Burgerschapskunde als opdracht

Burgerschapskunde als vorm van socialisatie via het onderwijs is sinds 2006 een verplicht programma onderdeel op zowel het primair- als het voortgezet onderwijs. De scholen worden in de wijze waarop ze dit onderdeel vorm geven vrij gelaten, maar moeten er wel een voor de inspectie herkenbare en controleerbare invulling  aan geven. Burgerschapskunde moet niet gezien worden als het zoveelste nieuwe vak, maar als een curriculum brede activiteit, die in bestaande vakken geïntegreerd kan worden, maar ook vorm kan krijgen in projecten en buitenschoolse activiteit. Sterker dan op kennis ligt hier de nadruk op gewenste houdingen en gedrag.

Harm Beertema bekritiseerde een paar jaar geleden de inhoud van het boek “En denken”, waarvan de onlangs overleden filosoof van het vaderland René Gudde één van de samenstellers was. Beertema gebruikte daarbij termen als “linkse indoctrinatie en “cultuurrelativisme”. Met de kritiek van Beertema en de PVV op het boek van Gudde en anderen kun je het eens zijn of niet. Maar de vraag die de discussie ook oproept is  in hoeverre scholen inhoudelijk  werkelijk vrij zijn om met dit onderwerp aan de slag te gaan. In principe zou het mogelijk moeten zijn  PVV scholen op te richten met een inhoudelijk meer nationalistische en etnocentrische insteek op het thema in plaats van de gebruikelijke kosmopolitische en cultuur relativistische of dat scholen van een andere denominatie daarvoor kiezen. Dat zou pas echt recht doen aan een pluralistische samenleving. Willen scholen die vrijheid behouden, dan zal de overheid terughoudend moeten zijn bij de beoordeling van hoe de scholen dit thema invullen en moeten waken voor een opgelegde staatsmoraal. Wanneer we de brief van staatssecretaris Dekker van 13 december 2013 hierover lezen vinden we die terughoudendheid daar wel in terug, maar tegelijkertijd krijgt het thema een enorme aandacht en beleidsondersteuning. De waarde die eraan wordt gehecht is groot, wat niet verbazingwekkend is. Het staat immers hoog genoteerd bij de in de internationale onderwijspolitiek zo gewenste 21ste eeuwse skills. Je kunt zeggen dat  de 21ste eeuw de eeuw is, waarin burgerschap een skill of competentie wordt.

Ondanks alle aandacht ervoor valt het inhoud geven aan de opdracht niet mee. De inspectie constateerde in 2012, 6 jaar later dus, dat scholen er nog nauwelijks in slaagden om kinderen van 12 jaar de benodigde kennis en vaardigheden op het gebied van burgerschap en democratie bij te brengen in vergelijking met de ons omringende landen. Dat zou kunnen komen doordat de staat in die landen in dat opzicht meer invloed op het onderwijs heeft dan bij ons. Overigens vind ik 12 jaar voor een grondige kennis van democratie en burgerschap wat vroeg en je kunt je afvragen in hoeverre die kennis in die andere landen “geïnternaliseerd ”is of gewoon bestaat uit  wat geleerde lesjes meer.  Als ik aan mezelf op die leeftijd denk, zie ik een diepgaand democratisch burgerschapsbewustzijn nog niet zo voor me. Wel veel andere dingen. De door het dagblad Trouw geraadpleegde deskundigen over het gebrek aan vooruitgang komen ook niet veel verder dan dat het allemaal best moeilijk is en dat de overheid meer richtlijnen zou moeten geven. Hoogleraar Mischa de Winter hekelt in een reactie voormalig  staatssecretaris van onderwijs  Dijksma, die gezegd zou hebben dat het op school toch in de eerste plaats om taal en rekenen gaat en niet om burgerschap. Dat schoot volgens De Winter niet op. Misschien was de opmerking van Dijksma op dat moment niet zo tactisch maar eigenlijk had ze voor een groot deel gelijk.

