Ik weet dat geld op dit forum geen sexy onderwerp is, maar de manier waarop het besteed wordt heeft direct effect op de kwaliteit van ons onderwijs en daarom moeten we het er zo nu en dan toch over hebben.
In 1997 zijn in het MBO de schoolgebouwen overgedragen aan de gelijktijdig gevormde ROC’s. Het budget waaruit tot dan toe jaarlijks nieuwe scholen werden gebouwd (en oude gerenoveerd) werd verdeeld over de ongeveer 70 instellingen naar rato van het aantal leerlingen. Dat gebeurde budgetneutraal, dus er kwam geen geld bij. De schoolbesturen kregen tot taak eventuele nieuwbouw zelf te financieren. In principe zijn daarvoor twee mogelijkheden.
1. Net zo lang sparen tot het vereiste bedrag voor nieuwbouw bij elkaar is. In de gegeven situatie zou elk schoolbestuur tenminste 15 jaar hebben moeten sparen alvorens nieuwbouw mogelijk zou zijn. Inmiddels zijn de bouwkosten per m2 meer dan verdubbeld, dus moet er nog langer gespaard worden. Je kan natuurlijk ook op het onderwijs bezuinigen en daardoor extra sparen. Dat is wat het Arcuscollege heeft gedaan, maar zelfs dan valt er eigenlijk niet tegen de bouwkostenstijging op te sparen. Ze hebben nu 64 miljoen op de bank, terwijl de bouwkosten zijn opgelopen tot 100 miljoen.
2. Schoolbesturen kunnen ook een hypotheek afsluiten om de nieuwbouw te kunnen betalen. In de praktijk hebben ze dat allemaal geheel of gedeeltelijk gedaan. Elke hypotheekadviseur kan je voorrekenen dat je met een hypotheek in een periode van 30 jaar je huis twee keer betaald hebt als je rente en aflossing bij elkaar telt. Dat betekent dat je met hetzelfde geld in feite maar de helft van de m2 kan betalen.
ROC’s als Amarantis en Zadkine hebben de afgelopen jaren flink geinvesteerd in nieuwbouw. Het is geen wonder dat ze nu in de problemen komen. Het kind van de rekening is de docent. De echte boosdoener is de Tweede Kamer die dacht dat deze operatie budgetneutraal zou zijn.
Hans Duijvestijn
Niet helemaal akkoord Hans
Meestal is wel bekend hoeveel een nieuw gebouw kost of zal gaan kosten. Bestuurderen zijn dan ook erg happig op gebouwen getekend door min of meer bekende architecten, wat natuurlijk onmiddellijk een hoger kostenplaatje vertegenwoordigt. Het hele zwikkie moet natuurlijk verwarmd en gekoeld worden volgens de allerlaatste duurzame methodes met als gevolg te koud in de winter en te warm in de zomer. Maar dit zijn de randverschijnselen.
Waar (bijna) nooit over gesproken wordt, laat staan te verifieren is, zijn de bedragen die de oude schoolgebouwen ( krijgertjes zoals je al aangaf) annex grond hebben opgebracht. Het merendeel van de oude schoolgebouwen is verkocht aan projectontwikkelaars die al snel de sloophamer hanteerden om op de vrijgekomen dure bouwgrond hele woonwijken uit de grond te stampen. Rekening houdende met het leuke feit dat een gemiddeld ROC toch al snel een gebouwtje of vijf had staan op verschillende plaatsen, meestal dan nog in het midden van een stad of dorp zijn de prijzen die hiervoor aan de scholen werden betaald aanzienlijk. Enig idee waar we de opbrengsten van die oude schoolgebouwen kunnen vinden?
