De bibliotheek van [zomaar een school] wordt op de schop genomen. Niet dat de bestaande bibliotheek zijn beste tijd gehad heeft. Maar het concept van de bibliotheek deugde niet. Veel te hoogstaand, dat trekt geen leerlingen. Een bibliotheek moet laagdrempelig zijn, en leuk. Ja, eigenlijk moet je al in de bibliotheek staan voordat je er erg in hebt. En dus staat de collectie boeken voortaan gewoon in de hal. De bibliotheek wordt een soort gang, waar de leerlingen (zijn er nog ‘studenten’ te vinden op een hogeschool?) de godganse dag doorheen sjouwen. Wat een vondst! Om een en ander nog aantrekkelijker te maken, komen er grote beeldschermen die de aandacht trekken en worden er ‘vakwinkeltjes’ ingericht. Je hoeft er niet aan te twijfelen, het wordt heel mooi, alles zal glimmen en blinken. Wel zijn er nogal wat boeken afgeschreven- die pasten niet helemaal in het nieuwe concept. En studieplekken zijn er niet.
Is er een beter symbool denkbaar voor de uitverkoop van het onderwijssysteem? Er wordt van alles aan gedaan om mensen te lokken- maar het studeren wordt ze letterlijk onmogelijk gemaakt. Er is geen plek meer waar je nog rustig kunt zitten,- daar is de moderne bibliotheek niet voor bedoeld.
Kan iemand mij uitleggen hoe je iets kunt leren als je de tekst, het geschreven woord, in de ban doet? Het is niet mogelijk om te werken zonder boeken, en om boeken te lezen heb je rust nodig. Stilte. Het werkt domweg niet anders. Zo is de wereld nu eenmaal. Leerlingen die niet kunnen of willen lezen, moeten worden verwijderd van school. Lezen is de enige manier om te studeren. Je kunt duizenden dingen verzinnen, maar wie het niet kan opbrengen om uren achter elkaar stil te zitten en te lezen, die hoort op een hogeschool en universiteit niet thuis. Op de [zomaar een school] vinden ze van wel: iedereen is welkom. Leren doe je dan maar op een andere plek. -Om met 1945 te spreken: jank!
Stilte
Het mooiste bewijs van bovenstaande vind ik altijd dat er regelmatig leerlingen in onze ‘stilteruimte’ in ons OLC/studiehuis gaan werken. Een aparte ruimte (met boeken!), waarvan de deur dicht kan en het geroezemoes buiten wordt gehouden.
Verdwijnen van bibliotheken
Het zal u (mij in ieder geval wel) ook wel opgevallen zijn, dat gewone leesbibliotheken dezelfde verloedering ondergaan. Geen rustig plekje te bekennen; steeds minder belangstelling (van leners en bibliotheek zelf) voor boeken. Dit is de maatschappij waar we mee te maken hebben: concentratie nul, herrie in overvloed.
Je ziet bij de leesbibliotheken het werkgelegenheidsaspect om de hoek komen: in plaats van hun verlies te nemen en de bibliotheek te sluiten, kiest men er voor om de bibliotheek om te zetten in een soort van buurthuis. Dan blijft de werkgelegenheid in elk geval behouden. Dat dit de boel belazeren is, snapt iedereen. Het ergert mij, dat ze zichzelf toch nog steeds bibliotheek noemen.
Overigens hoorde ik, van iemand die daar nog wel eens komt, dat de universiteitsbibliotheek (van Utrecht, meen ik) nog steeds als zodanig functioneert. Ze zijn toch niet overal ten prooi gevallen aan de herrie.
Des te belangrijker dat het onderwijs een tegenwicht probeert te bieden aan die pretpark-ontwikkelingen. Bij onderwijsinstellingen zouden rust en concentratie hoog in het vaandel geschreven moeten staan. Triest, zeer triest dat de verantwoordelijken dat niet inzien. Je zou dit moeten bestraffen met tien jaar opsluiting in Bobbejaanland.
