verengelsing

La diversité des cultures sépare-t-elle les hommes? Worden door de verschillen van cultuuur de mensen van elkaar gescheiden? Het is één van keuze onderwerpen van het eindexamen filosofie,‘Technologie’, van dit jaar.

De nationale eindexamens van de Franse middelbare school (lycées) hebben vorige maand plaatsgevonden en deze week zijn de resultaten bekend gemaakt. Men zij er aan herinnerd dat de 3 jarige lycée volgt op het 4-jarige collège. Er zijn 3 hoofdrichtingen: (1) Een algemene richting met een onderverdeling ‘L’, ‘ES’ en ‘S’; (2) een kwalificerende professionele richting en (3)een voorbereidende technologische richting.

Allerheiligen 2012
Aan het begin van ieder academisch jaar kan men zich suf lezen aan alles wat op onderwijsgebied verschenen is. Meestal in mineur, dat begrijpt U wel, het weerspiegelt de tijdsgeest. De boeken zijn vaak analytisch goed doordacht en bij het lezen betreur ik het dat in Nederland het geïnteresseerd publiek de Franse publicaties niet meer kan lezen en dus verstoken blijft van een ‘verrijkende (menings) diversiteit’ en een hoge vorm van ‘internationalisering’ waar ‘men’ niettemin de mond zo vol van heeft. Door het Frans niet te willen gebruiken en zelfs niet meer te kennen, is niet alleen een heel paneel van ons collectief geheugen verdwenen, maar is ook een nieuwe ontwetendheid ontstaan, waardoor andere visies, andere tradities en andere methoden die gezamenlijk iets te bieden hadden, waar Europa trots op kan zijn, verhuld blijven. Het is belachelijk dat een Nederlandse minister van onderwijs het Californische systeem als voorbeeld aanprijst en zijn onwetendheid koestert door niet geïnteresseerd, te willen zijn in de 16 systemen in Duitsland, de goede ambachtelijke vorming in België, de Eidgenössische Technische Hochschule van Zurich of het Franse cerebrale meritesysteem. Hoe verder weg, hoe groener andermans weiden… En als het ook nog Amerikaans is, stort heel Neêrlands academia zich als één rund op dat polderkoeienwalhalla…

12 december 2011
€ 13.712,00 (1). Dit is het collegegeld van dochterlief voor het academische jaar 2011/2012 van haar handelshogeschool (ESSEC in Parijs). Na een één-jarige bachelor’s (€ 9.500) volgt een mastercyclus van twee betaaljaren, maar die 3½ à 4 jaar in beslag nemen vanwege de stages en buitenlandervaring. Dit is haar tweede jaar. Vorig jaar was dat € 12.000. Volgend jaar wordt het € 17.000. Ter herinnering: In het Franse veredelingscircuit volgen na de middelbare school 2 jaren van voorbereiding voor de technische en economische richting en ook, zij het anders, de litteraire filière. Het zijn de ‘classes préparatoires’ (in principe gratis) met het accent op taalbeheersing, wiskunde en ‘culture générale’. En met een veeleisende intellectuele discipline. Gezamenlijk representeren de ‘classes préparatoires’ zo’n 6 à 7% van het universiteitsbestand, het is al jaren min of meer stabiel (2). Daarna vindt een zifting plaats (concours = afvalexamens) waarbij de leerlingen een plaats vinden op een hoge school die correspondeert met hun rangschikking. De beste instellingen zijn altijd in de hoofdstad. De universitaire filières zoals rechten en medicijnen zijn ook uitermate selectief. Met de massificatie van het eindexamen (baccalauréat), waarbij er naar gestreefd wordt dat 80% van een leeftijdsklasse dat examen haalt (71,6% in 2011), is de intellectuele waarde van dat examen behoorlijk ingezakt, met het gevolg dat 1) men hoge cijfers moet hebben om tot bepaalde instellingen toegelaten te worden en 2) de ‘classes préparatoires’ die ooit 1 jaar duurden, nu altijd 2 jaar in beslag nemen. Het is een duaal systeem, want voor wat de ‘classes préparatoires’ en de ‘grandes écoles’ te bieden hebben, kan men ook – zonder selectie en vrijwel gratis – op de universiteit terecht. Maar dan wel met veel minder studeerdiscipline en minder goede professoren…

23 juni 2011
Bijlage toegevoegd op 24 augustus 2011: Hoe een beursintroductie totaal mis kan gaan…

Dit moge ver afstaan van de meeste BON-lezers, maar de perverse tentakels van deze pseudo-oorlog dringen in alle geledingen van de samenleving door.