Van mijn ROC weet ik alleen dat er zes depandances zijn verkocht, op alle zes staat nu een prachtige kleine woonwijk of woonerf, en op minder dure grond zijn 2 nieuwe scholen verrezen, onder architectuur en met een duurzaam klimaatsysteem. Van beide gebouwen weten we bijna exact hoeveel ze gekost hebben, maar niemand weet hoeveel de andere gebouwen hebben opgebracht. Ook bij Amarantis deed zich dit voor, alleen hadden ze verwacht dat de oude gebouwen al verkocht zouden zijn, wat niet is gebeurt. De gevolgen kennen we. Leraren en leerlingen betalen nu de bakstenen.
Je hebt gelijk Jesse
Ik heb het verhaal van de restwaarden even weggelaten om het niet te ingewikkeld te maken. Zoals je zelf aangeeft kan het ook twee kanten op vallen. Schoolbestuur kan schatrijk worden door grondverkoop, maar het tegendeel kan ook. In Heerlen staat de oude HTS al 12 jaar leeg, zelfs de grond brengt blijkbaar niet genoeg op. Dat gaat met nog een stuk of zes van de gebouwen van ROC Arcus gebeuren.
Waar kan je de opbrengsten van de oude schoolgebouwen vinden? Misschien zijn die (meer)opbrengsten helemaal niet bij de school terecht gekomen. Wel eens gehoord van ketentransacties? Projectontwikkelaars weten daar alles van. Per saldo behoort de verkoopwaarde tot het eigen vermogen van de verkopende instelling. Een ding weet ik zeker: schoolbesturen koesteren hun eigen vermogen, het wordt zeker niet gebruikt om een blik extra goede docenten open te trekken.
Niet alleen Amarantis, Arcus en Zadkine
Ook ROC Zeeland.
Bron: www.zeeuwseregio.nl/Archief/Alles/p/detail/3406/Klachten+over+nieuw+ROC-gebouw.html
“Klachten over nieuw ROC-gebouw”.
“Ondanks herhaaldelijke verzoeken van het personeel lijkt er weinig te zijn veranderd ten opzichte van het moment van ingebruikname van het twintig miljoen kostende pand, begin januari. Docenten hebben daarom onlangs zelf actie ondernomen. Zij hebben enkele trendy banken uit het zogeheten ‘lokaal van de toekomst’ verwijderd om deze ruimte weer om te toveren tot normaal klaslokaal.”
“Leerlingen klagen onder andere over een gebrek aan voldoende stopcontacten voor laptops, lawaai in de open leerruimtes, liften die regelmatig kapot zijn, een kleine kantine en slechte verbindingen met het openbaar vervoer. Er rijden wel pendelbussen naar de school, maar de aankomst- en vertrektijden zijn beperkt dus komt het regelmatig voor dat leerlingen eerst 20 minuten moeten lopen voordat ze bij school aankomen.”
huisvestingskosten, re Duivestijn, hierboven
De logica is juist en de conclusies ook.
In aanmerking genomen dat het MvO in een soort van wanhoop of “god-zegene-de-greep” modus tenslotte de lumpsum financiering tot in de verste financiele consequenties heeft doorgedreven, moeten we wel blijven constateren dat hier het principe onderwijs geweld is aangedaan ; ja, is beschadigd.
Geen twijfel dat het doordrijven van het lump sum model te wijten is aan de christelijk-protestante fractie in het politiek proces ; met luidkeels stilzwijgende instemming van de clerus en RK politici ; en tegen de opvatting van de liberalen (staatsonderwijs) en socialisten (staats-bepaald onderwijs). Alle drie (vier) even desastreus. Kortom, politiek onbenul heeft met elkaar bepaald hoe het onderwijs er nu uitziet : desastreus.
In plaats van de lumpsum zou een gedifferentieerde lump sum toewijzing iig beter zijn geweest. Kwestie van doordenken : na de 1+1 stap komt er not wat essentieels – gedifferentieerd geld.
Het verdoezelen van de aard van geld-soorten (voor investering, resp. uitvoering) heeft essentialiter geleid tot het kwalijke resultaat van nu. Gevolg = de opportune menging van investeringsgeld (en winst, daarmee behaald) met uitvoeringsgeld (wat kosten docenten, krijtjes, een klaslokaal).
