. uit het succes van de Vlaamse toelatingsexamens voor geneeskunde, tandheelkunde en burgelijk ingenieur (momenteel afgeschaft wegens een verondersteld tekort aan studenten).

      Wat voor negatieve gevolgen van de selectie vrees jij?

      Laat ik als voorstander van selectie twee mogelijke positieve gevolgen opnoemen:

      • De meeste kandidaten die slagen voor zo’n toelatingsproef hebben een minimumbasis. Als gevolg hiervan kan je je lessen beter aanpassen aan een overgrote meerderheid van de studenten (geen grote niveauverschillen) en slagen de meeste geselecteerde studenten. Voor geneeskunde in Leuven bijvoorbeeld stijgde het slagingspercentage van rond de 60% naar meer dan 90%
      • Selectie kan een positieve invloed uitoefenen op het voorbereidende onderwijs. Nu de overheid al decennialang een slechte invloed uitoefent op het niveau van het middelbaar onderwijs, waaronder het VWO, zou selectie scholen kunnen stimuleren om meer eerstegraadsleraren in te huren, uitgevers kunnen stimuleren om weer methodes met abstracte wiskunde en calculusbased fysica (term die ze in het Engels gebruiken om het onderscheid tussen gewone fysica en wiskunde-arme fysica aan te geven) uit te geven, leraren op het VWO kunnen stimuleren om zich vooral te richten op die leerlingen die straks een exacte studie gaan volgen etc.
        Ik richt me meer op de exacte studies maar hetzelfde kan natuurlijk gelden voor vakken als geschiedenis (weer feitjes moeten kennen) en aardrijkskunde.
    • In Holland staat het huis der Euphemismen
      De taal van de onderwijspolitiek is doordesemd met euphemismen. Ik heb al gelezen dat dat we ook MBO-“afgestudeerden” moeten rekenen tot de hoger opgeleiden. Want onze MBO-leerlingen steken boven die van vergelijkbare opleidingen in andere landen uit. Zo kunnen we lekker aan de Lissabonnorm voldoen. Als we mensen die ongeschikt voor een universiteit zijn naar het HBO sturen (bij voorbeeld InHolland) verminderen we het aantal “hoogopgeleiden” dus niet.
      Seger Weehuizen

      • Mij maakt het niet uit!
        Reken maar lekker alle MBO-gediplomeerden ook tot de hoger opgeleiden. Zijn we in ieder geval van die malle Lissabon-norm af en kunnen we weer praten over waar het om gaat: goed onderwijs, goede diploma’s die garant staan voor kennis en vaardigheden!

        • Iedereen recht op een titel
          Wel ja, noem ROC en HBO ook universiteit met studenten en strooi er met titels. Weten we zeker dat het allemaal niets meer waard is.
          De Engelse HBO’s heten tegenwoordig allemaal universiteit, maar de waarde van de diploma’s neemt niet toe. Iedereen student en een titel en het gelijkheidsideaal is op papier gehaald 🙂

Reacties zijn gesloten.