Ik geef Nederlands aan de Technische opleidingen op niveau 2. In principe hebben alle leerlingen een diploma VMBO-basis. Ze zouden daar (volgens de eindexamentermen) best wat geleerd kunnen hebben op mijn vakgebied. Helaas blijkt steeds weer in de praktijk dat de betreffende begrippen en vaardigheden NIET zijn geleerd. Toch hebben al deze leerlingen wél een diploma.
Dat geeft een hele hoop praktische problemen. Een eenvoudig voorbeeld: Als je veronderstelt dat men weet wat een werkwoord en een persoonsvorm is (dat zou niet teveel gevraagd moeten zijn) dan kun je de regels over de werkwoordsspelling makkelijk (nogmaals) uitleggen. Als een halve klas je uiterst wazig aankijkt als je het over een persoonsvorm hebt, dan moet je dus weer twee stappen terug beginnen. Voor leerlingen die de benodigde voorkennis wél hebben opgedaan is dit frustrerend, maar om de hele groep mee te krijgen is het wel nodig.
Inmiddels heb ik wel ontdekt dat vrijwel iedere leerling op het VMBO-basis na vier jaar met een diploma weg gaat, of ze de betreffende zaken nu wél of niet onder de knie hebben. Ook kunnen leerlingen nog best slagen als er een onvoldoende voor Nederlands op het programma staat.
Het probleem is: hoe kun je verder gaan, terwijl je eigenlijk terug moet naar de basis? Wie heeft hier een eigen visie op? Toch verder gaan? Meer garanties op kennis van het toeleverende onderwijs eisen?
Dit is overigens ook een aspect van het thema selectie.
Het is het onderwijs, niet de selectie
Zoals je het probleem beschrijft, gaat het over het op heel het front van rekenen en taal falende onderwijs. Iedereen is druk doende om daar met allerlei indrukwekkende maatregelen het nodige aan te doen — commissie-Meijerink en de hele verdere mikmak. Ons forum zal nog lange tijd van heel deze problematiek vervuld zijn.
Wat je er vanuit selectie-optiek over kunt zeggen? Het probleem is dat allerlei toetsen, in leerlingvolgsystemen, de Cito Eindtoets Basisonderwijs, de eindexamens, meegegaan zijn in het afglijden van de kritische kwaliteit van het onderwijs, zodat het er lange tijd op heeft geleken dat alles oké was in het onderwijs. Ook internationale toetsen geven vaak weinig aanwijzing over hoe het staat met de basale vaardigheden — ‘Meijerink’ zou zeggen: de fundamentele vaardigheden, wat waarschijnlijk in gewoon Nederlands funderende vaardigheden zijn. Je zou kunnen zeggen dat de selectieve instrumenten niet hebben gewerkt omdat ze steeds botter werden naarmate die funderende vaardigheden minder werden beheerst. De PPON-onderzoeken hebben Nederland uiteindelijk wakker geschud.
Dit is allemaal geen antwoord op je vraag. In het HO moeten studenten hun tekorten eerst wegwerken, voordat ze aan de eigenlijke studie kunnen beginnen. En ja hoor, ook in het HO is dit een steeds ernstiger probleem geworden juist daar waar er vroeger geen problemen waren: taal, rekenen en wiskunde.
Nee, niet alleen onderwijs
Voor goede leereffecten zijn meerdere zaken nodig: een leerling moet willen leren (hopelijk daarbij gesteund door zijn ouders) en een docent moet de te leren stof zo goed mogelijk uitleggen en daarbij passende oefeningen geven en controleren of de stof inderdaad beheerst wordt.
Bij dat laatste gaat het dan toch erg vaak mis. De stof wordt niet beheerst. Ga je praten met toeleverende scholen dan krijg je het volgende te horen:
– de methode die wij gebruiken is helemaal geweldig
– jullie krijgen alleen de mindere leerlingen bv. de zwakkeren of die met LWOO (maar ook die hebben een diploma basis)
– ze houden je voor de gek, ze kunnen/weten het wél
– ok, ze hebben toevallig alleen bij Nederlands slecht gescoord en dan kun je ze een diploma niet ontzeggen
Kortom: je grijpt in de stroop.
Stroop
Je beschrijft het probleem. De oplossing moet dus ergens anders vandaan komen. Het is de vraag of dat gaat lukken, in ieder geval niet op basis van alle rapporten en adviezen die er nu liggen.
nederlands
einstein
docent vmbo/mbo
Er wordt niet heel erg op spelling gelet tijdens de VMBO basis examens. Bij de beoordeling, tijdens het examen, gaan er nauwelijks punten vanaf. Als je het Nederlands wilt verbeteren bij VMBO Basis, moet de beoordeling van het examenwerk veel strenger worden.