De school als winstmaker ! Vandaar ook al die advertenties, “open dagen”, it-concurrentie.
Niet verwonderlijk : overal haalt “de economie” deze twee dingen over hoop :
[1] wat investeren is (en wat het kost en opbrengt),
[2] wat iets moet kosten (klas, docenten, leerlingen, krijtjes) ;
en die geldsoorten zijn niet gelijkwaardig.
De minister (de huidige minister) is van die verwarring een sinister voorbeeld ; zijn voorgangers waren niks beter. Die verwarring is universeel, en niet tot onderwijs beperkt.
BON doet er goed aan om expliciet een financiele paragraaf in zijn kernpunten op te nemen :
herkenbaar
De invoering van de lump-sum is budgettair neutraal gebeurd. De eerste jaren na de invoering van de lump-sum kregen scholen te maken met nieuwe eisen. Op verontruste vragen ook in de tweede kamer was het antwoord steevast dat de scholen nu zelf verantwoordelijk waren voor het geld en dat ze maar keuzes moesten maken. Als er gevraagd werd naar een met name genoemd onderdeel, dan werd gezegd dat dat in de lump-sum zat. Er zat wel wat extra in de lump-sum, maar niet genoeg om te voldoen aan alle extra eisen en verplichtingen die een school kreeg. Een lumpsum waar elk jaar ook nog op beknibbeld werd. Huisvestingskosten die niet geïndexeerd werden om maar iets te noemen. Scholen werden zo verplicht om te kijken of ze ergens nog geld konden vinden. Je hoeft echt geen groot econoom te zijn om te zien dat het geld te vinden is, door op personeel te bezuinigen. In het MBO ging dat nog een slagje gemakkelijker dan in het VO. Beide schooltypes werden geholpen door te kiezen voor nieuwe onderwijsvormen die namen dragen als “nieuwe leren”, CGO en varianten daarvan. Alles is goed als er maar op personeel bezuinigd wordt. Het bezuinigen ging zo eenvoudig dat veel besturen dat erg ver door gingen voeren. Alweer op het MBO wat meer dan in het VO. Van de vrijkomende gelden zijn inderdaad gebouwen betaald en zijn er leuke dingen bedacht. Het aantal niet lesgevende personeelsleden begon uit te dijen.
Ook ik vind dat een flink aantal besturen/directies veel te verwijten valt, maar het is begonnen met de lumpsum die onvoldoende was om alles te bekostigen wat vereist werd en ook nog voldoende goed opgeleide, bevoegde docenten aan te stellen. In de jaren van invoering van de lumpsum in het VO zat ik in de MR en het is mijn stellige overtuiging dat mijn directie toen wel moest bezuinigen op personeelskosten.
Hans Duijvenstein pikt de huisvesting eruit. Ik denk dat het een goed voorbeeld is.
Klaas Wilms
Met dien verstande Klaas
dat elke VO school op voorhand wist dat binnen de lump sum de vergoeding voor de gebouwen en gebouwenonderhoud zou vastgesteld worden naar de toenmalig geldende LONDO-norm. Ook deze norm werd gesteld voor de leer- en lesmiddelen. En nu gaat het fout. Na de invoering van de lump-sum begon de ICT sector pas goed op gang te komen. Alle middelen ( ook die van gebouwen en leer- en lesmiddelen) werden hierop ingezet.( dit is mijn ervaring als MR lid van een school voor VO) We zien een herhaling van dit alles bij de invoering van de gratis schoolboeken. Weer zijn alle middelen ingezet op vergroten, verbeteren en vernieuwen van de ICT mogelijkheden op school, immers deze zouden de ‘dure’ boeken kunnen vervangen. Weer een misrekening in de tijd, op termijn zal het bijbenen van de ICT- snelheid meer blijken te kosten dan ooit werd geraamd. Ook deze kosten zullen worden afgewenteld op het primaire proces, onder andere door de ( nu schijnbaar) goedkope ICT als alternatief te gebruiken voor de inzet van ‘dure’ docenten in situaties dat dit mogelijk is.
