Studiehuis (kritisch), basisvorming

STUDIEHUIS (KRITISCH)

Zie:
weblog Het Nieuwe Leren (kritisch en positief)
www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/544

weblog Primair en Voortgezet onderwijs (PO en VO), Pabo
www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/2419

weblog Onderwijsbeleid
www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/610

weblog Onderwijshervormingen (boeken, recensies)
www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/609

BELEID

POSTBUS 51

Tweede Fase

• Postbus 51, ‘Waarom is de tweede fase in het voortgezet onderwijs ingevoerd?’

“Het doel van de tweede fase is leerlingen zelfstandiger te leren werken en studeren om zodoende de aansluiting tussen het voortgezet en hoger onderwijs te verbeteren.

Het studiehuis heeft betrekking op de vormgeving en organisatie van de nieuwe benadering van leren in de Tweede fase. Zelfstandiger werken en studeren vraagt namelijk een andere manier van denken en organiseren. De nadruk ligt steeds meer op het ontwikkelen van praktische en sociale vaardigheden. Die zijn niet alleen gericht op kennisverwerving, maar vooral ook op het leren omgaan met grote hoeveelheden informatie en de toepassing daarvan.

Het studiehuis heeft ook gevolgen voor de rol van de docent. Naast kennisoverdracht is zijn taak steeds meer het coachen en begeleiden van leerlingen.

‘Het’ studiehuis bestaat overigens niet. Het is slechts een metafoor voor een andere, door de school gekozen, werkwijze. De overheid heeft hiervoor dan ook geen regels vastgesteld.”
www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/vragen-en-antwoorden/wat-houdt-de-tweede-fase-in-het-voortgezet-onderwijs-vo-in.html en (vervallen: www.postbus51.nl/index.cfm/t/Tweede_fase/vid/6975249F-C295-519D-10B6756F90F10A67)

PARLEMENTAIR ONDERZOEK ONDERWIJSVERNIEUWINGEN (POOV)

Parlementair onderzoek onderwijsvernieuwingen (POOV)

• Parlementair onderzoek onderwijsvernieuwingen (2007-2008)

“Op 13 februari 2008 verscheen het eindrapport van de parlementaire commissie die onderzoek deed naar onderwijsvernieuwingen sinds begin jaren negentig.”

“De commissie trok in haar rapport conclusies over de manier waarop de onderwijsvernieuwingen sinds begin jaren negentig van de twintigste eeuw tot stand waren gekomen en verklaarde waarom de onderwijsvernieuwingen omstreden raakten.

De belangrijkste politieke conclusies waren:
– verantwoordelijke bewindslieden vertoonden een tunnelvisie;
– politiek draagvlak werd belangrijker geacht dan draagvlak in het onderwijs. Regeerakkoorden forceerden een doorbraak, maar versterkten het gesloten beleidsproces. Overeenstemming met het onderwijsveld werd bereikt met de beroepsvertegenwoordigers van belangenorganisaties. Zij leken daarbij dichter bij de politiek te staan, dan bij hun eigen achterban;
– er is door de onderwijspolder onvoldoende geluisterd naar docenten, ouders en leerlingen.”
www.parlement.com/9291000/modulesf/hk2nga28 (met conclusies, aanbevelingen en letterlijke teksten in pdf) en www.o-zon.be/downloads/ok145.pdf en www.o-zon.be/teksten/Okr%20151.pdf en www.onderwijskrant.be en www.o-zon.be (zie ‘downloads’)

• Onderwijsvernieuwing, gruwel of zegen?

“Basisvorming, tweede fase, vmbo en het nieuwe leren. Dat zijn de vier aandachtsgebieden van de parlementaire onderzoekscommissie Onderwijsvernieuwingen. Voor de één een gruwel, voor de ander een zegen. Het Nederlandse onderwijs staat volop in de maatschappelijke belangstelling. Iedereen heeft een mening over de onderwijsvernieuwingen van de afgelopen 15 jaar. De Tweede Kamer maakt de balans op.”
www.tweedekamer.nl/nieuws/persberichten/Tijdelijkecommissieparlementaironderzoekonderwijsvernieuwingenkiestvoorzitter.jsp en (vervallen: www.tweedekamer.nl/kamerleden/commissies/TCO/sub/index.jsp)

Zie ook:

POOV passeert studiehuis

• POOV passeert studiehuis, 28 september 2007

“Wie herinnert zich nog Tweede Fase in vraag en antwoord met meer dan 80 FAQ’s over de invoering van de tweede fase. In dit fraaie werkje wordt uitgelegd dat wetenschappelijke inzichten op gebied van pedagogiek, psychologie en didactiek aantonen dat leerprocessen beter verlopen als leerlingen er actiever en zelfstandiger bij betrokken zijn.”

“Vreemd dat de website van de commissie Parlementair Onderzoek OnderwijsVernieuwingen wel het HNL van het vmbo onder de loep neemt, maar het studiehuis van het VO ongemoeid laat.”
www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/2976

Overheid verantwoordelijk voor studiehuis, niet de scholen

• Willem Smit, ‘Overheid verantwoordelijk voor studiehuis, niet de scholen’, Notitie ten behoeve van de Commissie Parlementair Onderzoek Onderwijsvernieuwingen, november 2007

“In deze notitie wordt aannemelijk gemaakt dat de overheid de jure en de facto invloed en dwang heeft uitgeoefend bij de invoering van de vernieuwing genaamd “het studiehuis”. Zij draagt de verantwoordelijkheid voor de rampkoers waarop het onderwijs ook nu nog ligt en moet daarop worden ondervraagd. De opvatting dat de scholen vanaf de start in 1998 verantwoordelijk zijn voor hun eigen studiehuis en niet verplicht waren dit in te voeren is niet juist. De Commissie Parlementair Onderzoek Onderwijsvernieuwingen dient haar taakomschrijving alsnog bij te stellen en het overheidsbeleid inzake de invoering van het studiehuis in haar onderzoek te betrekken.”
www.beteronderwijsnederland.nl/files/Overheid%20verantwoordelijk%20voor%20studiehuis,%20niet%20de%20scholen..doc en www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/3131

Het onderwijs als laboratorium. De tweede fase en het studiehuis in retrospectief

• Wieger Hemmer (student journalistiek/geschiedenis; Rijksuniversiteit Groningen), ‘Het onderwijs als laboratorium. De tweede fase en het studiehuis in retrospectief. Over idealen en werkelijkheidsbeleving.’, afstudeerscriptie, S 1319531, september 2006 – februari 2007

Inhoud: Inleiding; H.1 Tussen idee en praktijk; H.2 Waarom het traditionele onderwijs op de schop moest: Onderwijsvernieuwing als modeverschijnsel; H.3 De theoretische context; H.4: De docenten; H.5: Ouderlijke zorg; H.6: Ideologische grondslagen; Conclusie; Slotbeschouwing; Bronnenmateriaal en literatuuropgaaf.
vorige.nrc.nl/redactie/Doc/masterscriptie_hemmer.pdf (vervallen: www.nrc.nl/redactie/Doc/masterscriptie_hemmer.pdf)

MINISTERIE VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAPpen

Tweede Fase

• Ministerie van OCW, Tweede Fase
www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/vragen-en-antwoorden/wat-houdt-de-tweede-fase-in-het-voortgezet-onderwijs-vo-in.html en www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/voortgezet-onderwijs/havo-en-vwo en (vervallen: www.minocw.nl/tweedefase – zie ‘alle documenten’).

Ruimte laten en keuzes bieden in de tweede fase havo en vwo, 2003

• Ministerie van OCW, ‘Ruimte laten en keuzes bieden in de tweede fase havo en vwo’ (ministeriële nota), januari 2003

“De voorstellen bouwen voort op de hoofdlijnen die zijn aangegeven in de notitie Continuïteit en vernieuwing in de tweede fase havo/vwo. De voorstellen zijn echter ook nieuw. Ze leggen meer nadruk op de keuzevrijheid en gaan uit van vertrouwen in het vermogen van scholen, leraren en leerlingen om zelf oplossingen aan te dragen.”
www.rijksoverheid.nl/bestanden/documenten-en-publicaties/rapporten/2005/10/14/ruimte-laten-en-keuzes-bieden-in-de-tweede-fase-havo-en-vwo/tweedefase-ruimte2efase-voorstel2efase.pdf en (vervallen: www.minocw.nl/documenten/brief2k-2003-doc-61941a.pdf (zie: www.minocw.nl/tweedefase/documenten/index.html bij ‘2003’ en ‘januari’))

Reacties (o.m.):

www.bozebetas.nl/documenten/Brief_VSNU.pdf en www.knaw.nl/publicaties/pdf/20031036.pdf en www.voo.nl/vereniging/voo_standpunten_2efase.html en KPC Groep, ‘Onderzoek’, www.kpcgroep.nl/kennisOnLine/artikelen/main.asp?ArticleID=1980&SubjectID=38&ThemeID=8&

Voor reacties Ministerie van OCW op voorgaande stukken, zoek op ‘Tweede fase’, ‘Alle documenten’, ‘2003’, (vervallen: www.minocw.nl/tweedefase/documenten/index.html)

Voorstel tot herziening 2e fase havo/vwo

• Ministerie van OCW, ‘Voorstel 2e fase havo/vwo’, 4 juli 2003

“Zoals gezegd is het voorstel een aanpassing van de concept-voorstellen die zijn beschreven in de eerdere notitie. Voor een volledig beeld, met name wat betreft de argumentatie van (eerder) gemaakte keuzen, moeten de voorstellen in deze brief worden gelezen als vervolg op en in samenhang met de notitie ‘Ruimte laten en keuzes bieden in de tweede fase havo en vwo’.”
www.minocw.nl/documenten/brief2k-2003-doc-23487.pdf en Bijlage ‘profielen en toelichting’, www.minocw.nl/documenten/brief2k-2003-doc-23487a.pdf

Continuïteit en vernieuwing in de tweede fase havo/vwo

• Ministerie van OCW, ‘Continuïteit en vernieuwing in de tweede fase havo/vwo’, 18 januari 2002

“In deze notitie wordt in hoofdlijnen een aantal maatregelen geschetst die meer ruimte moeten bieden voor de verdere vernieuwing van de tweede fase havo/vwo. De maatregelen zijn een concrete uitwerking van de uitgangspunten van autonomie en een groter beroep op de professionaliteit van leraren, zoals aangegeven in de onderwijsbeleidsbrieven en in ‘Kwaliteit aan de basis’.”
www.minocw.nl/persberichten/176 en brief van 18 januari 2002, www.minocw.nl/documenten/brief2k-2002-doc-50050.pdf en notitie ‘Continuïteit en vernieuwing in de tweede fase havo/vwo’, www.minocw.nl/documenten/brief2k-2002-doc-50050a.pdf

(Wordt) Vervolg(d)

• Ministerie van OCW, Tweede Fase, Zoek op ‘Alle documenten’, ‘2003’ en ‘2004’ (enzovoort)
www.minocw.nl/tweedefase/documenten/index.html

EERSTE KAMER

Profielen voortgezet onderwijs, 1997

• Profielen voortgezet onderwijs (25.168)

“Dit wetsvoorstel regelt de invoering van zogenaamde profielen in de bovenbouw van Vwo en Havo, zoals geregeld in de Wet op het voortgezet onderwijs.

Dit houdt in dat leerlingen niet meer de samenstelling van hun vakkenpakket vrij kunnen kiezen, maar een onderwijsaanbod krijgen dat bestaat uit profielen, samenhangende onderwijsprogramma’s.

De wet is opgenomen in Staatsblad 322 van 22 juli 1997. Zoeken naar Tweede Kamerstukken en Handelingen Tweede Kamer.” (hyperlink naar overheid.nl)
www.eerstekamer.nl/wetsvoorstel/25168_profielen_voortgezet of via zoek.officielebekendmakingen.nl/dossier/25168 en www.eerstekamer.nl (zoeken: ‘vwo’ of ‘voortgezet onderwijs’; ‘onderwijs’ geeft wetsvoorstellen)

Aanpassing profielen tweede fase vwo en havo, 2006

• Aanpassing profielen tweede fase vwo en havo (30.187)

“Dit wetsvoorstel past in de Wet op het voortgezet onderwijs de profielen, de vier vaste vakkenpakketten, in de tweede fase (bovenbouw) van het vwo en havo aan. Het aantal verplichte vakken wordt verminderd en een aantal vakken wordt samengevoegd. Hierdoor worden de profielen beter organiseerbaar voor de scholen, beter werkbaar voor de leraren en beter bestuurdeerbaar [sic] voor de leerlingen.