Vroeger ook een probleem
Dit was vroeger in het HO wel degelijk een probleem. Toen ik in 1980 begon als docent Nederlands (toen heette dat nog gewoon zo) aan een HEAO, hadden de studenten de grootste moeite met spelling, grammatica (‘welgevormde’ zinnen schrijven) en interpunctie. Het is er sindsdien niet beter op geworden.
Was het vroeger beter?
@Gerj Hoe kwam dat zo dat dit volgens u een probleem was? Hadden de leerlingen van toen ook niet voldoende bagage meegekregen. Waren er misschien andere oorzaken aan te wijzen?
Vroeger ook een probleem, doordat…
@ LINUX. Mijn verklaring, geheel en al zonder enig onderzoek, dus het kan best anders wezen.
Eind jaren ’60 werden zo ongeveer alle autoriteit en alle regels ter discussie gesteld; daar was de tijd dan ook meer dan rijp voor. Ook de regels van de taal verloren hiermee aan vanzelfsprekendheid. In sommige kringen werd het een teken van verzet danwel bevrijding om te gaan spellen ‘zoals je het zegt’. Zelf studeerde ik in de jaren ’70 in Nijmegen (rodere universiteit bestond er niet in NL) en ook ik schreef in die tijd krities over ideologiese kwesties, maar dat terzijde. ‘Als men het maar snapt’ werd het kriterium (sic) voor de spelling. Ik denk dat deze omwenteling ertoe heeft geleid dat aandacht voor spelling en grammatica op scholen en vooral PABO’s in snel tempo vervloog.
Daarnaast is het natuurlijk zo dat studenten ook toen al op middelbare scholen niet of nauwelijks op taalfouten werden beoordeeld; dat was in mijn middelbare schooltijd al zo.
Voorgaand onderwijs
En kennelijk geven we allemaal de schuld aan het voorgaand onderwijs: VMBO wijst naar basisonderwijs, MBO wijst naar VMBO etc. etc.
Mijn ervaring is dat het
Mijn ervaring is dat het behelpen blijft. Meer garanties eisen van het toeleverende onderwijs is het ook niet. Collega’s daar proberen het uiteraard ook heel goed te doen. De een kan dat beter dan de ander. Afhankelijk van het feit of de desbetreffende docent bevoegd is, en dan bedoel ik ‘bevoegd’ in de oude zin van het woord: zelf ver boven de stof staan en weten hoe te doceren en doseren, mag je beter resultaat verwachten.
Echter, je kunt een paard naar het water leiden maar je kunt het niet dwingen te drinken. De motivatie moet óók van de leerling komen.
Vorige week verraste iets me nog blij: een dochter van een vriendin zag ik twitteren: ze spelt nu behoorlijk goed. Ik heb haar hele schoolloopbaan van een afstand gevolgd en ze spelde steeds zeer onvoldoende. Ze zou het volgens toetsen ook niet kunnen. Wat waarschijnlijk erg heeft geholpen is dat ze een vriendje kreeg dat wel kon spellen. Volgens mij heeft hij haar bij álle huiswerk (op VMBO tl uiteindelijk, met slechts twee eindexamenvakken want ‘speciaal-VMBO tl’) begeleid.
Waarom spellingsonderwijs belangrijk is
De makke van spellingsvoorschriften is dat ze afkomstig zijn van een klein aantal neerlandici, vaak zonder klassieke vorming. Volledig ondemokratisch. Verder moeten we nog twee dingen bedenken: vaste spelling houdt het leestempo hoog. Dat is de hoofdreden om spellingsvoorschriften in te voeren.Verder kan het maken van spellings”fouten” beschouwd worden als veroorzaakt door domheid, slechte scholing of onwellevendheid. Daarom is het voor de leerlingen van belang om de spellingsregels goed te leren toepassen. Ik heb niet hetzelfde probleem als leerlingen die net de arbeidsmarkt opkomen. Ik kan me daarom blijven verzetten tegen de verminking van de schrijfwijze van woorden uit de klassieke oudheid en ik zal dat ook blijven doen.