Behoud van bibliotheken als plek van studie en rust
Mijn hele lezende leven – toch al ca. 35 jaar- ben ik lid van de openbare bibliotheek. Sinds vijftien jaar heb ik momenten gekend waarop ik overwogen heb mijn oudste (!) lidmaatschap op te zeggen: bibliotheken waar door kinderen gegild èn volwassenen ‘ins Blaue hinein’ gepraat wordt, bibliotheken waar Marokkaanse jochies pornosites bekijken terwijl jij wacht om de catalogus te kunnen raadplegen (!). Tot nu toe ben ik erin geslaagd het personeel in de bibliotheek op deze fouten te wijzen en te vragen op te treden. Want de meeste mensen storen zich aan wat U stoort. Succes met de moed en volharding opbrengen om er iets aan te (laten) veranderen!
Boekenstudie
Misschien is dit een goede gelegenheid een oude column van m’n blog te plukken:
Gorter, een van onze twee grootste lyrische dichters, was een belezen socialist en marxist. Hij wilde de verheffing van de arbeiders en goed onderwijs voor hun krachtig en prachtig gebouwde zonen en dochters.
De arbeiders dringen zich aan de trog
der kennis, […..] en leeg is hun maag,
hoe slobbren ze allen aan het karig zog.
Het huidige onderwijsaanbod voldoet niet. Hoe dan wel?
Drie wijzen zijn er ‘t algemeen te kennen:
Eerst door de zinnen. Die kennis is duister,
want de geest ligt gevangen in den kluister
van ‘t vreemde, en zal zich daar niet aan wennen.
Ervaringsleren valt af. Wat via de zintuigen wordt opgedaan, blijft duister.
Hieruit volgt dat de menselijke geest,
zolang hij van uit de Natuur ontvangt de dingen,
noch van zich zelven erlangt kennis, [………]
maar slechts verward verlangt naar kennis van
waar hij verward in hangt,
gelijkend op het onredelijk beest.
Zonder kennis zijn we beesten. Grote troggen, gevuld met vette brokken kennis, zijn nodig. Heeft de bard, voor wie onze bewondering met de regel groeit, misschien nog meer onderwijstips?
‘t Is vol van schatten hier, en ik behoef
maar even van mijn tafel op te staan,
[….] naar een hoek te gaan,
waar ik iets opdelf en blader en proef.
Een boek gevuld met kennis is een schatkist gelijk.
En zoals schooljongens, die in een zaal in stilte leren,
[……], in diepe herinnering groeit hun kennis aan,
zo zijn wij allen,
Individuele boekenstudie, in stilte; is volgens Gorter de beste werkvorm. Wat de dichter omstreeks 1890 zag, werd later door noest en stapsgewijs onderzoek bevestigd. Kunstenaars en onderzoekers zijn broeders in de waarheid.
De school der poëzie II, 2 en 3.
Willem Smit
De verheven arbeider
Het is goed dat Herman Gorter de instituten van verheffing anno 2007 niet meer hoeft mee te maken.
Voor de…
… liefhebber
En hier de moderne school der poëzie
Moderne manier van Gaston d’Haese
Gorter voor de
meer dan liefhebber: secundaire en primaire bronnen.
Universiteitsbibliotheek Utrecht
S. Stevin schreef: “Overigens hoorde ik, van iemand die daar nog wel eens komt, dat de universiteitsbibliotheek (van Utrecht, meen ik) nog steeds als zodanig functioneert. Ze zijn toch niet overal ten prooi gevallen aan de herrie.”
Ik kom er zelf ook nog wel eens, en het is nog steeds redelijk uit te houden in de universiteitsbibliotheek op de Uithof en in de Letterenbieb in het centrum, maar het is nu anders dan in de tijd dat ik er studeerde, zo’n vijftien jaar geleden.
Het wordt nu bijvoorbeeld steeds normaler gevonden om, jawel, mobiel te bellen in de bieb. Dat is een nachtmerrie, en het gebeurt ook regelmatig met een hopeloos gebrek aan schuldbewustzijn, gewoon even een telefoongesprek voeren, in de gangpaden en tussen de kasten, alsof dat minder overlast oplevert dan aan de studietafels. Als je er wat van zegt, word je met grote ogen aangekeken.