Met dit voorstel wordt de keuzevrijheid voor scholen, leraren en leerlingen vergroot, wordt meer ruimte geboden voor verdieping en variatie en wordt de voor bètavakken beschikbare onderwijstijd uitgebreid zodat meer leerlingen naar bètaopleidingen kunnen doorstromen.

Het voorstel is op 14 februari 2006 met algemene stemmen aangenomen door de Tweede Kamer. De Eerste Kamer heeft het voorstel op 25 april 2006 zonder stemming aangenomen.”
www.eerstekamer.nl/wetsvoorstel/30187_aanpassing_profielen_tweede of via zoek.officielebekendmakingen.nl/dossier/30187 en www.eerstekamer.nl (zoeken: ’tweede fase’; met volledige behandelingsgeschiedenis; ‘onderwijs’ geeft wetsvoorstellen)

PROFIELCOMMISSIES

Algemeen

• Profielcommissies
www.slo.nl/themas/Profielcommissie of via www.profielcommissies.nl

Ontwerpadvies ‘Bruggen tussen Natuur en Maatschappij’

• Ontwerpadvies ‘Bruggen tussen Natuur en Maatschappij’, december 2006

Profielcommissie Natuur en Techniek / Natuur en Gezondheid
Profielcommissie Economie en Maatschappij / Cultuur en Maatschappij

www.profielcommissies.nl/00003/00001/00001.pdf en Persbericht: www.beteronderwijsnederland.nl/files/active/0/persbericht_Profielcommissies_14_121.pdf of www.slo.nl/org/persberichten/00032

Eindadvies ‘Kennis, kwaliteit en keuze in de tweede fase’

• SLO, Eindadvies ‘Kennis, kwaliteit en keuze in de tweede fase’, september 2007

Eindadvies ‘Kennis, kwaliteit en keuze in de tweede fase’ (en een samenvatting, ‘Kernadvies’) van de beide profielcommissies (natuur resp. maatschappij).
www.slo.nl/themas/Profielcommissie/Kerneneindadvies en www.slo.nl/themas/Profielcommissie – commissieleden, reacties, media en www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/2965

Aanbiedingsbrief

• Aanbiedingsbrief van staatssecretaris Van Bijsterveldt, 26 september 2007

“Het voornaamste voorstel is het ontwikkelen van twee profielen in plaats van de huidige vier, feitelijk echter met name het samenvoegen van de beide bètaprofielen tot één profiel. Ik neem de voorstellen niet over. De profielen blijven dus zoals ze sinds kort zijn.”
www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/kamerstukken/2007/09/26/bijlage-samenvatting-eindadvies-kennis-kwaliteit-en-keuze-in-de-tweede-fase%5B2%5D.html en (vervallen: www.minocw.nl/documenten/33880.pdf en www.minocw.nl/documenten/33880a.pdf) en www.rijksoverheid.nl/nieuws/2007/09/26/advies-profielcommissies-2e-fase-niet-overgenomen.html en (vervallen: www.minocw.nl/actueel/nieuws/35432/Advies-profielcommissies-2e-fase-niet-overgenomen.html) en www.minocw.nl/tweedefase met Voorstel van wijziging van wet en ‘Vernieuwde tweede fase, de start in cijfers’ van Tweede Fase Adviespunt – zie bijlagen bij kamerstuk 19 december 2007 en www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/2965

Zie ook:
• Meepraten over de nieuwe profielen, 13 januari 2007

“Enig surfen deed mij belanden op [website van profielcommissies], waar ik tot mijn verbazing en schrik constateerde dat in deze commissies zegge en schrijve slechts 2 leraren zitting hebben. Was één van de doelstellingen van BON niet: geef het vak terug aan de leraar?”
www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/1258 en www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/1286

• 3.000.000 euro voor meisjes, 23 april 2008

“Het realiseren van de profielen voor de nieuwe vernieuwde tweede fase lukte via een injectie van 1.000.000 euro.”
www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/4263

STICHTING LEERPLANONTWIKKELING (SLO)

Algemeen

“SLO is het nationaal expertisecentrum voor leerplanontwikkeling. Al 30 jaar geven wij inhoud aan leren en innovatie in de driehoek tussen overheid, wetenschap en onderwijspraktijk’
www.slo.nl en www.slo.nl/sitemap

Internationaal profiel

“Practically nowhere in Europe do schools, teachers and pupils have so much freedom and possibilities to choose, when it comes to giving shape to the curriculum in educational practice.

This is a good trend, because it means that the people involved have complete authority over the learning objectives, the content and the organisation. The autonomy of schools and teachers fortunately does not imply that there is no more attention for broad themes like ICT in schools, civics and internationalisation.

This is why SLO focuses on the coordination and the development of this kind of generic, cross-curricular themes. This makes us unique, because there is no other institution that links social developments to education through curriculum development.”
www.slo.nl/international/00001

Tweede Fase

• Tweede Fase
www.slo.nl/sectoren/vo-tweedefase en www.slo.nl/sectoren/vo-tweedefase/themas

Handreikingen schoolexamens

• Stichting Leerplanontwikkeling (SLO), ‘Handreikingen schoolexamens’, laatste wijzigingen: 4 april 2007

“De handreikingen voor het schoolexamen zijn gemaakt door SLO, eveneens in opdracht van het ministerie van OCW.”

Helge Bonset, projectleider Herziening examenprogramma’s havo/vwo en Hetty Mulder, programmamanager tweede fase, schrijven in de voorwoorden:

“De Handreiking voor het schoolexamen die voor u ligt, hoort bij de vernieuwingen die in 2007 zullen ingaan in de tweede fase van het voortgezet onderwijs.

Basis voor deze vernieuwingen is de ministeriële nota Ruimte laten en keuzes bieden in de tweede fase havo en vwo (2003), waarvan de leidende gedachte is dat scholen meer vrijheid en keuzemogelijkheden moeten krijgen voor de invulling van hun onderwijs in de tweede fase.

Daartoe zijn de examenprogramma’s voor alle vakken geglobaliseerd, wat wil zeggen dat ze minder eindtermen en minder detaillering van eindtermen bevatten dan voorheen het geval was.”
www.slo.nl/themas/00158/00002

TWEEDE FASE ADVIESPUNT

Algemeen

• Tweede Fase Adviespunt

“De belangrijkste taken van het Tweede Fase Adviespunt zijn:

– Coördinatie van de evaluatie van de tweede fase havo/vwo in 2005.
– Inventarisatie van wat scholen denken nodig te hebben in het kader van de veranderingen van de tweede fase havo/vwo per 2007 (monitoring).
– Voorlichting en advisering van (met name) scholen.
– Scholen en anderen helpen bij het vinden van voorbeelden en/of mogelijkheden tot samenwerking (makelen).”
www.tweedefase-loket.nl (met concept examenprogramma’s 2007)

Zeven jaar tweede fase, een balans

• Tweede Fase Adviespunt, Zeven jaar Tweede Fase, een balans, september 2005

“Opleiders zijn kritisch over de beheersing van vakinhoudelijke kennis en vaardigheden door studenten uit de tweede fase. Over de beheersing van algemene vaardigheden oordelen ze vooral positief.”
Ministerie van OCW, ‘Alle documenten’, bij Kamerstuk 11 oktober 2005, www.minocw.nl/tweedefase of via: managervo.kennisnet.nl/mediatheek/deleestafel/archiefleestafel

Tweede fase vierde jaar

• Tweede fase vierde jaar. Een overzicht van de stand van zaken vier jaar na invoering van de tweede fase havo/vwo, 2003-5

Inhoud: Samenvatting; 1. Inleiding; 2. Doelstelling van de tweede fase; 3. Verbetering aansluiting; 4. Modernisering programma’s en profielinrichting; 5. Meer ruimte scholen voor eigen keuzes; 6. Kwaliteit van het onderwijs en onderwijstijd; 7. Nabeschouwing; Literatuur.
www.tweedefase-loket.nl/doc/evaluatie/inspectierapport%20tweede%20fase.pdf

Tien jaar tweede fase (gerekend vanaf start Stuurgroep 🙂

• Tweede Fase Adviespunt (v.h. PMVO), Tweedefase-loket, ‘Tien jaar tweede fase’, Voortgangsjournaal 18, 5 juni 2003

“Sinds april 1995 geeft MesoConsult uit Tilburg de zogenaamde Studiehuisreeks uit. Precies tien jaar nadat de Stuurgroep Profiel tweede fase VO startte, is het 50e nummer in deze Studiehuisreeks uitgekomen. In dit nummer is dan ook een terugblik opgenomen op de tweede fase met mensen die er vanaf het begin bij betrokken zijn geweest, namelijk de oud-stuurgroepleden Clan Visser ’t Hooft, Wynand Wijnen en Nel Ginjaar-Maas en met Margriet Termeer, destijds adviseur bij de KPC Groep en o.a. bekend van haar tweede fase forum, nu rector van het Titus Brandsmacollege.” (te bestellen)
www.tweedefase-loket.nl/doc/voortgangsjournaal18.doc of www.tweedefase-loket.nl/voortgangsjournaal/index.php en www.mesoconsult.nl en www.tweedefase-loket.nl

COMMENTAAR

Onderwijsvernieuwingen – Gerommel aan de Tweede Fase, 2003

• Prof. dr. Anne van Streun (hoogleraar Didaktiek van de Wiskunde en Natuurwetenschappen, Instituut voor Didaktiek en Onderwijsontwikkeling, Bètadidaktiek, Rijksuniversiteit Groningen), ‘Onderwijsvernieuwingen – Gerommel aan de Tweede Fase’, NAW 5/4 nr. 1 maart 2003

“In 2002 hebben bijna alle eerstejaarswiskundestudenten die direct van het vwo zijn gekomen het nieuwe programma van de Tweede Fase doorlopen. De wiskunde-inhoud van het vwo-onderwijs is veranderd en is per profiel verschillend. Ook is de vorm waarin het onderwijs gegeven wordt nogal veranderd door de komst van het Studiehuis. Inmiddels hebben er al studiehuisstudenten het eerste jaar doorlopen. Anne van Streun, hoogleraar in het onderwijs van wiskunde en exacte wetenschappen aan de universiteit van Groningen, geeft zijn commentaar.”
www.math.leidenuniv.nl/~naw/serie5/deel04/mrt2003/pdf/streun.pdf

Publicaties -downloads- op www.rug.nl/tbk/voorzieningen/ido/betadidactiek/onderzoek/onderzoekers/streun , www.rug.nl/fwn/onderzoek/programmas/betadidactiek/OnderzoeksprogrammaIDO

Zorg over voortgezet onderwijs, 2007

• Nederlands Dagblad, ‘Zorg over voortgezet onderwijs’, 14 mei 2007

“Het hoger onderwijs vreest dat het niveau van toekomstige eerstejaarsstudenten nog verder achteruitgaat. Scholieren in het voortgezet onderwijs hoeven vanaf komend schooljaar namelijk minder te weten voor het centraal schriftelijk eindexamen, dat de helft van het eindcijfer bepaalt. Zowel universiteiten als hbo’s zijn sceptisch over deze aanpassing van het examen. Straks leren scholieren uit havo-5 en vwo-6 nog maar zestig procent van de totale lesstof voor het eindexamen. Nu is dat nog de volledige stof.”
www.nd.nl/Document.aspx?document=nd_artikel&id=92635 en www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/2350

Beter Onderwijs Nederland

• Ontwerpadvies Profielcommissies, 15 december 2006
www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/984

• Niveau wiskunde-examens na invoering studiehuis, 19 april 2007

“Commentaren van wiskundigen op wiskunde eindexamens HAVO/VWO vanaf 2001, dus na invoering van het studiehuis.”
www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/2173

ONDERZOEK

Hersenen pubers niet klaar voor studiehuis

• Trouw, 13 september 2006, Hersenen pubers niet klaar voor studiehuis. www.trouw.nl/laatstenieuws/ln_binnenland/article480740.ece/Hersenen_pubers_niet_klaar_voor_studiehuis en Ciska de Graaff, ‘Hersenen pubers niet rijp voor studiehuis en nieuwe leren’ (interview prof. dr. Jelle Jolles), Schooljournaal (onderwijsbond CNV), nr. 25, september, p. 18-19
www.jellejolles.nl/algemeen/downloads/hersenenpubersnietrijpvoorstudiehuisnieuweleren.pdf

• Susanne Nieuwebroek, ‘Hersenen jongeren niet klaar voor nieuwe leren’ (artikel over prof. dr. Jelle Jolles, hoogleraar Neuropsychologie en Psychobiologie, Universiteit van Maastricht; voorzitter NWO-commissie Hersenen en leren), Bij de les, nr. 6, 2006 (bij themamiddag NVS-NVL, vereniging van schooldecanen en leerlingbegeleiders, www.nvs-nvl.nl).

