47 Studeren in Frankrijk : La Journée de la Jupe

30 maart 2009
Bande-annonce (moeizaam te openen met Vista)
www.allocine.fr/video/player_gen_cmedia=18863048&cfilm=142311.html
www.allocine.fr/video/player_gen_cmedia=18863072&cfilm=142311.html
portret van de rector
www.allocine.fr/video/player_gen_cmedia=18863075&cfilm=142311.html

Als bijlage opgenomen de magistrale critiek (= applaus) van het linkse blad Marianne, dat in Nederland ter wille van de vrede meteen onder het tapijt zou worden geveegd…

Na 1) ‘La Belle Journée’ (de pracht-esthetiek van het ongestild verlangen naar ‘La Princesse de Clèves’, getransposeerd in een chic Lycée), 2) ‘Entre les Murs’, nu het echte klapstuk 3) ‘La Journée de la Jupe’ (De dag van de rok) een ARTE-telefilm met Isabelle Adjani in de hoofdrol van de lerares Frans in een probleemschool. Dit is geen film voor mensen die alles in roze willen zien. Alles wat men bij BON kan lezen is hier aanwezig maar wel meer massaal, ruw, liederlijk, duister, hopeloos. Het is een moderne fabel van de machteloosheid van degenen die per sè kleurenblind willen zijn en er een dikke morele buil van over houden, ook omdat er geen ‘zachte’ oplossing in zicht is, het kan alleen maar erger worden als de huidige crisis doorbijt. Het negatieve effect wordt nog beklemtoond door de lamlendigheid van de autoriteiten. De rector die zich beklaagt dat hij de kop van jut is en dat van hem alleen verwacht wordt in zijn ‘garderie sociale’ (sociale jeugdhouderij) de rust te handhaven, meer niet. De leraar die met een bloedneus binnen strompelt: ‘Een agressie?’ vraagt de politie. ‘Nee, een uit de hand gelopen discussie met een leerling’. Een andere defaitistische leraar die aan zijn eigen wereld, onze wereld, geen inhoud meer weet te geven en daarom de Koran op zak heeft om zijn leerlingen laf te sussen. De kordate vrouwelijke Minister, die haar functie ziet als een ‘Bühne für gestalterische Politik’. Ze loopt rond in een broek, voor haar een verworvenheid van de emancipatie… En dan het Lycée zelf: een bunker met een traliehek er om heen van 2,5m hoog… Arme Sonia Bergerac (Isabelle Adjani), zij wil niet mee doen aan de verloedering van het Frans (zoals in ‘Entre les Murs’, blog 40). Ze kreeg te horen dat ze beter geen jurk/rok aan kon doen om de leerlingen niet te provoceren, ‘de rok symboliseert nu eenmaal de primitieve fantasieën van het mannelijke onderbewustzijn’.

Ze moet de schoonheid en de subtiliteiten van ‘Le Bourgeois Gentilhomme’ aan haar leerlingen overbrengen. Het zal hun worst zijn. Molière is al zolang dood. En ook nog blank. En bovendien een Christen. Ze kan de orde niet handhaven. In haar klas zitten alleen nog maar Arabieren en Afrikanen. Hun viaticum beperkt zich tot ‘thune et meufs’ (‘centen en meiden’ in banlieue bargoens). Het komt tot een handgemeen met de pikzwarte Mouss, de caïd van de klas. Een revolver valt uit zijn tas. Ze krijgt het wapen te pakken. Een schot gaat af. Dan basculeert alles. Ze is mata glap. Een deel van de klas ontsnapt. Ze sluit zich in met de rest, de mobile telefoons moeten worden ingeleverd, ze moeten hun zakken legen. Nu kan ze met haar les beginnen. Die les glijdt snel af naar maatschappijleer, niet de softe LLB-versie (het belachelijke Leren, Loopbaan en Burgerschapscompetenties, zie BON) maar iets met hartstocht, verstand en verbittering en ja, vertedering. Zij is de gewapende sheriff die met een soort juichende wanhoop het racisme (hier anti-feujs = joods), de primitieve godsdienst beleving en het sexisme uit wil roeien. Dit alles cristaliseert zich in de moeilijke verhouding tussen de jongens en de meisjes op dit soort scholen, blijkbaar een zware tendens van de laatste jaren, en alles wat daar uit voortvloeit. Wat heeft het voor zin om naar school te gaan als men daar de cultuur en de woorden niet leert om met elkaar om te gaan? Waar geestelijk ontplooiing wordt weggehoond? Waar accent en dictie niet meetellen? Waar pornographie de plaats inneemt van de charme, de verleiding, het idealisme en het Christelijke ‘le don de soi’? De meisjes moeten verhuld naar school gaan, zich gedwee opstellen, anders riskeren zij in een afgelegen hoek, of in de toiletten, sexueel ‘getemd’ te worden. Op een perfide manier dragen de andere meisjes daar toe bij: dan had ze niet zo uitdagend gekleed moeten zijn enz…. De opnamen op de mobile telefoons van zo’n scène gaan van hand tot hand, de slachtoffers ook. Mme Bergerac krijgt het ook te zien…