Overigens stond er pas een foto in een landelijk dagblad van een student in die universiteitsbibliotheek. Op zijn tafel naast zijn boek: een pakje drinken. Jassen en tassen zijn gewoon toegestaan, maar eten en drinken is er nog altijd verboden, en terecht. Maar weinig studenten trekken zich hier echter wat van aan: er zál en móet geconsumeerd worden.
Dat consumeren gebeurde 25
Dat consumeren gebeurde 25 jaar geleden ook al, telefoneren alleen door technische oorzaken nog niet.
Het probleem dat is dat het steeds minder geaccepteerd wordt om er wat van te zeggen en de aantallen groeien (voor de medewerkers niet meer te behappen en de sociale controle loopt terug).
Maar de treinconducteur durft ook al niets meer te zeggen van patatvreters. Het is het algemene probleem van gebrek aan schuldbesef, grote bekken en loszittende handjes.
Alle behoeften moeten bevredigd worden en wel direct en desnoods in het openbaar. Het idee dat zelfbeheersing en beschaving iets met elkaar te maken hebben is diep weggezakt.
Zeker: en ze leren het ook niet meer op school.
Want daar wordt aangemoedigd dat niet discipline en zelfbeheersing belangrijk zijn in het leven, maar dat je spelenderwijs wel alles te weten komt wat je in het leven nodig hebt. Geen stille bibliotheek, maar lessen via de mobiele telefoon en het internet.
Helaas: de tekst is het fundament onder alle kennis. En teksten kun je alleen concipieren als je je goed kunt concentreren. Daar wil stilte erg bij helpen. Wie dit beginsel loslaat (en daarom is een bibliotheek zo’n treffend symbool) maakt het zichzelf erg moeilijk.
De kennis in de middeleeuwen stond op een hoog peil. De scholastiek is een periode van geniale denkers geweest: Abelardus, Duns Scotus, Thomas. De teksten van deze mensen zijn buitengewoon doorwrocht en moeilijk. -Maar ze hadden stille bibliotheken en werden niet afgeleid door een overdaad aan middelen die niet wezenlijk bijdragen aan het doel: namelijk het begrijpen van iemands gedachtengang.
Je hebt hier geen keuze: je moet kinderen leren hoe ze zich moeten concentreren. De kunst is het kweken van een dikke kont, die niet graag de stoel verlaat.
De aandacht verstrooien door het gebruik van electronische middelen is niet zo onschuldig als het lijkt. Multitasking werkt verveling in de hand. -Overigens, voor zover ik M. Sitskoorn begrepen heb, wordt je van verstrooiing dommer en van concentratie op een taak slimmer- of was het zo dat slimmere mensen zich beter kunnen concenteren? Van Einstein wordt gezegd dat hij zich uren achterelkaar kon verdiepen in natuurkundige vraagstukken: zo diep, dat hij geen erg had in zijn omgeving. Van Socrates werd verteld dat hij urenlang kon stilstaan om zich te verdiepen in een probleem: een bijna catatonische toestand.
(Bij de weg: zit Sitskoorn al in het comite van aanbeveling?)
en toch, en toch …
– leerlingen die liever de stilteruimte opzoeken
– leerlingen die liever 3×45 minuten “les” (mijn verhaal) hebben dan opdrachten in het OLC
– leerlingen die uit eigen beweging de pc van de kamer verbannen
en zo kan ik nog wel even doorgaan met ’t geven van voorbeelden “ken uzelve”; leerlingen die drommels goed weten wat nodig is om goed te kunnen studeren.
Waarom weten de scholen zelf dat dan niet?
Scholen
of beter gezegd, de managers, weten dat ook wel. Alleen kost dat te veel. Wat denk je stilteruimte ( moet toezicht zijn, anders blijft het niet lang stil) “les” 25 man in een klas met een bevoegd leraar of 80 in het OLC met 1 instructeur of assisstent. Weet je wel wat dat kost man “les geven”.
Commentaar van een wetenschappelijk bibliothecaris
Een bibliotheek is een plek met boeken, tijdschriften en andere informatiedragers (o.a. elektronische), vakbekwaam personeel met een fatsoenlijkk salaris (kom daar eens om in een schoolbibliotheek) en een goede atmosfeer om te studeren.
En geen pretpark, dat is wel zo prettig.