“Jongeren tussen de 12 en 18 jaar zijn minder geschikt voor het nieuwe leren. Pas na het twintigste levensjaar kunnen de hersenen zelfstandig werken en plannen, zo blijkt uit internationaal wetenschappelijk onderzoek. Bij de jeugd zijn bepaalde delen van de hersenen nog helemaal niet af.”
www.nvs-nvl.nl/sites/detail.asp?id=186&market=87 en managervo.kennisnet.nl/mediatheek/gevondenvoorwerpen en www.jellejolles.nl/algemeen/downloads/hersenenjongerennietklaarvoornieuweleren.pdf

Zie: prof. dr. Jelle Jolles – www.jellejolles.nl ; populair wetenschappelijke publicaties en interviews
www.jellejolles.nl/07_Publications_and_interviews_for_general_public/index.html

Nieuwe leren lijkt vooral gunstig voor meisjes

• Gerard Reijn, ‘Nieuwe leren lijkt vooral gunstig voor meisjes, zegt professor’ (Jolles), De Volkskrant, 19 mei 2007

“Er zijn sterke aanwijzingen dat het nieuwe leren, voorzover het positieve effecten heeft, vooral gunstig is voor meisjes. Dat blijkt uit een inventarisatie van de stand van de wetenschap over onderwijs, vandaag in de bijlage Kennis.”
www.hersenenenleren.nl/70519VOKnieuweLeren.pdf of via Artikel ‘Nieuwe Leren lijkt vooral gunstig voor meisjes, zegt professor’, www.hersenenenleren.nl/downloads.php en www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/2392

Vergelijking tussen Nederlandse en Vlaamse scholieren

• ‘Onderwijsministerie verbaast zich over rapport’, 21 juni 2002

“Het ministerie van Onderwijs is verbaasd over de uitkomsten van een vergelijking tussen Nederlandse en Vlaamse scholieren van zes tot zestien jaar. De Vlamingen zijn in bijna alles beter. De Nederlanders presteren ronduit slecht, stelden het Nederlands Instituut van Psychologen en de Gentse universiteit vast.”
www.escapesoftware.nl/nieuws.asp?art=105, en persbericht ‘Dé nieuwe Nederlandstalige intelligentietest: de WISC-III’, met vergelijking Nederlandse en Vlaamse kinderen
users.ugent.be/~mcovents/Testpracticum/perstekst.doc

zie ook: www.vvbad.be/files/646-Studiehuis.PDF

• Weekkrant Scholieren NRC Handelsblad, ‘Kwaliteit Nederlandse student brokkelt af’, 24 juni 2002

“Er lijkt iets mis te zijn met het kennisniveau van Nederlandse studenten en scholieren, bleek deze week uit onderzoeken. Het nut van feitenkennis is in ons land dan ook jarenlang onderschat, zeggen deskundigen. Lodewijk Pessers staat niet alleen in zijn kritiek op het kennisniveau van eindexamenkandidaten (zie het weekkrantartikel ‘Surfen en scannen is genoeg voor een 9’).

Uit een Vlaams-Nederlandse vergelijking door de Universiteit van Gent en het Nederlands Instituut van Psychologen blijkt dat Vlaamse scholieren tussen zes en zestien jaar hoger scoren op een intelligentietest dan Nederlandse. Bij de Nederlandse kinderen ontbreekt het vooral aan feitenkennis.

Het andere rapport, van het instituut IOWO van de Katholieke Universiteit Nijmegen, geeft aan dat de eerste generatie studenten die les heeft gehad in het Studiehuis, meer moeite heeft met de lesstof op de universiteit dan studenten die nog les hebben gehad in het ‘oude’ systeem. In vaardigheden als omgaan met een computer of eenvoudig onderzoek doen, zijn zij wel beter. Het Studiehuis is juist opgezet om de aansluiting tussen voortgezet en hoger onderwijs te verbeteren.”
scholieren.nrc.nl/weekkrant/2002/26/5.shtml met link naar: Lodewijk Pessers, ‘Surfen en scannen is genoeg voor een 9’, Weekkrant Scholieren NRC Handelsblad, 17 juni 2002, zie ook scholieren.nrc.nl/vakken/maatschappijleer, ‘Algemeen’, Aansluitingsprogramma VWO-WO van Universiteit Leiden.

Vergelijking tussen Nederlandse en Duitse studenten

• Maurice Timmermans, Duitse studenten zijn stukken gemotiveerder (en ‘Studenten breken zich het hoofd over 3(5+7)’ –hyperlink onder artikel-), Universiteit Maastricht, Observant Online, jaargang 27, nr. 7, 12 oktober 2006.

“Duitse eerstejaars studenten economie en bedrijfskunde hebben meer vakkennis in huis, beheersen vaardigheden beter en zijn op alle vlakken gemotiveerder dan hun Nederlandse collega’s. Dat blijkt uit vier psychologische testen die de faculteit economie en bedrijfswetenschappen voorlegde aan 1580 eerstejaars bachelors (twee lichtingen).”
www.observant.unimaas.nl/default.asp?page=/jrg27/obs7/index.htm en www.observant.unimaas.nl/default.asp?page=/jrg23/obs24/art12.htm en www.rug.nl/let/onderwijs/talenenCulturen/duitseTaalCultuur/DiscDagDstudies?lang=nl

• Vergelijking Nederlandse en Duitse studenten, 20 januari 2007 (nav artikel artikel ‘Lui, langzaam en matig. Nederlandse student legt het af tegen Duitse collega’, NRC Handelsblad, 20 januari 2007).

“Drie onderzoekers van de Universiteit Maastricht, Dirk Tempelaar en Bart Rienties (Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde) en onderwijskundige Wim Gijselaers, testten 1.580 eerstejaars economie (lichting 2004 en 2005) op niveau, motivatie en leerstrategieën – 585 Nederlanders en 640 Duitsers. Ze keken ook naar de verschillen tussen mannelijke en vrouwelijke studenten. Bovendien zijn de wiskundeprestaties uit 1999 per nationaliteit vergeleken met die sinds 2003. De belangrijkste conclusie: de Nederlanders blijven vakinhoudelijk ver achter bij hun Duitse medestudenten. Ze halen lagere cijfers en doen langer over hun studie.”
www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/1151

Gevraagd: bewijs voor slechter onderwijs

• Gevraagd: bewijs voor slechter onderwijs, 11 juli 2007
www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/2744

KRITISCHE ORGANISATIES

Zie weblog Kenniseconomie (adviescommissies, media en exacte vakken), bij ‘Exacte vakken’, ‘Protestgroepen’.
www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/612

De Heelmeesters

• De Heelmeesters

“De Heelmeesters bestaat uit een groep docenten Frans en Duits, uit verschillende delen van Nederland, … Uit onvrede met de positie van hun vak in de tweede fase hebben zij zich verenigd tot een actiecomité onder de naam de Heelmeesters.”
www.heelmeesters.nl (met nieuwsbrief t/m 2006; nieuws 2001-2003; documenten) en
www.levendetalen.nl/detail_page.phtml?&publish=Y&text02=vllt_persberichten

Zie ook:
• Marius Jaspers (docent Engels), ‘Klein Woordenboek van het Nederlands Onderwijs’, Talendocenten, 2001

Van ‘Aansturen’ tot ‘Heelmeesters’ tot ‘Zwitserlevengevoel’
members.chello.nl/m.jaspers5/kleinwoordenboekvanhetnederlandsonderwijs.html en menu Onderwijs, members.chello.nl/m.jaspers5/menu.html en www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/3269

• Marius Jaspers (docent Engels), Dodenrit Redux – Op de wijs van Dodenrit van Drs. P., Levende Talen Magazine, 2001

“Toen de Mammoetwet er kwam, was ik nog groen als gras.
Inmiddels sta ik – pak ‘m beet – dertig jaar voor de klas.
Aan burn-out lijd ik zeker niet, al ben ik veteraan.
Het leraarschap vind ik nog steeds de ideale baan.”

[enz.]
members.chello.nl/m.jaspers5/dodenritredux.html en menu Onderwijs, members.chello.nl/m.jaspers5/menu.html en www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/3267

Beter Onderwijs Nederland

• Onderwijs-stupiditeit
www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/658

MODERNE VREEMDE TALENONDERWIJS

Verslonzing van het Frans en het Duits in het onderwijs

• Arnoud Veilbrief, ‘Rien à la main, nichts an der Hand’, NRC Handelsblad 25 mei 2002

“De verslonzing van het Frans en het Duits in het onderwijs. Steeds minder Nederlanders spreken goed Frans en Duits. De universiteiten hebben zelfs plannen om letterenstudies op te heffen. Het komt nooit meer goed, zeggen docenten: ‘De overheid heeft het vak kapot gemaakt’.”
archief.nrc.nl/index.php/2002/Mei/25/Overig/26 en (vervallen: docenten.nrc.nl/artikelen/2002/22hand.html)

Dalende trends in de prestaties voor de centraal schriftelijke examens?

• Frans en Duits havoleerlingen op mavoniveau, 7 april 2007

“De luister- en kijkvaardigheid in Frans en Duits van havoleerlingen is gedaald naar het mavoniveau van elf jaar geleden. Dit meldt vakblad voor taaldocenten Levende Talen Magazine zaterdag op basis van onderzoek door toetsingsinstituut Cito. Havoleerlingen van elf jaar geleden zouden op de huidige toetsen zo’n anderhalve punt hoger scoren.”
www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/2029

• Eric van Schooten (SCO-Kohnstamminstituut, UvA), Kees de Glopper (afdeling Taal & communicatie, Faculteit der letteren, RUG), ‘Dalende leerlingprestaties op de centraal schriftelijke examens in Duits, Engels en Frans in mavo, havo en vwo?’, datum onbekend

“Onlangs rapporteerde het Cito op grond van haar equivaleringsprocedure dalende trends in de prestaties voor de centraal schriftelijke examens Duits mavo-D, Frans mavo-D, Duits havo, Frans havo, Engels vwo en Frans vwo. In een studie die oorspronkelijk was bedoeld om deze dalende trends te verklaren is een replicatie verricht van het equivaleringsonderzoek van het Cito. In het onderzoek werden de door het Cito gerapporteerde dalende trends niet gerepliceerd. De onderzoeksresultaten geven twijfel aan de bruikbaarheid van de centraal schriftelijke examens moderne vreemde talen voor kwaliteitsbewaking op systeemniveau.” (Sympathisant: en mijn naam is haas!)
www.sco-kohnstamminstituut.uva.nl/pdf/cse.pdf of www.sco-kohnstamminstituut.uva.nl/downloaden.htm (vijfde vanaf onderste publicatie)

Onderzoek naar taalvaardigheid Nederlanders

• Bert van Onna, Carel Jansen (2006), ‘Nederland talenland? Over de beheersing van Engels, Duits, Frans en Nederlands in Nederlandse organisaties.’, interne publicatie Afdeling Bedrijfscommunicatie, Faculteit der Letteren, Radboud Universiteit Nijmegen (op enkele punten gecorrigeerde versie d.d. 21 maart 2007)