Seger Weehuizen
‘behelpen’ en ‘koers blijven houden’
Een andere verrassing: ik las op Hyves berichten van een reizende zoon van een andere vriendin. Hij heeft een VWO-diploma. Het was pijnlijk om zóveel fouten te lezen. Ik heb zijn moeder hier niet mee willen confronteren: zij is zelf een (goed!) docente Nederlands aan een MBO. Als ik haar eens wat langer spreek allicht wel. Bewust fout spellen is tegenwoordig ook ‘in’, lijkt wel. Toch leek me dat hier niet het geval.
Er zijn spellingsprogramma’s per computer. Van destijds herinner ik me ‘Muiswerk’. Het zal nu misschien weer anders heten en er zal meer van op de markt zijn. Aan sommige leerlingen is dit besteed. Wijs ze hier op. Zij hebben dan de keuze het ‘in te halen’ of niet. De beste spellers en stellers zou ik schrijf- en stelopdrachten geven/voorstellen of ik zou ze álles wat ze produceren correct willen laten schrijven. Dat zouden ze ook zélf als uitdaging/spel kunnen zien.
Ik als HBO-opgeleide maak ook steeds nog fouten maar dat wil ik niet. Ik hoop er scherp genoeg op te blijven.
Muiswerk
Muiswerk bestaat nog steeds. Hoewel het een prima inhoud, goede stapsgewijze fasering en mooie oefeningen heeft, heeft het twee grote problemen:
– de informatie wordt schriftelijk gegeven (dat vraag motivatie en leesvaardigheid)
– het wordt op de computer gegeven (vervelend, teveel kans op afleiding, niet motiverend)
Ik heb leerlingen gehad die eenzelfde muiswerkprogrammaonderdeel een keer of vijf overdeden en steeds teveel fouten maakten. Ze sloegen geheel op tilt en snapten echt niet dat het kwam omdat ze steeds en consequent de instructie oversloegen. Ze probeerden gewoon elke keer weer andere antwoorden…………………………….
‘Ze probeerden gewoon elke keer weer andere antwoorden’
Hinke,
‘Ze probeerden gewoon elke keer weer andere antwoorden’
Ik vermoed dat ze dit gedrag al vanaf groep 1 hebben ‘geleerd’, door volkomen gestoord onderwijsmateriaal met meerkeuzevragen, en leerkrachten die niet voldoende attent zijn op het onbedoelde gebruik dat leerlingen ervan maken.
Wie hier onthullend onderzoek over kent: laat het weten!
computer zet aan tot trial and error
Je zegt: “ze probeerden gewoon elke keer andere antwoorden…”. Dat is een belangrijke opmerking Hinke!
Ik denk dat dat een bijna principieel probleem van het gebruik van de computer in het onderwijs is. De computer reageert direct als de leerling iets intikt. Feedback met een muisklik, binnen een seconde. Waarom zou je gaan denken als je 10x kunt proberen, nog voordat je de opgave zelfs maar hebt gelezen. Op een geegven moment zegt de computer: goed zo keesje en de leerling kan zelfs het idee krijgen dat hij het goed heeft gedaan.
Wat chargerend wellicht, maar het gebruik van de toverdoos geeft kinderen een volkomen verkeerd idee van goede en foute antwoorden. Ik merk het ook in het hbo. Studenten verwachten bij een cursus websitebouw, waar ze toch echt zelf oten nadenken, dat de computer op afroep snel met een mogelijk juiste oplossing komt en verwachten, net als bij Google, dat de oplossing tussen de eerste 4-6 aangeboden suggesties staat. Als dat niet is, dan hebben ze geen idee meer. Als ze informatie niet kunnen zoeken, niet met tial and error kunnen uitproberen, dan blijft in het geheel niets over. Het idee dat je ook kunt NADENKEN is volkomen wereldvreemd voor ze. Het grafische rekenmachine wiskundeonderwijs heeft exact hetzelfde probleem. Waarom nulpunten uitrekenen als je ze ook kunt laten tekenen met de GRM en dan aflezen.
Dat past in het beeld dat de onderwijsvernieuwers hebben geschapen, en wellicht zelf geloven: kennis is irrelevant, als je maar kunt zoeken. En aangezien de meeste onderwijsvernieuwers zelf beslist onhandig met de computer zijn, hebben ze een enorme hoge pet op van de generatie Einstein die zo rap kan googelen.