lump sum, foutief ingezet
ref : jeronimoon, hierboven
Heel juist. De lump sum werd samengesteld naar wat scholen nodig hadden, gemeten aan leerlingen-aantal ,onderdak enzovoort. Dat werd opgeteld en het opgetelde bedrag naar de scholen gestuurd. En daar ging het fout, tenminste in veel scholen : het opgetelde bedrag werd anders uiteen gerafeld dan de minister in zijn (m/v) oneindige wijsheid had voorzien ; ongetwijfeld met de apostolische en clericale zegen van hen, die hadden geholpen het lump sum idee als sacrale wijsheid te promoten. Echt waar, ik heb er zelf bij gezeten, in de zin van : ik zat erbij en keek er naar – verbijsterd.
Maar nog wel dit. Niet overal, niet in alle scholen ging het geld overmatig naar ICT. Mijn MR-VO-school deed dat i.i.g. niet.
Veel van de PO scholen die ik in die tijd kende (posts, hierboven) hebben nog steeds minimale ICT voorzieningen voor leerlingen, Er is wel ICT maar het wordt minimaal ingezet, zeer beperkt dus ; alleen daar waar het een ICT functie heeft, sporadisch in groepen 7 en 8. De rest : krijt, schoolbord, schriften ; en, de tafels (rekenen) uit je hoofd leren !
Ter illustratie : ik kwam onlangs in een van die PO scholen, waar ze één lokaal hadden, opgetuigd met ITC spul ; inclusief zo’n foutief electronisch-flipperend schoolbord-met-projector ; windows PP, groep 8.
Vroeg ik aan de docent : gebruik je dat in alle lessen ?
Docent : welnee ; heel weinig, alleen bij ICT, anders nooit ;
Hoezo niet ?
Docent : dat electronisch beeld beklijft niet, het is vluchtig ; het wordt in 5 seconden bekeken en dan is het verdampt, het sedimenteert niet.
maarten
Al weer false marktwerking in het onderwijs
Wat mij in “met dien verstande Klaas” niet duidelijk is is waarom schoolboeken duurder zouden moeten worden. Vroeger had je sober uitgevoerde korte krachtige leerboeken zonder kletsverhalen en geschreven door maximaal 2 personen. Als zulke boeken nu thuis door de leerlingen zelf “on demand” via internet afgedrukt zouden kunnen worden zouden uitgevers van schoolboeken overbodig zijn geworden. De leermiddelen voor zover het drukwerk betreft zouden alleen maar goedkoper zijn geworden en bovendien flexibeler. Er is dus veel meer aan de hand. O.a hebben de pogingen om werken met dure leraren te vervangen door zelfstandig werken de positie van de gevers juist versterkt. Dat de ouders tot sedert voorkort in plaats van de school de boeken hebben moeten betalen heeft nog eens extra aan leerboekverduurdering bijgedragen.
Seger Weehuizen
valse marktwerking – schoolboeken
ref : seger, hierboven
citeren : “Er is dus veel meer aan de hand”.
Nogal wiedes. Precies hoeveel er aan de hand is (quantitatief dus), is eenvoudig te achterhalen, door de omzetcijfers voor schoolboeken (MvO, de indidvuduele scholen, de boek-pakketten per klas en per leerling) bij elkaar te leggen.
Het blijkt te gaan om meerdere honderd millioenen euros winst bij de uitgevers. Dat verklaart meteen waarom uitgevers zoveel moeite doen om hun stuk van de koek te bemachtigen – geen wonderbaarlijke broodvermeerdering, gewoon keiharde concurrentie.
De opgetuigde, op-gekleurde, op-gedikte, op-gelikte leerboeken laten datzelfde zien : overdadige inflatie van informatie. De overdadigheid overweldigt de fantasie, die toch de basis is van verwondering, wetenschap en onderwijs.
En wie nog niet is overtuigd : ga maar na wat al die ICT zooi kost, en wat het opbrengt – de kloof tussen kost en opbrengst is gigantisch – tegelijk een maat voor de inflatie van hoeveel het onderwijs er naast zit.