“Het bleek dat de onderzochte Nederlanders hun eigen taalvaardigheid systematisch hoger inschatten dan volgens de uitkomsten van de taaltoetsen gerechtvaardigd zou zijn. Hun feitelijke niveau kwam vaak niet uit boven dat van beginner of halfgevorderde, terwijl hun zelfbeoordeling in de meeste gevallen op het niveau van gevorderde of vergevorderde lag.”
www.careljansen.nl/map1/rapport.pdf en www.careljansen.nl en www.nrc.nl/anp/binnenland/article402538.ece en ‘Nederlanders overschatten hun taalbeheersing’ in Tamtam, tijdschrift ‘Onze Taal’, nr. 9, september 2006, www.onzetaal.nl/tamtam/index.php

Zie ook:
• Leestip: Literatuur na het barbarendom, 15 november 2007

“Onder de titel Gewoon opnieuw beginnen: Literatuur na het barbarendom heeft J.A. Dautzenberg een indringende analyse van de teloorgang van het literatuuronderwijs gegeven. Lezenswaardig!”
www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/3181

Zie ook:
• Klein bewijsje, 28 april 2008

“Het is zo langzamerhand ten overvloede maar toch even dit: in diverse Wegener-kranten stond vorige week een interview met de scheidende hoofdredacteur van de pagina Achterwerk van de VPRO-gids. Vijftien jaar lang heeft zij brieven en mails van “de jeugd” voorbij zien komen. En die onvermijdelijke vraag zat er ook in: U moet ontwikkeling in het taalvermogen hebben kunnen vaststellen.
“Nou! Het vermogen te spellen, te formuleren, is achteruit gehóld.”
Waarvan akte.”
www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/4289

MEDIA

Het onverstoorbare gelijk van Wynand Wijnen, onderwijsvernieuwer

• Jacques Herraets (hoofdredacteur Continuum, kwartaalblad Universiteit Maastricht; medewerker NRC Handelsblad.), ‘Het onverstoorbare gelijk van Wynand Wijnen, onderwijsvernieuwer’, Tijdschrift voor hoger onderwijs, Themanummer Wijnand Wijnen, voorjaar 1999

“Hij bedacht de relatieve normering, ook wel de methode-Wijnen genoemd. Daarin wordt de scheidslijn voldoende/onvoldoende achteraf bepaald aan de hand van de gemiddelde score. Is de docent niet tevreden over die score, dan moet hij dat vooral aan zichzelf wijten: dan deugde zijn onderwijs niet omdat de studenten te weinig zijn gestimuleerd en anders deugde de toets niet omdat de vragen niet goed bij de verworven kennis aansloten. Die methode sloot aan bij de manier waarop de rollen in het leerproces omgedraaid moesten worden. De docent moest zichzelf niet langer zien als degene die kennis overdraagt op leerlingen, maar als degene die leerlingen ertoe aanzet om zelf op zoek te gaan naar de antwoorden op vragen die zijzelf hebben leren formuleren.”
(vervallen: www.tvho-online.nl/publish/articles/000190/article.htm) en www.lemma-tijdschriften.nl/index-HO.htm of home.kpn.nl/alchemilab/alchemie/GelijkWW.htm (vervallen: home.hetnet.nl/~alchemilab/alchemie/GelijkWW.htm) en www.observant.unimaas.nl/jrg19/obs29/art23.htm [Sympathisant: ja natuurlijk, het onderwijs was indertijd zoooo slecht!]

Zie ook:
• Redactioneel, Tijdschrift voor hoger onderwijs, Themanummer Wijnand Wijnen, voorjaar 1999

“De gebieden die beschreven worden, zijn – u raadt het al – beoordeling en toetsing, studeerbaarheid, kwaliteitsbewaking, het studiehuis en probleemgestuurd onderwijs.”
(vervallen: www.tvho-online.nl/publish/articles/000188/article.htm) en www.lemma-tijdschriften.nl/index-HO.htm, de andere artikelen staan in weblog Hoger onderwijs (WO en HBO), intimidatie docenten, bij ‘Onderzoek over hoger onderwijs’, www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/641

De overheid als bovenmeester: het studiehuis maakt van het onderwijs een pedagogische ruïne

• Ralf Bodelier, ‘Het onderzoek dat verzwegen moest worden’ (nav universitair onderzoeksrapport uit 1997, Dr. P. van der Ploeg (red.), prof. dr. J.D. Imelman, dr. W. Meijer en dr. H. Wagenaar, ‘De overheid als bovenmeester’), 1999.

“Het studiehuis maakt van het onderwijs een pedagogische ruïne. Dat is de uitkomst van een onderzoeksrapport dat van de overheid niet in de openbaarheid mocht komen.”
www.blikopdewereld.nl/Ontwikkeling/onderwijs/75-de-staat-van-het-onderwijs-2004/661-drsjwswaen-van-basisvorming-naar-onderbouwofwel-van-de-regen-in-de-drup.html en beteronderwijsnederland.net/node/5257 en www.o-zon.be/downloads/ok145.pdf en www.nrc.nl/redactie/Doc/masterscriptie_hemmer.pdf en nl.wikipedia.org/wiki/Jan_Dirk_Imelman en www.rijnlandmodel.nl/alternatieven/rijnlands_onderwijsbeleid_inhoud_bron_breeuwsma2.htm en (vervallen: www.blikopdewereld.nl/Onderwijs/het_onderzoek_dat_verzwegen_moes1.htm) , www.rationelepolitiek.nl/alternatieven/rijnlands_onderwijsbeleid_inhoud_bron_sommer10.htm

Inleiding van het boek www.pietvanderploeg.nl/introbov.htm (dr. Piet van der Ploeg, lector Daltononderwijs, PABO, Saxion Hogescholen, Deventer; universitair hoofddocent Algemene Pedagogiek, Universiteit Utrecht, www.pietvanderploeg.nl/i_1.html)
Recensie van W. Smit op www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/471

Leren is communiceren; het aanleren van maatschappelijke vaardigheden.

• Clan Visser ’t Hooft (1935, PvdA; vice-voorzitter Procesmanagement Voortgezet Onderwijs –PMVO), ‘Studiehuis neemt leerling serieus’, De Volkskrant, 9 juli 1998

“Leren op school zou op een soortgelijke manier moeten plaats vinden; leren beklijft als het antwoord geeft op vragen die de onze zijn en niet op die voorbedachte vragen uit een leerboek. Leren is communiceren met allerhande mensen en middelen, waar het leerboek er een van is. Nu de computer in het onderwijs zijn intrede doet en een baaierd van informatie beschikbaar komt, is het de taak van het onderwijs om leerlingen te laten selecteren en wegwijs te raken. Het aanleren van vaardigheden die de maatschappij van zijn burgers verlangt, stelt andere eisen aan het onderwijs dan op dit moment opgeld doen. Dat geldt voor alle soorten van onderwijs, van vbo tot en met vwo! Probleemoplossend denken, samenwerken, reflecteren op wat je doet en hoe je iets aanpakt, communiceren – het zijn zaken die je nodig hebt als je later in de samenleving goed wilt kunnen meedraaien.”
users.pandora.be/michel.vanhalme/visie5.htm en users.pandora.be/michel.vanhalme/visie.htm (Vlaamse Vereniging van Leraren Geschiedenis en Maatschappelijke Vorming, www.vvlg.be, fuzzy.arts.kuleuven.be/F207/onderwijs.htm)

Zie ook:
• Jannetje Koelewijn, “’Over tien jaar doen ze het allemaal’; Clan Visser ’t Hooft, moeder van het Studiehuis, over onderwijsvernieuwing”, NRC Handelsblad, 12 april 2008
www.beteronderwijsnederland.nl/files/'Over_tien_jaar_doen_ze_het_allemaal'_Clan_.pdf of via www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/4188 (ook interview van Japke-D. Bouma met oud-conrector Jan Jimkes, NRC Handelsblad, 12 april 2008) en www.telegraaf.nl/binnenland/3003624/_Margriet_gruwelt_nog_van_Kees_Boeke-school__.html

Zie: Een catalogus van drogredenen

• Een catalogus van drogredenen (om het onderwijs elk jaar te vernieuwen), 16 maart 2007
www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/1762

De leerling zoekt het maar uit

• Ralf Bodelier, ‘De leerling zoekt het maar uit’, september 1999

“Met revolutionair elan hervormen minister Ritzen en staatssecretaris Netelenbos het Nederlandse onderwijs. Het klassikale onderricht moet het veld ruimen voor zelfstandig leren. Maar deze revolutie mist elke wetenschappelijke onderbouwing. Het is een kwestie van geloof, een gevaarlijke ideologie, zeggen tegenstanders. Het weinige onderzoek dat inmiddels is verricht, is vernietigend voor de onderwijshervorming. Vernieuwing of vernieling, dat is de vraag.”
www.blikopdewereld.nl/Ontwikkeling/onderwijs/73-de-staat-van-het-onderwijs-2002/634-ralf-bodelier-uitgeleerd.html en www.blikopdewereld.nl/Ontwikkeling/onderwijs/73-de-staat-van-het-onderwijs-2002/635-drsjwswaen-de-stille-revolutie-van-leren-leren-of-wat-in-het-onderwijs-voor-vernieuwing-door-moet-gaan.html of via www.blikopdewereld.nl/Ontwikkeling/onderwijs.html of www.blikopdewereld.nl en (vervallen: www.blikopdewereld.nl/Onderwijs/de_leerling_zoekt_het_maar_uit.htm)

Het studiehuis, een jaar later

• Buitenhof (NPS, VARA, VPRO), ‘Het studiehuis, een jaar later’, 21 november 1999

“Topadviseur Rein Zunderdorp in de verdediging. Scholieren staken binnenkort tegen het studiehuis. Wat is er mis met het troetelkind van Karin Adelmund? …

Tessel Blok en Elles de Bruin in gesprek met de ‘vader’ van het studiehuis, Rein Zunderdorp.”
www.vpro.nl/programma/buitenhof/afleveringen/2244804/items/2305724 en Zunderdorp B.V., Beleidsadvies & Management, www.zunderdorp.nl/main_1-4-9.html (1946, PvdA; socioloog) en interview met R. Zunderdorp in De Humanist, 6/2006, www.humanist.nl/101172

Zelfstandig denken

• Bart Tromp (1944-2007, socioloog en politicoloog, PvdA), ‘Zelfstandig denken’, De Gelderlander, 25 november 1999

“De scholierenstaking op 6 december in Den Haag markeert de door velen voorspelde mislukking van het ‘studiehuis’.”

“Rein Zunderdorp, van het ‘Project Management Voortgezet Onderwijs’, dat de invoering van het ‘studiehuis’ begeleidt, verklaarde blij te zijn met de staking. Deze demonstreerde dat scholieren inderdaad tot zelfstandig denken en doen in staat zijn. En daar gaat het bij het ‘studiehuis’ tenslotte om. Volgens deze ietwat maoïstische redenering van mijn oude studiegenoot, die zijn loopbaan als staffunctionaris aan de Groningse Sociale Academie begon, moet de opheffing van het studiehuis het ultieme succes van deze onderwijshervorming zijn.”
www.denhaag.pvda.nl/oud/tromp/bart%20tromp%20zelfstandig%20denken.htm
en ‘Het studiehuis gesloopt!’, Het Parool, 22 januari 2002,
www.denhaag.pvda.nl/oud/tromp/studiehuis.htm

Informatie PvdA over het Studiehuis en de Tweede Fase

• Nieuwsbank (interactief Nederlands persbureau), ‘Informatie PvdA over het Studiehuis en de Tweede Fase’ (PvdA-voorlichting), 2 december 1999

Inhoud: 1. Wat houden Profielen, het Studiehuis en de Tweede Fase precies in?; 2. Waarom zijn deze vernieuwingen ingevoerd?; 3. Hoe heeft de Kamer zich bemoeid met de invoering van de Tweede Fase?; 4. Waarom heeft de Tweede Fase twee invoeringsdata?; 5. Zijn leerlingen van die leeftijd wel in staat om zelfstandig te werken?; 6. Wordt het onderwijs niet veel moeilijker als leerlingen niet langer naar believen hun vakkenpakket kunnen samenstellen?; 7. Betekenen de vernieuwingen dat in de toekomst minder leerlingen een havo- of vwo-diploma zullen behalen?; 8. Waarom wordt er zo geklaagd over de werkdruk?; 9. Waarom wordt er zo geklaagd over de kosten van de Tweede Fase?; 10. Wat doet de PvdA-fractie met de kritiek op het Studiehuis en de Tweede Fase?
www.nieuwsbank.nl/inp/1999/12/1202R003.htm

Advies Onderwijsraad: grondige herziening van de basisvorming

• Matthé Sjamaar, ‘Ongestraft maar aanrotzooien in het onderwijs’, NRC Handelsblad, 11 november 2001

“Basisvorming. Studiehuis. Vmbo. Op de Nederlandse middelbare scholen wordt wat afgeëxperimenteerd. En niet met onverdeeld succes. De basisvorming, het verplichte lesprogramma voor scholieren in de laagste klassen, moet vanaf 2004 grondig worden herzien, adviseerde de Onderwijsraad met instemming van de staatssecretaris. Leerlingen, leerkrachten en ouders begrijpen het niet meer.”
docenten.nrc.nl/artikelen/2001/45rotzooien.html

Onderwijs en mythen. Een onderwijspers die zelf bijscholing nodig heeft?