Bij alle burgerschapskundige bevlogenheid en idealisme mogen we niet vergeten waar de school als socialisatie institutie in de eerste plaats voor is, namelijk voor de overdracht van bildungskennis en -vaardigheden. Socialisatie kent verschillende gebieden, die elkaar wel gedeeltelijk overlappen maar toch duidelijk dienen te worden onderscheiden. Wanneer in het onderwijs de gedragsvormende en normerende functie te veel de overhand krijgt ten koste van de bildungsfunctie, betekent dat een relatieve verwaarlozing van wat de kern van wat onderwijs is. Vanzelfsprekend levert het onderwijs ook een belangrijke bijdrage aan persoons- en gedragsvorming. Maar de eerste institutie die in een democratische samenleving hiervoor in aanmerking komt is  het gezin.  In tegenstelling tot een totalitaire samenleving waarin de staat alles bepaalt. Ouders kunnen bij vrijheid van onderwijs voor hun kind een school uitzoeken, die het beste past bij de eigen opvattingen en overtuigingen en levensbeschouwing. Die vrijheid legt ook een beperking op aan in hoeverre burgerschap door de staat aangestuurd wordt. In principe dient de wet hierin terughoudend te zijn en zich te beperken tot algemene richtlijnen. En natuurlijk moet van scholen verwacht worden dat ze zich houden aan de regels van de democratische rechtsorde. En zo komen we weer terug bij Harm Beertema en zijn kritiek op het boek “En denken”. Een vergaande invulling van bovenaf van burgerschapskunde is ongewenst, noch door de PVV, noch door enige andere partij of richting. De inspectie moet zich beperken tot een marginale toetsing.

 

14 Reacties

  1. “nadruk op gewenste houdingen

    "nadruk op gewenste houdingen en gedrag" is een lachertje zo lang de leraren de middelen ontberen om dat in hun klas op te leggen. Die nadruk lijkt dan meer op een wanhoopskret van de machtelozen.
    Ik hoop dat bij het doceren van burgerschapskunde geen pas geeft dat de overheid een door haar nagestreeft alleenrecht krijgt als het gaat ol het onderdeel scholing van het opvoeden van kinderen. Opvoeden van kinderen is in een tolerante samenleving altijd in de eerste plaats het recht van ouders geweest
    Vrijheid van keuze wat betreft de signatuur (en ntuurlijk van vele endere kenmerken) van een school wordt pas echt als het gemakkelijker wordt om scholen op te richten.
     
  2. (3 typefouten verbeterd) 

    (3 typefouten verbeterd)
     
    "nadruk op gewenste houdingen en gedrag" is een lachertje zo lang de leraren de middelen ontberen om dat in hun klas op te leggen. Die nadruk lijkt dan meer op een wanhoopskreet van de machtelozen.
    Ik hoop dat bij het doceren van burgerschapskunde geen pas geeft dat de overheid een door haar nagestreeft alleenrecht krijgt als het gaat om het onderdeel scholing van het opvoeden van kinderen. Opvoeden van kinderen is in een tolerante samenleving altijd in de eerste plaats het recht van ouders geweest
    Vrijheid van keuze wat betreft de signatuur (en ntuurlijk van vele andere kenmerken) van een school wordt pas echt als het gemakkelijker wordt om scholen op te richten.
     
    (3 typefouten verbeterd)
     
  3. @FF. Daarom kan

    @FF. Daarom kan burgerschapskunde op het V.O. n.m.m.  het beste een eigen speelveld als apart vak krijgen , geïntegreerd in maatschappijleer. 

  4. Maatschappijleer is en leer

    Maatschappijleer is en leer en een leer zou volgens van Dale moeten bestaan uit een aantal regels die een afgesloten geheel vormen, een stelsel. Elektriciteitsleer kan een universitair leervak zijn. Bij een godsdienstige leer is het ontstane stelsel echter meestal niet sterk. xxxxxxxxxxx
    Kunde richt zich in de eerste plaats op het toepassen van kennis, kundigheid heeft te maken met kunnen. Bij kunde gaat het dus niet om het genoegen je hersens te laten kraken om iets te kunnen begrijpen. Burgrschapskunde heeft te maken met het aanleren van sociale vaardigheden, iets dat socialisten graag in een schoolcurriculum hebben staan. Onderbrengen van Burgrschapskunde bij Maatschappijleer zal dus aan het laatste afbreuk doen.xxxxx
    Overigens heet het vak physics in het Nederlands Natuurkunde. Waarschijnlijk wilden de physici niet verward worden met de mensen die onderzoekers in de natuurleer zijn. De natuurleer heeft betrekking op levende materie.
    met
    xxxxxx
    geef ik een nieuwe alinea aan
  5. Ik werk momenteel met Wordpad

    Ik werk momenteel met Wordpad. Als ik daarna mijn tekst plak op het betreffende veld van de BONsite verdwijnen de cursiveringen en moet ik die opnieuw aanbrengen. De indeling in alinea's blijft daarbij echter behouden. Maar zodra mijn tekst weer afgebeeld wordt voor alle lezers is die indeling in alinea's verdwenen. Daarom heb ik besloten om de nieuwe alinea door middel van een rijtje x-en weer te geven.xxxxxxx

    Rechtstreeks in het inleesveld schrijven doe ik niet meer. Er is te vaak iets mis gegaan waardoor ik flinke stukken tekst kwijtraakte. Het is jammer dat de EG geen compatibiliteit van door tekstverwerkers geschreven teksten voorschrijft.