Vergeleken met “vroegah, toen alles beter was” doemt het scenario van een mega-inflatie op. Dat beeld is quantitatief berekenbaar en het is mega-groot.
De verhouding van wat alle frills kosten, afgezet tegen de optelsom van wat docenten kosten, maakt duidelijk wat er mis is in en met onderwijs : de gigantische verschuiving van het effectief verwerken van les-inhoud (de intensiteit van het leerproces, interactie tussen docenten en leerlingen) en de kleurige pastiches die het leerproces verbergen in plaats van het te assimileren.
maarten
Digitale Basisboeken
De overheid zou voor elk leervak basisboeken kunnen uitgeven. Dat boek bevat dan de theorie van het vak (Ik denk nu even aan natuurkunde maar mijn verhaal is gemakkelijk te vertalen naar andere vakken) en oefenopgaven. Een school is helemaal niet verplicht om die boeken te gebruiken maar een voldoende intelligente leerling die ze voor een bepaald vak allemaal doorgewerkt heeft moet dan in staat zijn om op het eindexamen voor dat vak een voldoende te halen. Elke (vakgroep) van een school kan die “boeken” dan naar eigen inzicht en wensen aanpassen. Elke school kan dan “on demand” de de al dan niet aangepaste inhoud afdrukken en de bladzijden tot een syllabus verwerken. Zij kan ook de leerlingen opdragen om dat zelf thuis te doen. De tekst kan door de school gemakkelijk aangepast worden, zelfs binnen het schooljaar. Een school die wars is van alle tamtam in en om boeken kan de post “boeken” zo heel laag houden en zich niet beklagen over opgelegde “staatsdidactiek”. Het moet de leerlingen vrij staan om ook de originele staatsversie af te drukken. De leerlingen hebben dan de zekerheid dat als ze de boeken in de oorspronkelijke vorm doorwerken (en gesnapt hebben) zij vrijwel zeker een voldoende voor het betreffende vak op het Centraal Schriftelijk van het Eindexamen kunnen halen en eventueel later staatsexamen kunnen doen met erkenning van de op het eindexamen met succes afgelegde eindexamenvakken.
Seger Weehuizen
de fatale gevolgen van de lump sum financiering – deel 1 –
ref : klaas wilms, hierboven
Heel juist, dat is ook mijn ervaring tijdens de geforceerde invoering van de lump sum financiering.
Ik zat in die jaren, net als jij, in de MR van een VO school (in Zeist) ; en bovendien nog in het bestuur van een landelijke organisatie voor (neutraal-bijzonder) onderwijs.
In dat laatste kader hebben we in die tijd (dat was een periode van 10/11 jaar) in meerdere overleggen met ambtenaren van de minister gewezen op het gevaar van de summiere (lump sum) financiering.
Er waren ook verschillen met wat jij zegt.
Zowel in Zeist als in de landelijke organisatie hadden we geen last van zichzelf adorerende en -betalende bestuurders ; die functies waren pro deo, de scholen waren verenigingen of stichtingen, toen nog per school afzonderlijk.
De school-directeuren waren gelijken inter pares met de seniore docenten, ze gaven zelf ook les ; per school een parttime administrateur, zelden een concierge of ander betaald personeel – wat op school gebeurde werd door de docenten bepaald (bijna, maar nog net niet, als een VOF), ouders deden veel “vrijwilligerswerk”, dat laatste was dan weer omdat de lump sum niet voorzag in die functies, althans niet in de PO scholen (de VO scholen wel). Er waren nergens overbetaalde ftp’s, geen managers, geen coördinatoren ; nu nog altijd niet.
Het kan dus wel. Het ging wel moeizaam, vooral bij het MBO/speciaal onderwijs ; maar het ging.