• Drs. J.W. Swaen (historicus; docent geschiedenis en staatsinrichting VWO-Havo school; oud voorzitter en oprichter G.M.R. Ons Middelbaar Onderwijs), ‘Onderwijs en mythen. Een onderwijspers die zelf bijscholing nodig heeft?’, Omologie, mei 2002

“Ineens is het mij duidelijk. We kunnen het onderwijs afschaffen want leerkrachten, of ze er nu zijn of niet, hebben we niet nodig. Die kinderen leren zichzelf wel leren en daar hebben ze het onderwijs niet bij nodig. Vlug verder de beschouwing doorgelezen en ja hoor daar staat het al.”

“Wanneer kunnen de scholen weer toekomen aan de hoofdinhoud van onderwijs, namelijk het onderwijzen van leerlingen, als zij alsmaar bezig moeten zijn met organisatie? Of moeten we de conclusie trekken dat organisatorische zaken voorrang moeten hebben boven onderwijskundige zaken. Dan is een nieuwe mythe ontstaan.”
www.blikopdewereld.nl/Ontwikkeling/onderwijs/73-de-staat-van-het-onderwijs-2002/636-drsjwswaen-onderwijs-en-mythen-een-onderwijspers-die-elf-bijscholing-nodig-heeft.html en (vervallen: www.blikopdewereld.nl/Onderwijs/onderwijs_en_mythen__een_onderwi.htm)

Stroom vernieuwingen onderwijs droogt op

• Guus Valk, ‘Stroom vernieuwingen onderwijs droogt op’, NRC Handelsblad, 8 juni 2002

“Met de komst van een nieuw kabinet begint de ‘ontpaarsing’. CDA, VVD en LPF zijn het linkse ‘gedoe’ in Zoetermeer beu en willen rust in het onderwijs.”
docenten.nrc.nl/artikelen/2002/24vernieuwingen.html

Peellandcollege en leren leren

• Drs. J.W. Swaen (historicus), ‘Peellandcollege en leren leren’, Blik op de wereld, 12 december 2002
Onderdeel 1 De gevolgen van het schoolbreed invoeren van TGO –Taak Gestuurd Onderwijs- voor de dagelijkse lespraktijk.

Inhoud: 1.1 Inleiding; 1.2 Doel onderwijsrevolutie; 1.3 Prof Wijnen en probleemgestuurd Onderwijs; 1.4 Meningen over leren leren; 1.5 Wat houdt leren leren nu precies in?; 1.6 De ideologie van het leren leren heeft twee vaders; 1.7 Doorvoeren van leren leren wordt ervaren als een revolutie; 1.8 Theorie van leren leren gaat niet uit van de concrete werkelijkheid; 1.9 Kritiek op leren leren; 1.10 Taakgestuurd Onderwijs en het Peellandcollege; 1.11 Taakgestuurd Onderwijs en het Peellandcollege; Uit de dagelijkse praktijk.
– artikel lijkt vervallen –
www.blikopdewereld.nl/Ontwikkeling/onderwijs.html en www.blikopdewereld.nl/Ontwikkeling/onderwijs/121-pcd/1472-taak-gestuurd-onderwijs-en-het-peellandcollege.html en www.blikopdewereld.nl/Ontwikkeling/onderwijs/121-pcd/1476-opnieuw-tgo-en-het-peellandcollege.html en (vervallen: www.blikopdewereld.nl/Onderwijs/peellandcollege_en_leren_leren.htm)

Afscheidsrede van Jan Siebelink, docent Frans

• Jan Siebelink (docent Frans, Marnix College Ede), ‘De onvergetelijke leraar’ (bij afscheid uitgesproken), Trouw, 4 januari 2003

“De leraar is een tweederangsfiguur geworden, van zijn plaats voor de klas verdwenen. Niet langer worden hoge eisen van vakmanschap aan hem gesteld. Hij doceert niet meer, hij is leerpartner. Leraar on his way out.”
www.jansiebelink.nl/docs/Leraar.doc en ‘Laatste schooldag’ (boek uit 1994), www.jansiebelink.nl (via ‘Boeken’)

Vernieuwingen zijn niet van de leraren zelf

• Edwin Kreulen, ‘Voortgezet onderwijs / Vernieuwingen zijn niet van de leraren zelf’, Trouw, 18 augustus 2003
www.trouw.nl/archief/article366802.ece/Voortgezet_onderwijs_Vernieuwingen_zijn_niet_van_de_leraren_zelf

Afspraak van Wallage met Visser ’t Hooft

• Guus Valk, ‘Door de bocht’, NRC Handelsblad, 25 oktober 2003

“Wallage, die de school wilde zien voordat hij geld zou geven, was onder de indruk van de manier waarop Visser ’t Hooft haar school had hervormd. Leerlingen deden er aan zelfstudie, werkten in groepen en luisterden maximaal tien minuten per les naar de leraar. ”De deal was snel gemaakt”, zegt Visser ’t Hooft. ”Ik kreeg geld voor de renovatie van het schoolgebouw, als hij mij naar Den Haag mocht halen om het onderwijs landelijk te vernieuwen.”
– artikel lijkt vervallen –
www.blikopdewereld.nl/Ontwikkeling/onderwijs.html en www.blikopdewereld.nl/Ontwikkeling/onderwijs/75-de-staat-van-het-onderwijs-2004/661-drsjwswaen-van-basisvorming-naar-onderbouwofwel-van-de-regen-in-de-drup.html en www.blikopdewereld.nl/Ontwikkeling/onderwijs/75-de-staat-van-het-onderwijs-2004/649-guus-valk-onderwijsgeld-gaat-op-aan-bureaucratie.html en (vervallen:
www.blikopdewereld.nl/Onderwijs/opkomst%20en%20ondergang%20van%20een%20Nederlandse%20onderwijsvernieuwing.htm)

Eerherstel voor de docent. De wederopbouw na het drama Studiehuis.

• Ralf Bodelier, essay ‘Eerherstel voor de docent. De wederopbouw na het drama Studiehuis.’, Vrij Nederland, 4 juni 2005.

“Zeven jaar ná de invoering van het Studiehuis en het leren-leren groeit het protest tegen deze onderwijshervorming. Ze ontneemt leerlingen de mogelijkheid om kennis te vergaren en zich voor te bereiden op hun rol als democratische burgers. Sinds de aanslag op Van Gogh klinkt de roep om herstel van het onderwijs.”
www.civismundi.nl/Civis_Mundi_opinie/Bodelier_opinie_Zinloos_geweld/Bodelier_opinie_Tucht__toezich/Bodelier_opinie_Groen_radicali/Bodelier_opinie_Daarom_noem_ik/body_bodelier_opinie__de_wederopbou.html of www.blikopdewereld.nl/Ontwikkeling/onderwijs.html en (vervallen: www.blikopdewereld.nl/Onderwijs/essay_eerherstel_voor_de_docent.htm) of www.onderwijskrant.be/kranten/ok134.pdf#page=36 en reactie van Tineke Netelenbos (1944, PvdA; MULO en lerarenopleiding): www.wordsunlimited.nl/journalistiek/Onderwijs/body_onderwijs.html en www.wordsunlimited.nl met geciteerde artikel ‘Het onderwijs is vermoord’ van docent Van Weely uit NRC Handelsblad, 17 december 2004 onder 4. Onderwijs: www.maartensz.org/meinadam/Nedernieuws/Nedernieuws171204.htm en www.maartensz.org/meinadam/sploog_columns.htm en
www.blikopdewereld.nl/Onderwijs/2005_berichten_staat_van_het_ned.htm en www.parlement.com/9291000/biof/02857

Buitenhof: Het studiehuis

• Buitenhof (NPS, VARA, VPRO), ‘Het studiehuis’ met discussie, 23 oktober 2005
“Universiteiten en Hoge Scholen (sic) klagen dat eerstejaars studenten steeds minder weten. Is dat de schuld van de tweede fase in het voortgezet onderwijs, oftewel het studiehuis?

Een debat tussen Marleen Barth, voorzitter Onderwijsbond CNV, Marijke Verbrugge-Breeuwsma, die het onderwijs verliet vanwege de invoering van het studiehuis en Mariette Hamer, Tweede-Kamerlid voor de PvdA.”
www.vpro.nl/programma/buitenhof/afleveringen/24069730/items/24591750/

Discussie over vernieuwing tussen rector en docent

• Jan Bolscher (1943, oud-rector van het Bonhoeffer College te Enschede), ‘Gebrek aan vernieuwing is in onderwijs het probleem. Op scholen die echt vernieuwen, is veel meer werkplezier’, De Volkskrant 27 oktober 2005, met commentaar van Niek Schultheiss (eerstegraads docent Natuurkunde, ANW en Informatica), ‘Maak contact van leerling en docent langer’, De Volkskrant, 27 oktober 2005.

“IRP: Hier komt de essentie van de zaak naar voren. De directeur beschrijft de redenen van de vernieuwing als: ‘Eind jaren tachtig brak het inzicht door dat het voortgezet onderwijs niet meer aansloot bij de maatschappelijke context. Dit maakte een ingrijpende vernieuwing noodzakelijk.’ Dit is verhullende ambtenarentaal. Welke maatschappelijke context? Daarvoor zijn twee kandidaten: bezuinigingen, en het gelijkheidsideaal. Klassikaal op inhoud gericht onderwijs vergt veel contacturen en is dus duur, en klassikaal op inhoud gericht onderwijs bevestigt bestaande capaciteitsverschillen, en kweekt dus ongelijkheid. Rechts is voor minder staatsinvloed en minder belastingen, dus wil de bezuinigingen, en links heeft het gelijksideaal, en is dus voor minder inhoud.” (IRP: Instituut voor Rationele Politiek)
www.volkskrant.nl/archief_gratis/article556085.ece/Gebrek_aan_vernieuwing_is_in_onderwijs_het_probleem en www.rijnlandmodel.nl/politiek/ned/linkse_denkfouten.htm en www.rijnlandmodel.nl/achtergrond/sociologie/alfa_beta_sociologisch.htm en www.rijnlandmodel.nl/achtergrond/psychologie/alfa_beta_denken.htm of (vervallen: www.rationelepolitiek.nl/alternatieven/rijnlands_onderwijsbeleid_inhoud_bron_sommer4_bronnen.htm, www.rationelepolitiek.nl/achtergrond/sociologie/alfa_beta_sociologisch.htm)

Nieuwe student ontbeert vakspecifieke kennis

• Joost Blijham (UT-Nieuws) en HOP, Bas Belleman, ‘Nieuwe student ontbeert vakspecifieke kennis’, UT-Nieuws, Universiteit Twente, jaargang 40, nr. 32, 3 november 2005

“De vakkennis van nieuwe studenten is door de invoering van de zogenaamde Tweede Fase sterk achteruit gegaan. Dat is een van de voornaamste conclusies die het Tweede Fase Adviespunt, een landelijk adviesorgaan, trekt uit een evaluatie van zeven jaar. De kritiek wordt op school en binnen de universiteiten breed gedragen. ‘Het aantal vakken is meer dan verdubbeld. Dan is het logisch dat de diepgang afneemt.’”
www.utnws.utwente.nl/utnieuws/data/40/32/af,opening,_p1.html

Van der Hoeven pakt studiehuis aan

• Elsevier, ‘Van der Hoeven pakt studiehuis aan’, 16 november 2005

“Het onderwijs in de bovenbouw van havo en vwo, ook bekend als het studiehuis, is ‘schadelijk’ voor de voorbereiding van leerlingen op het hoger onderwijs. Dat vindt minister van Onderwijs Maria van der Hoeven (CDA). Daarom gaat zij het studiehuis drastisch veranderen. Vanaf 2007 moeten de ergste problemen voorbij zijn.”
www.elsevier.nl/nieuws/politiek/artikel/asp/artnr/73652/zoeken/ja/index.html en commentaren: Liesbeth Wytzes, ‘Studiehuis: Einde van een experiment’, www.elsevier.nl/opinie/commentaren/asp/knooppunt/1102/artnr/73661/index.html

Interview met Marijke Verbrugge

• Astrid Theunissen, ‘Het studiehuis was bij voorbaat ten dode opgeschreven’ (interview met Marijke Verbrugge), HP/De Tijd, 25 november 2005

“Didactici en pedagogen triomferen. Docenten zijn monddood gemaakt. De jeugd lijdt geestelijke honger. En de moord in het Haagse Terra College is niet zomaar een incident, potverdorie.”