In extenso in de bijlagen: A) ‘The War for Talent’, het evangelie van McKinsey & Company, 1997-2001: ‘…Having great managerial talent has always been important, but now it is critical…In today’s competitive knowledge-based world, the caliber of a company’s talent increasingly determines success in the marketplace…The war for talent will persist for at least the next two decades…The forces that are causing it are deep and powerful. The war for talent is a business reality….At the same time, the supply of talent is constrained’.
En één repliek gepubliceerd in de Financial Times in 2009: B) ‘…The ideology’s popularity was not a result of its inherent rightness but because it served as a convenient justification (validated by McKinsey’s ‘War for Talent’) for high-flyers to elevate their self-image, embed their position and raise their pay… This is a culture devoid of self-criticism and self-analysis’…Valueless leadership is allowed to flourish..’
————-
Op een regenachtige dag heb ik een jonge man begeleid naar zijn grootbank in de zakenwijk van La Défense, ten westen van Parijs. Het was uit nieuwsgierigheid om mijn vroegere conditie van bankemployee te vergelijken met de zijne. Het ontmoetingspunt is het ondergrondse station van Les Halles, waar de regionale metrolijnen elkaar kruisen. De dagelijkse landverhuizing waar honderdduizenden aan meedoen vanuit de woonplaatsen vooral ten oosten van Parijs naar de werkplaatsen in het westen, komt hier langs. Op dit spitsuur volgen de treinen elkaar om de 3 minuten op, maar we moeten 3 uitpuilende ‘rames’ voorbij laten gaan, voordat er een trein langs kwam met wat ruimte. In Les Halles zijn er momenten, vooral ’s avonds laat, dat men zich in Afrika waant, als blanke behoor je dan niet tot de zichtbare minderheid, maar tot de enkelingen (1). In het spitsuurtransport zijn we weer helemaal onder ons en collectief jong, 50-plussers zijn er nauwelijks. In 10’ zijn we in La Défense waar de trein zich leegt als de stortbak van een toilet. En dan moet men weer in de queue staan voor de roltrappen om in de buitenlucht te worden uitgespuugd van de autoloze esplanade waar alle hoge gebouwen op uitkomen. Het is doodstil op de tienduizenden gedempte voetstappen na die zich in één of andere richting reppen. In de grote hal van zijn gebouw is het wéér wachten op de snellift die na de 25ste verdieping overal stopt… Hij doet er dagelijks 3 kwartier over om van zijn huis de 33ste verdieping te bereiken. Voor velen duurt dat dubbel zo lang… Ja, die hogere verdiepingen, er zijn er 37… wie daar werkt symboliseert via de interne hiërarchie het eigen belang van de bank. De afdelingen van de bank die het meeste verdienen, zitten het hoogst. ‘Puur toeval’, zegt men dan.

27 januari 2011 (ingekort, bijgewerkt, verbeterd op 30 januari 2011)
Deze blog ben ik in 2005/6 begonnen uit ergernis dat onze dochter, degelijk Frans opgeleid, in Leyden of Joetrecht niet meer in ’s lands taal zou kunnen afstuderen. De denkmeesters dachten toen dat ze het ei van Columbus hadden uitgevonden, in één klap aantrekkelijk zijn ‘for the best and the brightest’ van de ganse wereld en qua status Berkeley en Harvard recht in de ogen kunnen kijken. Men kon best verder zonder Duitsland en Frankrijk die leden nog onder ‘regressief taalsentiment’ en hadden er sowieso niets van begrepen. Wat zei de Heer Kist van Leiden over de eigen taal? ‘Natuurlijk moet dat in het Nederlands kunnen, maar er zijn vast ook onderdelen van de studie die in het Engels kunnen worden behandeld’. En Mevrouw van Rooy van Utrecht? ‘Wordt Utrecht een Engelstalige University (sic)? Stap voor stap, niet te snel’. En de Heer Rutte toentertijd verantwoordelijke staatssecretaris? Iets in de geest van: ‘Zoveel mogelijk buitenlandse studenten binnenhalen, maar dan wel topstudenten’. Een nieuw paradigma dus, sprinkling about some intellectual fairy dust to cover up spinelessness, waar kenniswerkers gelokt werden met de plastic bloemen van de mondialisering. Een potentiële nare wederkerigheid kwam niet aan de orde. De afwezigheid van een intellectuele weerstand tegen dit Nieuw Athene onder het NAP is me nog steeds een raadsel. Het lijkt me dat men de internationalisering van uit eigen kracht te lijf moet gaan en het niet subaltern en haast willoos (=spineless) moet ondergaan. Of zoals Keynes dat voor zich zelf toepaste: Geld als knecht, niet als meester (pardon voor de ‘oversimplification’).