De scholen kochten (dat moesten ze), in die beginnene lump sum jaren, hun schoolgebouwen – dat ging van extra budget, door het MvO verschaft. Met de VO scholen ging dat tamelijk vlot, met PO scholen moeizamer (die kwamen immers uit lokaal-gemeentelijk bezit – gemeentelijke politiek dus, en die waren meestal tegen – de bijbel-belt is uitgestrekter dan je denkt, paters inclusief.
de fatale gevolgen van lump sum financiering – deel 2 –
ref : klaas wilms, hierboven
Die budgetten zijn in latere jaren afgeknepen. Vanaf die tijd, de jaren negentig. werd het ook moeilijker om nieuwe scholen te starten ; wat tot die tijd heel regelmatig (maar wel altijd moeizaam) gebeurde.
Door de ambtelijke MvO maffia geprest, werden, nadat de LS (lump sum) was ingevoerd, de enkelvoudige VO en PO scholen samengevoegd tot clusters met regionale, gezamenlijk “aansturende” besturen (één budget vanuit den Haag, één aanspreekpunt voor het MvO – dan weer niet voor de Inspectie). Die scholen werden in stichtingen onder ge bracht, echter (althans in deze sector) nog altijd met pro deo bestuurders, en dat is nu nog zo.
Daarbij : in deze sector worden geen oude schoolgebouwen afgebroken of omgeruild voor nieuwe (geen geld voor !). In plaats daarvan gaan overschotten in het onderwijs, dus “naar de klassen”. Het kan dus wel degelijk !
de fatale gevolgen van lump sum financiering – deel 3 –
ref : klaas wilms, hierboven
ref : klaas wilms, hierboven
De factoren, die zoveel scholen hebben doen ontsporen, zijn kortweg deze geweest :
[1]
De trend naar samenvoeging tot mega-school-organisaties ;
met zachte (dat is : harde) hand afgedwongen door de ambtenaren van MvO, zonder twijfel met stille steun van protestantse en clericale kringen ;
methode : “geen samenvoeging, dan geen geld”.
[2]
De gedachte dat grotere organisaties besparing opleveren ; meer schaalgrootte, dus –
wat in verband met deze soorten onderwijs een grandioze vergissing is.
[3]
Het megalomane idee (als in [2]), begonnen in de jaren ‘80-‘90, trok megalomane mega-ondeskundige bestuurders aan, die op hun beurt de trend naar schaalgrootte weer versterkten.
[4]
Het CGO (verwarbaar met CGL, oftewel computer gestuurd leren – dit is een ironisch grapje), dat al voor de LS periode “uitgevonden” was en nu grotelijks is uitgebouwd, had de verwachting doen ontstaan van een veel betere onderwijs-efficientie ;
die niet uitgekomen is en net zo’n grandioze vergissing is, zowel in financiele zin als in resultaten.
[5]
Desalniettemin, Cito viert hoogtij – Cito is nog het beste te zien als uiting (zelfs als index, als coëfficient) van de universele verwarring in de tijdgeest, die overal heerst – een soort FI uit Arnhem.
[6]
De fundamentele denkfout, ingebouwd in het lump sum idee, dat fondsen voor investering straffeloos kunnen worden omgeruild in lopende uitgaven (en andersom).
Dit is de derde grandioze vergissing – reken het maar eens na aan de hand van de banken-crisis, die fundamentele fout zit overal.
Wat betreft deze laatste denkfout : die is, dat niet ingezien wordt dat investeringsgeld fundamenteel anders is dan geld voor uitgaven – zodoende werden school-organsaities ondernemers in vastgoed en bouwgrond.
maarten
lumpsum
Mijn bedoeling was om aan te geven waar de fout begon. Te weinig lumpsum. Er moest wel bezuinigd worden op personeel. Dat allerlei besturen/directies vanaf dat moment helemaal uit de bocht vlogen (zie alle voorbeelden die hierboven te vinden zijn) is hen bijna (er was wel een enorme druk) helemaal te verwijten.
Mijn eigen school heeft het bij een heel beperkte bezuiniging gehouden en het daar bij gelaten.
Klaas Wilms