“Het ministerie van Onderwijs, stelt Verbrugge, heeft bewust een wig gedreven tussen schoolleiding en docenten, en tussen docenten onderling.”
www.bibliotheekmaasland.nl/index.php?option=com_content&task=view&id=363&Itemid=73&limit=1&limitstart=2 of www.rijnlandmodel.nl/alternatieven/rijnlands_onderwijsbeleid_inhoud_bron_breeuwsma2.htm, een reactie op www.bibliotheekmaasland.nl/index.php?option=com_content&task=view&id=363&Itemid=73&limit=1&limitstart=6 (in de reeks ‘Ontnuchteringsjaren’ van de BasisBibliotheek Maasland te Oss: www.bibliotheekmaasland.nl/index.php?option=com_content&task=view&id=363&Itemid=73)

Het havo / Een grote, grijze groep

• Gonny ten Haaft, ‘Het havo / Een grote, grijze groep’, Trouw, de Verdieping, 22 december 2005

“Schoolleiders en docenten bevestigen dit beeld. De invoering van de tweede fase, zeggen zij, heeft het havo om deze reden nog moeilijker gemaakt. „Leerlingen die vroeger, vóór de tweede fase, het vwo haalden, doen dit nu ook wel”, vertelt directeur J. Hoogenhout van de scholengemeenschap Magister Alvinus uit Sneek. „Voor de havo-leerlingen geldt dit veel minder. De tweede fase vraagt meer inzicht en zelfstandigheid van de leerlingen: voor vwo’ers is dit makkelijker dan voor havisten.”
www.trouw.nl/deverdieping/opvoeding_onderwijs/article115797.ece

Column van Jan Paalman

• Jan Paalman, ‘Het nieuwe afleren’ (3), De Gelderlander, de discussie, 2005.

“De slinger is te ver doorgeslagen’ zei minister Maria van der Hoeven deze week. ‘Leren leren’ is niet meer genoeg, er moet potdomme ook kennis worden overgedragen. Ze zei het met een aplomb alsof ze iets revolutionairs had gezegd. Wie had ooit gedacht dat scholen bedoeld zijn om leerlingen van kennis te voorzien? Nou, ja. U waarschijnlijk wel. Maar hordes onderwijsdeskundigen vinden van niet. Kennis is niet zo belangrijk, zegt Ingrid Verheggen van het Algemeen Pedagogisch Studiecentrum (APS), ‘want de helft is na drie jaar toch verouderd’. Hier past gegeneerd stilzwijgen of een hele column. Dat wordt dus een volgende column.”
www.janpaalman.nl/columns2005-2006/het-nieuwe-afleren(3).htm of www.janpaalman.nl (columns 2005, okt-nov-dec, Het Nieuwe Afleren 3)

Onderzoek naar de kwaliteit van het studiehuis (AOb)

• Gaby van der Mee, Robert Sikkes, ‘Het examendossier’, AOb, Het Onderwijsblad, nr. 12, 10 juni 2006

“Sinds de invoering van de tweede fase halen veel meer leerlingen hun havo- en vwo-examen. Dit schooljaar barstte de kritiek los op de kwaliteit van het studiehuis. Het niveau zou zijn gedaald, de eindexamens waren te gemakkelijk, de aansluiting met het hoger onderwijs was ronduit pet. Publieke twijfel over het niveau is voor het imago van het voortgezet onderwijs niet goed. ‘Het Onderwijsblad’ haalde daarom ongepubliceerde stukken van de Centrale Examencommissie Vaststelling Opgaven (Cevo) boven water, las inspectierapporten, keek naar de normeringssystematiek van het Cito en vroeg de sociologen Marloes de Lange en Jaap Dronkers onderzoek te doen. In het intermezzo tussen examens en uitslag, een dossier over het niveau van het studiehuis en de examens.”
www.aob.nl/kixtart/nm/articlefiles/6009-Hobexamendossier.pdf of www.aob.nl (het Onderwijsblad, archief)

Herstel van situatie voor de tweede fase

• Paul van Leeuwen, ‘Ouderwets, klassikaal en degelijk onderwijs. Het bestaat nog.’, Libertarian.nl (de Startpagina voor Individuele Vrijheid, www.libertarian.nl, onderwijs: www.libertarian.nl/NL/topics-6.php), 15 augustus 2006.

“Onlangs stond een opmerkelijk bericht in De Volkskrant. De tweede fase en het studiehuis, die enkele jaren geleden zijn ingevoerd in het voortgezet onderwijs, zijn een mislukking en worden zo zoetjesaan weer afgeschaft. Dat is buitengewoon opmerkelijk, daar deze zeer drastische onderwijsvernieuwingen bij de invoering als ‘ei van Columbus’ werden gepresenteerd. De scepsis die toen al heerste onder leerlingen, hun ouders en docenten werd weggewuifd door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen. Ten onrechte, naar nu blijkt. Na jaren van ontevredenheid gaat nu ook het ministerie overstag en wordt de situatie van voor de tweede fase langzaam maar zeker grotendeels hersteld.”
www.libertarian.nl/NL/archives/001757.php

Van vier naar twee profielen in havo en vwo

• Redactie onderwijs, ‘Van vier naar twee profielen in havo en vwo’, Trouw, 8 december 2006.

“De zoveelste herziening van de bovenbouw lijkt op een terugkeer naar het aloude alfa- en bèta-onderwijs. Van vier naar twee profielen luidt een advies: een natuur- en een maatschappijprofiel.”
www.trouw.nl/deverdieping/opvoeding_onderwijs/article567923.ece/onderwijs_Van_vier_naar_twee_profielen_in_havo_en_vwo

Zie: Hoe de somberheid zegeviert, 12 december 2006
www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/973

Ad Verbrugge in debat met Wynand Wijnen

• Cathalijne Boland, slotdebat ‘Proeftuin onderwijs’ (Ad Verbrugge in debat met Wynand Wijnen), artikelenreeks ‘Serie Proeftuin Onderwijs’, Intermediair, 19 april 2007

“In het debat over de staat van het onderwijs laten vooral de tegenstanders van ‘het nieuwe leren’ zich luid en duidelijk horen. Hoe moet het nu verder? Ad Verbrugge, voorzitter van de vereniging Beter Onderwijs Nederland, in debat met Wynand Wijnen, stimulator van het Studiehuis.”

“Wijnen: ‘De vraag is of het nieuwe leren wel bestaat.’
Verbrugge: ‘Zeker. Ook dat is een discussie die nodig gevoerd moet worden: wat verschijnt er allemaal onder het mom van het nieuwe leren? Maar laten we het beperken tot de definitie waarin leerlingen beschouwd worden als eigenaar van hun eigen leerproces.’
Wijnen: ‘Daar zijn we het dan niet over eens!’
Verbrugge: ‘Dat is wel hoe het nieuwe leren is gepresenteerd. En hoe het geïmplementeerd is. Met de Tweede Fase heeft de overheid een staatsdidactiek opgelegd.’
Wijnen: ‘Dat is niet waar.’”
www.intermediair.nl/artikel.jsp?id=766607 en
‘Tweegesprek tussen Ad Verbrugge en Wynand Wijnen’, 19 april 2007, www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/2168 en

Zie ook:
• Wammes Bos, ‘Voorvechter van probleemgeoriënteerd onderwijs vertrekt. Goeroe, apostel, mafiabaas’, Observant (Universiteit Maastricht), HOP, 15 december 2005
www.observant.unimaas.nl/jrg19/obs29/art23.htm en prof. dr. W.H.W.F. Wijnen (1934) in www.blikopdewereld.nl/Onderwijs/de_dagelijkse_praktijk_in_het_huidige%20onderwijs.htm en www.blikopdewereld.nl/Onderwijs/de_stille_revolutie_van_leren_le.htm en www.uvt.nl/faculteiten/fsw/archief/2006/10/visitatie

Rob Martens, Onderwijs als nationale klaagmuur

• Prof. dr. Rob Martens (1964, Pedagogische wetenschappen, afdeling Onderwijsstudies, Universiteit Leiden; ‘full professor -since 2007- part time at the Open University of the Netherlands; personal chair, sponsored by Teleac/NOT’), ‘Onderwijs als nationale klaagmuur’, Tijdschrift OnderwijsInnovatie (Open Universiteit Nederland), nummer 3, september 2006

“Studiehuis, leren met de computer, competentiegericht onderwijs, het nieuwe leren: elke vernieuwing in het onderwijs kan steevast op veel criticasters rekenen. De teneur van alle kritiek: het was al niet veel met ons onderwijs, maar door alle moderne fratsen en bemoeienis van onderwijskundigen daalt de kwaliteit van het onderwijs tot onder het nulpunt. Leerlingen en studenten leren en weten niets meer, leraren en docenten lopen gefrustreerd rond. Is het werkelijk zo erg gesteld met ons onderwijs? Onderwijskundige Rob Martens meent van niet.”
www.ou.nl/Docs/TijdschriftOI/OI_3_06.pdf of via www.ou.nl/eCache/DEF/15/152.html (rechts: ‘Gerelateerd’, ‘Vorige nummers’) en voor een andere mening, www.roser.nl/onderwijsvernieuwingen/htm/bericht.php?id=135 en www.onderwijsstudies.leidenuniv.nl/index.php3?c=132 en www.ou.nl/eCache/DEF/1/17/963.html en www.edusite.nl/edusite/nieuws/17049

Zie ook:
OU neemt BON niet serieus, 17 april 2007

“Bij het lezen van een artikel in het blad Onderwijsinnovatie van de Open Universiteit gingen mijn tenen allengs krommer staan. Het artikel is van Bouke Bergsma in een rubriek die verzorgd wordt door Prof. Dr. Rob Martens. Het gaat over het traditionele maar goede Vlaamse onderwijs. Plotseling wordt BON erbij gehaald als een club mopperende docenten die tegen het ‘nieuwe leren’ zijn en vooral voor een hoger salaris pleiten. “Ze voeren een strijd tegen onderwijsvernieuwing”. Ik vraag me af of dit de heersende mening is binnen de OU of dat er ook lieden rondlopen die de onderwijsvernieuwingen van de laatste decennia kritisch durven te beschouwen en weten dat BON voor meer staat dan alleen meer geld en terug naar de jaren zestig.”
www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/2139

Hoofd inspectie Mertens bij Dijsselbloem

• Hoofd inspectie Mertens bij Dijsselbloem, 27 november 2007

“Dhr. Mertens inspecteur-generaal 1996-2000 (daarvoor topambt. OCW) zojuist bij de commissie

Het studiehuis is een heel gevaarlijk concept in handen van mensen die minder bekwaam zijn of andere belangen hebben.”
www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/3281 en Nu, Invloedrijke onderwijsman zag niets in studiehuis, 27 november 2007, www.nu.nl/news/1332457/11/Invloedrijke_onderwijsman_zag_niets_in_studiehuis.html en De Volkskrant, ‘Loslaten norm lesuren is waan van de dag, 27 november 2007, www.volkskrant.nl/binnenland/article481921.ece/Loslaten_norm_lesuren_is_waan_van_de_dag

POOV: Wallage en Netelenbos over studiehuis

• POOV: Wallage en Netelenbos over studiehuis, 8 december 2007

“Tijdens het voorgesprek met Wallage moeten duidelijke afspaken zijn gemaakt, want als na vijf kwartier eindelijk de tweede fase wordt aangesneden is het woord studiehuis pas eenmaal gevallen. In de resterende drie kwartier valt het s-woord nog een paar keer, maar dan verwijst de welbespraakte innovatiestrateeg mompelend naar de collega die ’s middags ondervraagd zal worden.