  6. Grote denkers bevolken het

    Grote denkers bevolken het boek van René Gude. De fine fleur van denkend Nederland.

     

    René Gude, '…En denken!', 2012

     

    "Met tekstuele bijdragen van: Joop Albeda, Arthur d’ Ansembourg, Cok Bakker, Barbara Baarsma, Babs van den Bergh, Désanne van Brederode, Pieter Broertjes, Ans Buijs, Hans de Deckere, Jos Dute, Joost Ector, Timur Ero˘gluer, Erno Eskens, Ab Gietelink, René Gude, Dominique Hoozemans, Huib de Jong, Agnes Jongerius, Frans Leijnse, Leo Lenssen, Bowen Paulle, Daan Roovers, Theo Ruijs, Timo de Rijk, Albert van der Schoot, Peter Sloterdijk, Albert Smit, Jos Stelling, Gerard van Stralen, Frank van Tubergen, Manon Uphoff, Wim Veen, Mathi Vijgen, Ed Weijers, Dick de Wolff, Paul Zoontjens."

     

    "Scholieren moeten leren lezen, schrijven en rekenen. Goed, maar hoe zit het dan met het denken? Dit boek bevat vurige pleidooien voor meer bildung [sic] in het onderwijs. Deze vorm van reflectie is nodig om leerlingen culturele bagage mee te geven en hen beter te laten denken. Prominente cultuurdragers leggen in dit boek uit dat het tijd is voor een hernieuwde bildung [sic], een vorming van leerlingen tot erudiete, zelfstandig denkende burgers."

  7. SLO legt ons uit hoe het zit

    SLO legt ons uit hoe het zit met dat burgerschap. Ik denk dat het iets met migratie en een gefragmenteerde samenleving in een globaliserende wereld te maken heeft (zoiets dan).

     

    Ook: Europees burgerschap inclusief heilsleer voor de jeugd. "Citizenship education now taught in all European countries but specialist training for teachers lacking." (Europese Commissie, 31 mei 2012)

     

    "Social and civic competences feature, for example, among the eight key competences for lifelong learning [EUR-Lex] as identified by the Council and the European Parliament in 2006. Promoting active citizenship has also become one of the main objectives for education systems throughout Europe as identified in the Strategic Framework for European Cooperation in Education and Training (ET 2020) [EUR-Lex]." (p. 1; met handige gearceerde overzichtskaart van Europa voor het aanduiden van de -nog- aanwezige verschillen; laat de vlaggen maar vallen; via)

     

    "Scholen zijn wettelijk verplicht aandacht te besteden aan actief burgerschap en sociale integratie. Om actief burgerschap en sociale integratie te realiseren, is het volgens de inspectie van belang dat scholen zélf een visie ontwikkelen. Welke planmatige aanpak hanteert de school om actief burgerschap te stimuleren, welke concrete doelen streeft de school na?

     

    SLO faciliteert de inbedding van burgerschapsvorming in het Nederlandse onderwijs. Om de veelheid aan opvattingen en initiatieven in te kaderen en te kunnen relateren aan het schooltoezicht ontwikkelt SLO producten en diensten die helpen bij het maken van eigen keuzes. Uitgangspunt is de nota Een basis voor burgerschap. Deze bevat onder meer een leerplankundig model met per domein doorlopende leerlijnen voor primair en voortgezet onderwijs."

     

    SLO (Jeroen Bron), 'Citizenship and social integration', april 2010 (vanaf oktober 2010 Rutte I).

     

    "Citizenship is a concept that plays a prominent part in the policy of the present Dutch administration. It is prompted by a great concern for certain developments in society. In particular, whether or not the Dutch have or should have a common identity, and the extent to which citizens should have and accept a common set of standards and values. All this was accelerated by a number of serious incidents, such as the murder of a filmmaker, the increase in anti-immigrant sentiments and terrorist assaults such as `9-11' and the bombings in London and Madrid." (p. 1)

     

    "In the Netherlands, broad layers of the population are dissatisfied with the direction the current values have taken. People point to the brutalization of manners in public areas, the extreme tolerance that has turned into indifference, individualization that turns more and more into self-centeredness, the seemingly failed integration policy, and the extremist terrorist threat." (p. 1)

     

    "In June 2005, the Dutch parliament agreed to the legislative proposal, laying down a number of legislative provisions. The tasks schools have promoting and stimulating active citizenship and social integration are as follows:

    “Education:

    a. departs from the assumption that pupils grow up in a multiform society;

    b. aims to promotion of active citizenship and social integration, and

    c. is directed towards pupils’ understanding of and acquaintance with the various backgrounds and cultures of their fellow pupils." (p. 2)

  8. ad Sympathisant

    ad Sympathisant

     

    Als we het hebben over leren denken dan wil ik in herinnering brengen dat vóór de inwerkingtreding van de Mammoetwet leerlingen vanaf de eerste klas onderwezen werden in de meetkunde van Euklidès en daarmee ook in logisch denken en werken met zeer abstacte begrippen. Een rechte lijn, bij voorbeeld,  heeft geen dikte maar om je een rechte lijk voor te stellen kon je je behelpen met een potloodstreep langs een lineaal. Met behulp van Euklidische rechte lijnen en vele andere Euklidische abstracties kon je dingen bewijzen die in de praktijk van nut waren. Voor de juistheid van de bewijsvoering speelde de voorstelling die je je vaEuklidische entiteiten maakte geen rol. Logische regels zijn immers universeel geldig. Je kon een rechtelijn vogenestje noemen, een vlak Barbarossa en een bol zakmes en de bewijzen uitvoeren zonder je daarbij van deze enandere objecten een voorstelling te maken. Het beoefenen van Euklidishe meetkunde was een goede oefening in het denken maar omdat leren denken voor veel leerlingen te moeilijk was werd het lesgeven in Euklidische Metkundeafgeschaft. Te elitair. Maar nu zijn er mensen bezig om opnieuw het wiel uit te vinden. Als ze de leerlingen willen helpen met de vaardigheid denken te verbeteren zou je om te beginnen die meetkunde kunnen herintroduceren. Dat wiel betaat al en heeft goed gedraaid!

     
    Wat betreft Bildung: Vroeger leerden leerlingen bij het vreemde-moderne-talen-onderwijs literair beschouwende teksten te vertalen. Een mooi opstapje naar de cultuur en littertuur van de landen waarin die talen gesproken worden en naar Bildung in het algemeen. Afgeschaft. En nou moet Bilding opnieuw geïntroduceerd worden. Maar op andere wijze want anders zijn de introductoren niet bijzonder genoeg.
    Overigens ben ik blij met de resultaten van je speurwerk.
     

     

     

     
  9. “Understanding of mathematics

    "Understanding of mathematics" kan ik makkelijk duiden maar bij understanding the behaviour of a person or of a culture weet ik niet helemaal weet ik met understand aanmoet. Het woord betekent soms ook aanvoelen of concluderen. in de laatste betekenis zou het ook een synoniem van verwepen kunnen zijn. Ook kan j er soms sympathie mee kenbaar maken. Ik denk dat het hier om muzel-mannen en -vrouwen gaat. Iemand kan mij uitleggen waarom een muzelman in hondshoudig op een kleedje richting Mekka "bidt". Maar hoe zeer die iemand het mij uitlegt, ik denk niet dat ik ooit zou kunnen aanvoelen wat in die mannen omgaat. Er is  geen "gevoel van begrijpen" en het blijft no understanding. Ik begrijp dat het een opwindend gevoel is om over het leven of dood van een persoon te kunnen beslissen. Macht kan een roes veroorzaken. Maar ik kan me niet voortellen dat ik in die roes van macht een mens ter dood breng of laat brengen. Zoiets staat mij ten zeerste tegen. Dus "begrijp" ik fundamentalistische Islamietische extremisten niet.
    Misschien kan een leraar uitleggen hoe een Islamiet denkt en voelt. De meeste niet-Islamitische leerlingen zullen de uitleg voor kennisgeving aannemen; een enkeling zal er misschien om lachen. De gevoelsmatig afstand t.o.v. deze nieuwkomers kan door zo'n acquaintence zelfs vergroot worden. 
  10. “Understanding of mathematics

    "Understanding of mathematics" kan ik makkelijk duiden maar bij understanding the behaviour of a person or of a culture weet ik niet helemaal weet ik met understand aanmoet. Het woord betekent soms ook aanvoelen of concluderen. in de laatste betekenis zou het ook een synoniem van verwepen kunnen zijn. Ook kan j er soms sympathie mee kenbaar maken.
     