Ik merk dat ik elk jaar terughoudender word in het gebruik vande computer. Ik ben de afgelopen week bezig geweest een natuurkundecomputerprogramma te bekijken: je kunt blokjes van een glijbaan laten glijden, krachten opgeven en laten tekenen, de beweging en de krachten in grafieken uitzetten. Prachtig allemaal. Maar juist omdat de computer dat kan is er geen enkele reden meer om je daar zelf in te gaan verdiepen (als student tenminste). Het is dus geen illustratie meer, maar het is een betekenisloze toverdoos geworden die als een Orakel goed of fout uitspuugt als de leerling een toevallige keuze heeft gemaakt. Nadenken niet gewenst.
leren is niet hetzelfde als informatieverwerken
Een aanvulling op mn vorige reactie. Op twee hbo-opleidingen waar ik heb gewerkt werd sterk de nadrukgelegd op leren/produceren als informatieverwerkend proces. Bij de ene opleiding werd dat gedaan door het leerproces te beschrijven als: informatie zoeken, informatie selecteren en bewerken en informatie toepassen of iets van vergelijkbare orde. In de tweede opleiding wordt van studenten verwacht dat ze bronnen hanteren en netjes aangeven. Volkomen terecht, maar het leidt er toe dat een rapport/onderzoek goed is als het is gebaseerd op bronnen en fout als het is gebaseerd op zelfstandig nadenken. Bronnen worden bijna kritiekloos omarmt en zelfstandig denken wordt bijna kritiekloos aan de kant geschoven. Natuurlijk is dit een wat gechargeerd beeld: men wordt bv geacht wiki of in het algemeen internet, minder betrouwbaar te achten dan boeken en semi wetenschappelijk werk hoger te waarderen dan de Libelle, maar kritiek op bronnen, inhoudelijke kritiek, is nagenoeg niet aan de orde.
Het lijkt wel of men het menselijk denkproces heeft gemodelleerd naar het proces van informatieverwerking van een computer. Een werkelijk enorm misverstand.
spelling mbo nivo 2
Inderdaad, zo werken is niet voor álle leerlingen geschikt. 01-01-2010 legt dat ook uit. Ik ben ook veel meer voor contact leraar – leerling. Er zijn zeker ook kleine spellingsvoorschriftenboekjes verkijgbaar. Zodra ik de titels weer voorhanden heb meld ik het je. Een leerling moet ertegen kunnen om per dag of per twee dagen íets te doen en niet alles in een keer te willen. Als je eenmaal een achterstand hebt is het best moeilijk om dat in te halen, maar toch ook wel te doen, zeker als de leerling gemotiveerd is.
Misschien heeft iemand een adres of bibliotheek waar alle spellingsboekjes (inclusief werkwoordspellling) op en rond nivo 2 in te zien zijn. Jij als leraar ziet dan in een of twee oogopslagen welke voor jouw achterlopende leerlingen geschikt zijn.
Ze kunnen zelf een boekje aanschaffen en ook iemand zoeken buiten de school die met ze mee wil doen en mee wil kijken. Spellen kán een leuk spel zijn, het liefst samen met iemand. Door tijdgebrek van de docent kan dat niet steeds de docent zijn. Leer ze hulp in te roepen van anderen die het leuk vinden om iets wat zijzelf beheersen door te geven.
Of misschien is het een idee om een goede uitgeverij met een breed aanbod op dat nivo een keer in de les te laten komen, zodat de leerling die boekjes zelf in handen kan nemen. Of stel de vraag op waarmee de leerling zelf naar een bibliotheek of goede winkel kan om een prettig boek op zijn nivo te vinden. Hij/zij moet niet meteen kopen. Beter is dat de leerling zich eerst bewust is wat het nodig heeft op gebied van spelling en werkwoordvorming.
Het blijft zoeken met al die verschillende achtergronden, maar ik hoop dat ze zelf willen. Met jou of met een ander: als ze het maar leren!
Veel succes Hinke!
Spelling
Als het alleen om spelling ging was het probleem makkelijk te overzien. Het gaat om heel veel andere dingen:
– begrijpend lezen (écht begrijpend!)
– woordenschat (erbarmelijk: ‘wat is ordenen mevrouw?)
– zinnen en zinsbouw (hoofdletters punten, pv gebruiken en Onderwerp niet overslaan)
– een logisch opgebouwd verhaaltje vertellen of schrijven
– een bewering aannemelijk maken
Het grootste probleem is de motivatie én dus de bereidheid om schoolwerk netjes en compleet AF te maken. Het is zó vaak slordig en half af. Als je eist dat het helemaal af moet zijn lijken ze het echt niet te snappen. Het is toch bijna af? Kennelijk komen ze er vaak mee weg.
Spelling 60-er jaren vo: Hermkens
Spelling 60-er jaren vo: Hermkens
www.ben-wilbrink.nl/hermkens.pdf