Toch lijkt Wallage de animator van het leren-leren, later het studiehuis, althans als we Clan Visser ’t Hooft (voorzitter Stuurgroep Profiel Tweede Fase) mogen geloven in Het onverstoorbare gelijk van Wynand Wijnen, onderwijsvernieuwer. De Nota Wallage over Leren leren bleef onbesproken!”
www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/3385 [Sympathisant: helaas waren de uitzendingen van de hoorzittingen slechts in ‘real-time’ op internet te zien –men had niet gemeld dat er op televisie herhalingen waren op obscure tijdstippen. Indien de volledige verslagen van de hoorzittingen van de Commissie Parlementair Onderzoek Onderwijsvernieuwingen niet gebundeld worden, begrijp ik het niet meer. Leve de volksdemocratie!]

Het gaat goed met ons onderwijs. De prijs van vernieuwing in het onderwijs.

• L.H. Wiener (docent Engelse taal- en letterkunde; comité van aanbeveling Beter Onderwijs Nederland), ‘Het gaat goed met ons onderwijs. De prijs van vernieuwing in het onderwijs.’, De Groene Amsterdammer, 21 december 2007

“Het lukt maar weinigen binnen het onderwijs om er de moed tot het eind toe in te houden en ik had er alles aan gedaan om mijzelf dit armoedige lot te besparen. Zo had ik vanaf 1997 naar vermogen de nieuwe regels van het Studiehuis gevolgd en getracht termen als studielast, handelingsdeel, profielwerkstuk, activerende didactiek, vrije ruimte, contact-uur, deelvak en leeskilometers te begrijpen, maar gaandeweg raakte ik steeds meer vervreemd van mijn eigen sectieleden en uiteindelijk van mijn eigen vak.”

“Kort geleden werd oud-lerares en oud-staatssecretaris van Onderwijs, mevrouw Tineke Netelenbos, voor de tv-camera s gevraagd hoe het nu toch allemaal zo ver heeft kunnen komen dat er een parlementaire enquête moet worden gehouden over de invoering in 1997 van het Studiehuis, de Tweede Fase, het Nieuwe leren, of ook wel het Leren leren genoemd, en al die andere speelse namen voor de rampzalige onderwijshervormingen die mede door haar ongebreidelde dadendrang tot de huidige puinzooi in onderwijsland hebben geleid. Dat steunmuurloze Studiehuis van haar, dat nu in de derde fase weer moet worden afgebroken. Mevrouw Netelenbos antwoordde eerst guitig dat ze blij was eindelijk ook eens wat te mogen zeggen, zei toen wat, waarbij zij niet inging op het verwijt dat zij de Kamer destijds onvolledig of zelfs foutief over haar plannen had ingelicht en pareerde vervolgens de laatste lastige vraag met de zin: Het gaat goed met ons onderwijs , waarna ze met een vreemd vertrokken mond uit het beeld verdween. Ik schoot in de lach, want een rake gotspe is wel aan mij besteed.”
www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/3450 en www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/2016

De Wallage-uren in Zembla

• De Wallage-uren in Zembla…, 14 januari 2008

“Beter bekend als K-uren, sl-uren, kwt-uren en nu oh-uren.

Afkortingen voor uren in een studiehuis, die ooit bedacht werden op aandringen van Wallage om de scholier een grotere zelfstandigheid te geven bij het vormgeven van zijn eigen studie. Vooral in het vervolgonderwijs zou dit zijn vruchten afwerpen.”
www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/3552

Laat Wallage maar aftreden als burgemeester van Groningen!

• CNV Onderwijs, ‘Jan Siebelink: ‘Laat Wallage maar aftreden als burgemeester van Groningen!’’, Schooljournaal, nieuws, 29 februari 2008

“Laat slachtoffers vernieuwingen de staat aanklagen! Ex-docent en schrijver Jan Siebelink: ‘Politieke spelletjes over de rug van docenten.’”

“Er stonden regelmatig docenten te huilen in het fietsenhok. Ze konden en mochten niet meer doen waar ze goed in waren: kennis overbrengen. Leraren die fysieke of psychische schade hebben geleden door de onderwijsvernieuwingen zouden de staat een proefproces aan moeten doen.’ Dat zegt ex-docent Frans en schrijver Jan Siebelink (net 70), die in de jaren 1997 – 2002 in een column in Schooljournaal regelmatig fulmineerde tegen vernieuwingen als basisvorming en studiehuis.”
www.cnvo.nl/home/schooljournaal/nieuws/artikel/27815//categorie/68/?tx_ttnews%5Byear%5D=2008&tx_ttnews%5Bmonth%5D=02&tx_ttnews%5BpS%5D=1201820400&tx_ttnews%5BpL%5D=2505599&cHash=a5f8c87614&PHPSESSID=c4828ac5064e0d037de432d9e76728d1 en www.cnvo.nl/home/schooljournaal en www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/3877

Nederlandse scholen staan wereldwijd aan de top

• Nederlandse scholen staan wereldwijd aan de top, 14 april 2008 – nav artikel van R. Sikkes, hoofdredacteur Het Onderwijsblad (AOb) in Trouw, 14 april 2008.

“Het knagende gevoel dat het onderwijs achteruit holt, komt ergens vandaan. Studenten moeten bijgespijkerd worden in rekenen en taal. Dat komt echter niet doordat het niveau is gedaald, maar doordat de ’onderwijsloopbanen’ zijn veranderd. Op de universiteiten zit niet meer alleen de crème de la crème van het gymnasium, maar ook de vwo-jongeren met een mager zesje. Op de hogescholen en de roc’s speelt hetzelfde. De overheid heeft zelf gepropageerd dat leerlingen zo snel mogelijk het hoogste niveau opzoeken.

Vervolgopleidingen zullen hun onderwijs moeten afstemmen op de veranderende doelgroep. Misschien met een extra taaltoets. De overheid zal de bruggetjes van mavo naar havo moeten herstellen, zoals de commissie-Dijsselbloem wil. Het vraagt, kortom, om het opnieuw doordenken van het bestel.”
www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/4197 en www.aob.nl/hobarchief/resultaat.asp?ArtikelID=6808 of via www.aob.nl/p.aspx?p=hob&m=archief (zoeken op ‘auteurs’ [Sikkes], ‘jaargang’ [2008], ‘Een minnetje hier, een plusje daar (Sikkes)’, 8 maart 2008) en www.trouw.nl/deverdieping/podium/article965127.ece
[Sympathisant: zoeffff naar beneden! De bruggetjes van mavo naar havo naar vwo mochten toch niet meer? We hadden toch VMBO T naar MBO ‘doorstuderen’ – evt. via doorstroomtraject met één jaar winst – naar HBO propedeuse en dan ‘doorstuderen’ naar Universiteit propedeuse? Dit is pas innovatie. Iedereen gelijk. Maar het niveau is absoluut niet gezakt, kom nou. Nederland is top.]

Alle relevante kennis is na een week weg

• Marten Blankesteijn, ‘Alle relevante kennis is na een week weg’, Dagblad De Pers, Het Verhaal, 15 april 2008, p.16-17 -via scrollen te vinden.

“De onderwijsvernieuwingen zijn grotendeels mislukt, concludeerde de commissie-Dijsselbloem. De Tweede Kamer praat er vandaag over. Intussen dendert het Nieuwe Leren vrolijk door. Ervaringsdeskundige Marten Blankesteijn, verslaggever van Dagblad De Pers, beklaagt zich over het slechte onderwijs dat hij zelf heeft genoten.

Drie jaar geleden rond deze tijd ware alle zesdeklassers op mijn middelbare school in de ban van het profielwerkstuk. Het wat, zegt u? Het profielwerkstuk, een door onderwijsvernieuwers bedachte mega-opdracht waarmee we onze schoolcarrières glansrijk zouden afsluiten. Alle ‘competenties’ die we in onze middelbareschoolperiode hadden opgedaan zouden in die allesomvattende proeve van bekwaamheid samenkomen. Leren plannen, leren leren, zelfstandig informatie opzoeken, en meer van die opgeblazen begrippen die in de praktijk weinig voorstellen. Dat werd natuurlijk net zo’n grap als de rest van de Tweede Fase.”
www.depers.nl/UserFiles/File/De_Pers_dinsdag_15_april_2008.pdf en www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/4207

Buitenhof, dossier Onderwijs

• Buitenhof (NPS, VARA, VPRO), ‘dossier Onderwijs’
www.vpro.nl/programma/buitenhof/dossiers/30854154

ONDERBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS

MINISTERIE VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP

Algemeen

• Ministerie van OCW, Dossier ‘Onderbouw voortgezet onderwijs’

“De lesstof in de onderbouw is voor alle leerlingen grotendeels gelijk. In de kerndoelen staat wat alle leerlingen moeten leren. Scholen hebben sinds 1 augustus 2006 veel vrijheid om het onderwijs in de onderbouw te organiseren.”
www.minocw.nl/onderbouwvo

EERSTE KAMER

Wijziging Wet voortgezet onderwijs in verband met basisvorming, 2001

• Wijziging Wet voortgezet onderwijs in verband met basisvorming (27.641)

“Dit wetsvoorstel wijzigt de wet op het voortgezet onderwijs en strekt ertoe knelpunten in de uitvoering van de basisvorming op te lossen, zodat scholen voor voortgezet onderwijs beter in staat zijn leerlingen de basisvorming aan te bieden.

De voorgestelde maatregelen zijn een uitvloeisel van een evaluatie van de basisvorming, uitgevoerd door de Onderwijsinspecties van de Ministeries van OCenW en LNV (neergelegd in het evaluatierapport ‘Werk aan de basis’).

Het voorstel is op 6 juni 2001 aangenomen door de Tweede Kamer. SP, GroenLinks, PvdA, CDA, ChristenUnie en SGP stemden voor. De Eerste Kamer heeft het voorstel op 2 juli 2001 als hamerstuk afgedaan.

De wet is opgenomen in Staatsblad 340 van 19 juli 2001.”
www.eerstekamer.nl (zoeken: ‘basisvorming’ of ‘voortgezet onderwijs”; met volledige behandelingsgeschiedenis; ‘onderwijs’ geeft wetsvoorstellen)

Regeling onderbouw voortgezet onderwijs, 2006

• Regeling onderbouw voortgezet onderwijs (30.323)

“Dit wetsvoorstel vervangt in de Wet op het voortgezet onderwijs (wvo) de bepalingen voor de basisvorming voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Hierdoor wordt het aantal trajecten tussen de bovenbouw van het primair onderwijs en het vervolgtraject in de verschillende schoolsoorten in het voortgezet onderwijs vergroot. Hiermee wordt ruimte gemaakt voor verschillende vormen van onderwijs. Het gaat hier om bestuurlijke vernieuwingen niet om onderwijskundige.

Met dit voorstel kunnen scholen zelf beslissen hoe zij de kerndoelen in de onderwijsprogramma’s uitwerken. Hierdoor krijgen scholen de kans de collectieve en schooleigen doelen zo aantrekkelijk mogelijk aan te bieden.

Het voorstel is op 28 maart 2006 aangenomen door de Tweede Kamer. De fractie van de SP stemde tegen. De Eerste Kamer heeft het voorstel op 23 mei 2006 zonder stemming aangenomen. De fractie van de SP is daarbij aantekening verleend.