Zoals men in de economische faculteiten wil doen geloven dat een multinationaal bedrijf ook apatride kan/moet zijn (= Rhineland Exit!), schijnen de universitaire managers te denken dat een universiteit goed kan zijn zonder een sterke, intieme, inspirerende, hiërarchische binding met het eigen land.

25 juni 2010
NB Dit artikel is geschreven met de dominante optiek van ‘gelijke kansen voor iedereen’ (= sociale mobiliteit naar boven en naar beneden, liberaal standpunt), en niet in de optiek van ‘gelijke plaatsen voor iedereen’ (= vermindering van de verschillen van inkomens, levensomstandigheden enz. de sociale mobiliteit niet prioritair, meer een links standpunt) en waar veel voor zou pleiten (1). Meritocratie en gelijke kansen, gaan hand in hand, men zou het als een twee-eenheid moeten beschouwen. De meritocratie is de moraal van de winnaar, die er van uitgaat dat de verliezers hun lot verdienen als de wedstrijd eerlijk en rechtvaardig is verlopen.
——-
Regelmatig komt men in de pers een commentaar tegen in de trant van ‘Meneer X is een puur product van ‘la méritocratie républicaine’. Het zijn de arbeiderszoons die in de Hoofdstad terecht waren gekomen in een stimulerende omgeving; de velen wier ouders uit de Oost-Europese shetls waren gestegen; de enkele Maghrebijn (2). Het is het equivalent van wat in de VS de ‘American dream’ is ‘from rags to riches’ van de ‘self-made-man’. Er klinkt wat afgunst in door, maar vooral een bewondering. En het heeft in Frankrijk ook een intellectuele/sentimentele dimensie “Mijn hele leven lang heb ik een bepaald idee over Frankrijk gekoesterd… Instinctief heb ik het gevoel dat de Voorzienigheid het land gevormd heeft voor volmaakte hoogten of voor de diepste afgronden. Als het soms voorkomt dat de middelmatigheid de overhand krijgt, dan geeft me dat een gevoel van een absurde anomalie die de schuld is van de Fransen, maar niet van het genie van het Vaderland” (De Gaulle in ‘Mémoires de Guerre’) (3).

6 november 2009
Op 30 october j.l. overleed Claude Lévi-Strauss (1908-2009), die in zijn jeugd evolueerde van filosoof tot etnoloog. Hij is ook de vader van het ‘structuralisme’ (weet niet hoe dat precies in elkaar zit, een God Ersatz misschien?) en hij heeft aangetoond dat ons mentaal functioneren met het gebruik van symbolische waarden, mythen en rituelen, fundamenteel in alle culturen gelijk is. In het elite-rijtje van boeken die ongelezen in kast staan, bevindt zich ook zijn ‘Tristes Tropiques’ (1955), met ‘Du Contrat Social’/Rousseau (1762) * en ‘Le Maître et Marguerite’/Boulgakov en nog een paar. ‘Tristes Tropiques’ al van voor mijn afstuderen. Prof. Tinbergen (1903-1994) had het aangeraden (al is dat boek niet helemaal zijn genre), althans dat meen ik me te herinneren, zo schep ik ook een heel persoonlijke, valoriserende mythe… Beiden waren afstandelijke grootburgers, iets wat hun hartstocht voor de zaak niet in de weg stond, en bovendien socialisten. Hun beider creatieve ontplooiing en fundamenteel inzicht berustte op dat soort veel-eisende eruditie en belezenheid, dat zoveel meer is dan een ‘domme’ opstapeling van kennis die het Internet moeiteloos en ongerangschikt ter beschikking stelt. (1) Gisteravond (donderdag 5 nov) kwam Arte met een avondvullend programma over Lévi-Strauss. Men kon toen kennis nemen met de grootse eenvoud van zijn wetenschappelijk leven en hoe aanstekelijk de uitwerking was/is op de jongere generatie, ook in de in de VS. Ik denk dat hij veel duurzamer is dan Sartre/Beauvoir. De moderne mens ontkomt niet aan rituelen die nodig zijn om sociaal elkaar te verdragen en met elkaar om te gaan. Zonder gedeelde waarden, geen sociale cohesie. Waarom wordt daar in Nederland zo weinig over nagedacht?