    Ik denk dat het hier om muzel-mannen en -vrouwen gaat. Iemand kan mij uitleggen waarom een muzelman in hondshoudig op een kleedje richting Mekka "bidt". Maar hoe zeer iemand het mij uitlegt, ik denk niet dat ik ooit zou kunnen aanvoelen wat in die mannen omgaat. Er is  geen "gevoel van begrijpen" en het blijft no understanding. Ik begrijp dat het een opwindend gevoel is om over het leven of dood van een persoon te kunnen beslissen. Macht kan een roes veroorzaken. Maar ik kan me niet voortellen dat ik in die roes een mens ter dood breng of laat brengen. Zoiets staat mij ten zeerste tegen. Dus "begrijp" ik fundamentalistische Islamietische extremisten niet.
     
    Misschien kan een leraar uitleggen hoe een Islmiet denkt en voelt. De meeste niet-Islamitische leerlingen zullen de uitleg voor kennisgeving aannemen; een enkeling zal er misschien om lachen. De gevoelsmatig afstand t.o.v. deze nieuwkomers kan door deze acquaintence zelfs vergroot worden. 
  11. Publicaties

    Publicaties

    "Je kunt de brochures downloaden of kosteloos bestellen bij de [Europese Commissie] Vertegenwoordiging in Den Haag. Om één of meerdere brochures te bestellen hoef je enkel het online bestelformulier in te vullen. Ook kan je publicaties bestellen bij de EU Bookshop." [Kids' corner]

     

    Overzichtsboekje van lesmaterialen over de Europese Unie, 03/02/2015

    "Om de (verplichte) lessen over Europa even aansprekend als effectief in te vullen heeft de Europese Commissie een breed scala aan veelal gratis lesmateriaal ontwikkeld. In dit boekje vindt u een overzicht hiervan."

     

    Europese verhalenkoffer (verhalen, vragen groep 5/6 en 7/8; groep 1 t/m 4 creatieve opdrachten)

    "Nederland heeft flink te lijden gehad van de Tweede Wereldoorlog in de periode 1940-1945. Na de oorlog kreeg Nederland hulp van Amerika. Om te voorkomen dat er ooit weer een oorlog zou komen is Nederland gaan samenwerken met de buurlanden. In 1951 begonnen Nederland, Duitsland, Frankrijk, België, Luxemburg en Italië de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS), de voorloper van de Europese Unie."

  12. “De Vertegenwoordiging is het

    "De Vertegenwoordiging is het bureau van de Europese Commissie in Nederland. Onze rol is om:

    •Je uit te leggen hoe het beleid van de EU op jou van invloed is.

    •Een informatiebron te zijn over EU-gerelateerde thema’s voor jouw regering, andere instanties en belanghebbenden in Nederland.

    •Persvoorlichting te geven over de ontwikkelingen in de beleidsvorming van de EU in Nederland.

    •Namens de Europese Commissie te spreken in Nederland.

    •Aan de Commissie in Brussel te rapporteren over belangrijke politieke, economische en sociale ontwikkelingen in Nederland." (p. 3 PO, en p. 2 VO)

    [Laat het aan ons over, domme burger, dan komt alles goed. De verlichte dictatuur is er voor u, en dan ook voor u alleen.]

     

    "75 minuten lang nemen de leerlingen plaats in de onderhandelingszetel van één van de EU-lidstaten of zijn ze een ambitieuze medewerker bij de Europese Commissie, die erop gebrand is dat zijn wetsvoorstel over de chocoladerichtlijn wordt aangenomen." (p. 4 VO)

     

    "Lesmateriaal [Europese Commissie – Nederland – onderwijs]

    Leraren en leerlingen vinden lesmateriaal en online spelletjes op deze webpagina's:

    * – Teachers' Corner en Kids' Corner

    * – de Verhalenkoffer

    * – Stuur je les op reis! De Europese Unie als lesmateriaal

    * – Rollenspel EU besluitvorming (scholieren en studenten)

    * – publicatielijst

    * – EU-spel (9-13 jaar)"

     

    "Het Europees Parlement is de stem van het volk en vertegenwoordigt de burgers uit alle lidstaten van de EU. Het Europees Parlement speelt een beslissende rol in het wetgevende proces omdat het – samen met de lidstaten – zijn goedkeuring moet geven aan de wetsvoorstellen die de Europese Commissie initieert. Er zijn in totaal 751 parlementsleden en die zijn opgedeeld in politieke fracties." (rollenspel chocoladerichtlijn, p. 5) [hahahahahahahahahahha!!!! hahahahahha! Democratie? Hahahahahahahha!]

     

    "Een voorstel wordt aangenomen als er een meerderheid is van ten minste 55% van de landen en die landen ten minste 65% van de bevolking in de EU vertegenwoordigen." (p. 7) [huhuhuhuhuhuhu. huhuhuhuhu. pijnlijk. – demografie – 500 miljoen EU-burgers]

Reacties zijn gesloten.