De wet is opgenomen in Staatsblad 281 van 27 juni 2006.”
www.eerstekamer.nl (zoeken: ‘basisvorming’ of ‘voortgezet onderwijs”; met volledige behandelingsgeschiedenis; ‘onderwijs’ geeft wetsvoorstellen)

ONDERBOUW-VO

Algemeen

• Onderbouw-VO

“Dé vraagbaak voor iedereen die werkzaam is in de onderbouw van het voortgezet onderwijs in Nederland. Onderbouw-VO wil met en voor scholen werken aan een onderbouw waarin het leren van jongeren van 12 tot 14 jaar centraal staat. Met en voor scholen werken houdt in: onderzoeken waar de vragen van scholen liggen, volgen wat scholen doen met de ruimte om zelf beleid te voeren en zeker ook docenten, team- en schoolleiders bij elkaar brengen, zodat ze kennis nemen van elkaars werk.”
www.onderbouw-vo.nl en www.onderbouwvo.nl/ventura/?720_20,downloads.htm

58 kerndoelen

• Onderbouw-VO, ‘58 kerndoelen van de onderbouw VO’ (korte versie, vaardigheden en thema’s) per 1 augustus 2006

Nederlands; Engels; Rekenen en wiskunde; Mens en natuur; Mens en maatschappij; Kunst en cultuur; Bewegen en sport.
www.onderbouwvo.nl/ventura/?720_d1348,overzicht_korte_versie.pdf of www.minocw.nl/documenten/kerndoelenonderbouwvo.pdf of www.minocw.nl/documenten/kerndoelenbesluit_2006_316a.pdf

Zie ook:
• Onderbouw-VO, ‘Karakteristieken en kerndoelen voor de onderbouw’, september 2006
www.onderbouwvo.nl/ventura/?720_d911,karakteristieken_en_kerndoelen_voor_de_onderbouw.pdf en www.onderbouwvo.nl/ventura/?720_d1350,karakteristieken.pdf en
www.onderbouwvo.nl/ventura/?720_d1347,overzicht_kerndoelen.pdf

TAAKGROEP VERNIEUWING BASISVORMING

Beweging in de onderbouw

• Taakgroep Vernieuwing Basisvorming, hoofdrapport ‘Beweging in de onderbouw. Voorstellen voor de eerste leerjaren van het voortgezet onderwijs’, juni 2004
www.onderbouwvo.nl/ventura/?720_d228,tvb_eindrapport.pdf en Bijlagen www.onderbouwvo.nl/ventura/?720_d313,tvb_bijlagen.pdf en Beleidsreactie minister op eindadvies, www.onderbouwvo.nl/ventura/?720_d1450,reactie_minister_juni_2004.pdf

Naar een kind gerichte onderbouw

• Dr. H. Witteman, ‘Naar een kind gerichte onderbouw. De ontwikkeling van het kind tijdens de jaren van de basisvorming.’, werkdocument 2 bij het eindrapport ‘Beweging in de onderbouw’, Taakgroep Vernieuwing Basisvorming (2004), TSM Consultants (per mei 2007 overgenomen door uitgeverij Malmberg, onderdeel van SanomaWSOY), Wormer

“Om met succes te blijven leren moet de leerling meer in staat worden gesteld zelf sturing aan zijn eigen leerproces te geven. Dit motivationele aspect is in het klassieke onderwijs grotendeels afwezig. Dit is des te meer noodzakelijk omdat de school niet meer het monopolie heeft op kennisverwerving en het vasthouden aan klassieke onderwijsvormen de school steeds slechter laat functioneren. In dit werkdocument wordt ingegaan op actuele leer- en motivatietheorieën, in verband met de persoonlijkheidsontwikkeling van de jongeren.”
www.heelmeesters.nl/documenten/Vernieuwing%20basisvorming/samenvatting%20wdoc%202.doc en www.heelmeesters.nl/documenten/Vernieuwing%20basisvorming/TVBEindrapport.pdf

Zie ook:
• Teaching & Schoolmanagement Consultants (TSM Consultants)

“Een landelijk opererend onderwijskundig bureau met opdrachtgevers in het voortgezet onderwijs, het agrarisch onderwijs en het BVE-veld; een flexibele netwerkorganisatie met specialisten op het terrein van leerlingen- en docentbegeleiding, verandermanagement, onderwijsontwikkeling en opleidingen & trainingen; werkt nauw samen met prof. dr. Monique Boekaerts en haar staf van de Vakgroep Onderwijs- en Jeugdstudies van de Universiteit Leiden; is een kennistransfercentrum voor het onderwijs dat als doel heeft de beste (onder andere wetenschappelijke) kennis operationeel te maken door deze te vertalen in praktisch toepasbare onderwijsconcepten en bruikbare, wetenschappelijk valide, instrumenten.”
www.tsmconsultants.nl en www.malmberg.nl/over_malmberg/nieuws/overname_tsmconsultants.aspx en www.malmberg.nl/vo/nieuws/lezing21juni.aspx en prof. dr. Monique Boekaerts – founding member European Association of Learning and Instruction (EARLI); president of EARLI (1999-2001); president Division of Educational, Instructional and School Psychology of the International Association of Applied Psychology (IAAP, 1998-2002); currently president of the International Academy of Education (IAE),.www.boekaerts.com of leidsewetenschappers.leidenuniv.nl/show.php3?medewerker_id=184 of www.fsw.leidenuniv.nl/general/img/Bio%20Boekaerts%20(only%20in%20English)_tcm17-22388.pdf of www.fsw.leidenuniv.nl/general/img/CV%20Boekaerts%20%202007_tcm17-26965.pdf en patrick.familiekoning.com/?p=334

DE NIEUWE ONDERBOUW

De nieuwe onderbouw

• De nieuwe onderbouw, website van ThiemeMeulenhoff
www.onderbouwd.nl en nieuwe basisvorming links,
www.onderbouwd.nl/onderbouwd/pagina.asp?pagkey=48125

GESCHIEDENIS BASISVORMING

Zie:
weblog De nieuwe mens
www.beteronderwijsnederland.nl/?q=node/364

Basisvorming in het onderwijs

• Wetenschappelijke raad voor het regeringsbeleid (WRR), ‘Basisvorming in het onderwijs’ (r27 1986), Rapport nr. 27, 22 januari 1986

“Het algemene onderwijspeil kan worden verhoogd door invoering van algemene basisvorming in de eerste drie jaren van het voortgezet onderwijs en door verbetering van het beroepsonderwijs. Het kerncurriculum dat alle leerlingen in de eerste drie jaar van het voortgezet onderwijs zouden volgen dient op alle scholen op twee niveaus te worden aangeboden. Pas als de inhoud van het onderwijs is bepaald kan de structuur worden vastgesteld.”
www.wrr.nl/content.jsp?objectid=2393 en www.wrr.nl/publicaties_onderwerp_result.jsp?dsmtrefwoorden=onderwijs en ‘Verslag en evaluatie van de derde Raadsperiode. 1983-1987.’, ‘3.3.3 Basisvorming in het onderwijs’, p. 21, www.wrr.nl/content.jsp?objectid=2770 en www.wrr.nl/publicaties_onderwerp_result.jsp?dsmtrefwoorden=basisvorming

Omzien in wrok: Jacques Wallage en de basisvorming

• Bart Tromp, ‘Omzien in wrok: Jacques Wallage en de basisvorming’, Het Parool, 3 januari 2001

“In een recent interview (NRC Handelsblad, 30 december 2000) blikte Jacques Wallage, tegenwoordig burgemeester van Groningen, kriegel terug op de huidige problemen met de basisvorming.”

“Wallage vindt het bovendien veel te vroeg om van een mislukking te kunnen spreken. Zo’n vernieuwing heeft tien tot vijftien jaar nodig om tot wasdom te komen. De voormalige staatssecretaris vindt het kennelijk geen enkel probleem dat aan zijn onderwijsvernieuwing tien tot vijftien jaargangen scholieren worden opgeofferd. Dit is het huiveringwekkende van het ‘constructieve onderwijsbeleid’ dat Nederland nu al dertig jaar teistert: de scholieren, leerlingen, studenten en onderwijzers, leraren en hoogleraren zijn er voor het onderwijsbeleid. Niet andersom.”
www.denhaag.pvda.nl/oud/tromp/bart_tromp_wallage.htm en ‘Verziende onderwijspolitiek’, Het Parool, 16 maart 2006, www.denhaag.pvda.nl/oud/tromp/2006/ver.htm en ‘Politiek gebrek aan kennis’, Het Parool, 3 oktober 2000, www.denhaag.pvda.nl/oud/tromp/bart%20tromp_onderwijspolitiek.htm

De vernieuwde basisvorming en de didactiek

• Tineke Ris (docente Duits; onderwijskundige), ‘De vernieuwde basisvorming en de didactiek’, Heelmeesters, 2004

“Een constructivistische of instructivistische didactiek in de vernieuwde basisvorming: wordt de richtingenstrijd beslecht?

De Taakgroep Vernieuwing Basisvorming heeft in juni een rapport doen verschijnen dat een oplossing lijkt te bieden voor de problemen waar de basisvorming sinds de invoering 1993 mee te kampen heeft gehad: één gezamenlijk model voor leerlingen van vmbo tot en met gymnasium bleek te theoretisch te zijn voor vmbo-leerlingen en te weinig uitdagend voor vwo-leerlingen, er waren te veel vakken, het programma was te overladen en er was sprake van een overvloed aan kerndoelen.

Het Eindadvies van de Taakgroep is door de minister van Onderwijs met enthousiasme begroet en ook de meeste politieke partijen zijn lovend over het vele goede dat de Taakgroep tot stand heeft gebracht. Docente Duits en onderwijskundige Tineke Ris plaatst echter vraagtekens bij de pedagogisch-didactische uitgangspunten van het rapport.”
www.heelmeesters.nl/documenten/Ris-vernieuwde_basisvorming.htm en Taakgroep Vernieuwing Basisvorming, ‘Eindrapport Beweging in de onderbouw’, juni 2004, www.onderbouw-vo.nl/ventura/?694_79,advies_taakgroep.htm

Wisselgeld

• Leo Prick, ‘Wisselgeld’, NRC Handelsblad, 12 december 2004

“Hoe Wallage een heel jaar lang in de Tweede Kamer en vervolgens alweer een jaar lang in de Eerste Kamer niet anders heeft gedaan dan de Basisvorming doordrijven. Terwijl slechts een handvol Kamerleden die, net als Wallage, geestelijk nooit verder waren gekomen dan de jaren zeventig, er wat in zagen.

De Basisvorming maakte deel uit van het regeerakkoord. Minister-president Lubbers en fractieleider in de Tweede Kamer Brinkman moesten er met hun volle politieke gewicht aan te pas komen om het voorstel dat niemand wilde de Eerste Kamer door de strot te duwen. Niet omdat Lubbers of Brinkman of het CDA ook maar in de verste verte hechtte aan dat dwaze wetsvoorstel, maar het zou en moest worden aangenomen als wisselgeld voor de PvdA om straks akkoord te gaan met de WAO-hervorming.”
archief.nrc.nl/index.php/2004/December/11/Overig/48 (vervallen: www.blikopdewereld.nl/Onderwijs/wisselgeld.htm).

Jacques Wallage over onderwijsbeleid

• Loek Mulder, ‘Politiek biedt het onderwijs geen houvast. Jacques Wallage over onderwijsbeleid’, SBM (maandblad Besturenraad – de organisatie van het christelijk onderwijs, voor managers, bestuurders en toezichthouders), nummer 3, november 2005

“Zo is volgens Wallage bijvoorbeeld de basisvorming een stiefkindje in onderwijsland geworden. “Zonder rekening te houden met de lange adem die onderwijsinnovatie nu eenmaal vraagt, was de Tweede Kamer alweer van concept veranderd. Terwijl de scholen nog nauwelijks de kans hadden gekregen hun eigen invulling van het vorige concept waar te maken. Den Haag heeft hier een zwabberkoers gevaren.”
www.besturenraad.nl/pdf/sbm-november-2005.pdf

————-
* Zie ook beteronderwijsnederland.net/blog/24 *