Maria Hemelvaartsdag 2009
“Let’s be who we are and not pretend to be something else,” (T. Kennedy † 25 augustus 2009)

Toevoeging op 24 augustus 2009. Technocratische illusie van de verengelsing, hoe de filosoof Régis Debray tegen zo iets aan kijkt: ‘Un Mythe Contemporain: le Dialogue des Civilisations’.

Wat zo opvalt als men Nederlandse onderwijs teksten leest in vergelijking met de Franse, is de onderdanige dweperij met alles wat Amerikaans is, want in de polder wordt op die manier het ‘internationaal zijn’ beleden. Door de talen van de buurlanden Frankrijk en Duitsland niet meer te willen spreken gaat niet alleen een groot deel van het collectief geheugen verloren, maar ontstaat ook een soort onwetendheid die een vruchtbare voedingsbodem is van vooroordelen en zelfgenoegzaamheid en ondoordachte aannames. Frankrijk? Onbeduidend Gallisch eiland dat er niets van begrepen heeft! (blog 50). Waarom gaan er zo weinig Nederlandse studenten met het Erasmus reisbureau naar Frankrijk? Omdat ze daar niet voldoende Mastercursussen in het Engels geven! Fout, fout, fout. Ze moeten hoog nodig bij ons gidsland in de leer! Frankrijk kennende, ril ik bij de gedachte, wat het taal-niveau van zulke Masters zou zijn en wat zoiets waard is, de enkele goede niet te na gesproken. En wat moet men denken van een student die 5 of 10 ECTS komt halen en betalen, samen klontert met andere buitenlandse gelegenheidsstudenten, lol, en die de Nederlandse traditie van talenkennis, en de inspanning en diepgang en de belangstelling die daar mee gepaard gaan, wegwuift? Wat is zo’n ervaring waard? * Op de keper beschouwd was vroeger de ervaring als au pair heel wat meer verrijkend en duurzamer, een onderdompeling, maar die is ook grotendeels kapot gemaakt. Duitsland is al helemaal in de kwispedoor terecht gekomen. Nederland haalt juichend hun 2e rangs studenten binnen, wij behouden de onzen, want ‘international’ moet uiteraard wel ‘leuk’ zijn en mag de onzen weinig kosten. Ja toch?

24 juli 2009
Tweede deel: American Vertigo

Toegevoegd op 28 october 2009 “Unfortunately, too many Business schools are driven by rankings. We all know that ‘points mean prizes’ and in this case the points are 70% weighted towards salary and increase in salary three years after completion with very little recognition given to quality, diversity and research. The sectors with the highest salaries – the financial and banking sectors – were attractive not only to MBA candidates to aspire to on completion but they were courted by some business schools wanting to ensure they hit the top 100” (D. Bradshaw, FT 30 juni 2009).

Het was zeer indrukwekkend hoe het Gaudeamus de volgende dag door de menigte uit volle borst – en uit het hoofd – in de aula gezongen werd, een prachtig effect, al deed het een beetje denken aan een mannelijk slavenkoor. De viriele soberheid van het Latijn en van hun lapidaire schrift hebben iets overweldigends. Het heeft de rijke verscheidenheid en de uitstraling van onze Westerse cultuur mogelijk gemaakt. Burgemeester Aboutaleb heeft ons toegesproken. Het was duidelijk dat hij meer representeert dan een lenige aanpassingsatleet. Met dit soort mensen is de toekomst misschien niet zo somber als men van de overvolte, onrekbaarheid en slechte integratie vroeg of laat moet verwachten. Hoe negatief men ook tegen iets kan aankijken, misschien trekt de ‘invisible hand’ van de samenleving dat weer wat recht en vullen ook ervaring en praktijk de leemten op van de universitaire gatenkaas…

In mijn ex-NEH herken ik me niet meer, NEH klonk als een paukenslag, een wake up call, het was een begrip, zoals de HEC in Frankrijk nu nog, en Harvard en de ETH, goede wijn die geen krans behoeft. Ze hebben er Rotterdam School of Management van gemaakt, wat ‘Nederlands’ was en ‘Hoog’, hebben ze letterlijk en figuurlijk op de mestvaalt gedumpt, niet kwantificeerbaar, weg ermee! De boekhouders en de handelaars hebben de Tempel in bezit genomen.

De fracties van CDA, SP en PVV, samen de helft van de Tweede Kamer, zijn kritisch over de ‘verengelsing’ van het hoger onderwijs. Dat bleek vanochtend in een Kamerdebat over vreemde talen in het onderwijs.

Lees verder in de NRC.