Ondertussen is buiten de elite politie ‘en masse’ komen opdagen, de minister is ook meteen gekomen om zich te profileren als superregelaar en dompteur, de werkelijkheid is minder belangrijk dan wat men er van denkt. Iedereen is er van overtuigd dat een turbulente leerling de lerares gijzelt en misschien de ergste dingen al met haar gedaan heeft. Men moet in contact komen, onderhandelen, weten wat de revindicaties zijn. Stomme verbazing verspreidt zich als blijkt dat de lerares de kwade geest is. Men probeert haar te overreden, maar ze staat nu zo vast in haar rol, dat ze instinctief en geïmproviseerd dat soort antwoorden geeft waardoor men ‘buiten’ als schichtige konijnen hoofd en rede verliest. Uiteindelijk stelt ze de eis dat een ‘Journée de la Jupe’ per jaar wettelijk wordt voorgeschreven en dat ze in situ voor het Journaal wordt geïnterviewd. Ondertussen zijn haar ouders opgetrommeld om haar te overreden. Zij zijn Kabielen met dat soort verbluffende gravitas (vooral de vader, Sonia was zijn oogappel) dat men zich afvraagt waar ze die gevonden hebben, iets wat ik héél vroeger me van een oude Javaan herinner, een personificatie van tijdloze waardigheid, het beeld staat me nu nog bij. Door met een Fransman te trouwen had Sonia met haar milieu gebroken en gekozen voor het idealisme om Verlichting te brengen aan hen die het nodig hebben. Zij is ‘durch Mitleid wissend’* zoals Wagner in Parsifal dat zo kernachtig formuleerde. Onvertaalbaar, Europeser kan niet…

Een ontknoping zonder bloedvergieting komt in zicht ware het niet dat een leerling zich van de revolver meester maakt en een andere leerling vermoord met het argument verraden te zijn door diens verkrachting-scène waarvoor hij zal worden gearresteerd. De politie stormt naar binnen, schiet Mme Bergerac pardoes dood, de journalisten zoeken als een zwerm mussen een veilig heenkomen. De ouders van Sonia blijven alleen met hun nameloos verdriet. Bij de begrafenis in het ‘carré musulman’ (Mohammedaanse hoek) is niet één vrouw in pantalon…

-.-.-.-.-.-.-

Ook in deze film krijgt men de indruk dat er weinig solidariteit is tussen de leraren. Slechts één lerares neemt het voor haar op. Leraren onderling zijn gezichten waar voornamen bij passen. Verder niets? Op de rector kon ze niet rekenen : Il donne toujours raison aux élèves, il ne veut pas de vagues, pas de vagues… Calme plat sous les casquettes.

De maker van de film, Jean Paul Lilienfeld, zelf Hongaarse/Joodse immigrant, is in de banlieue is opgegroeid tussen Europeanen, Arabieren, Afrikanen, Aziaten, Christenen, Joden en Mohammedanen, een vermenging die zeldzaam schijnt te worden. Het zeer goede interview over de ontstaansgeschiedenis en de achtergrond van de film vindt U hier: www.afrik.com/article16498.html

Citaten:
‘La Journée de la Jupe’ illustreert op welke manier sociale en identiteitsproblemen de kennisoverdracht in verdrukking brengen. In plaats van bij te dragen aan hun opleiding, wordt de school een uitlaatklep voor Afrikaanse pubers in klassen waar de vermenging zeldzaam is geworden. De leraar is het eerste slachtoffer van hun woede en frustraties…ze zijn weliswaar van Franse nationaliteit maar de kleur van hun huid of hun godsdienst schijnt een muur te zijn die hen scheidt van hun medeburgers’ (vrij vertaald)

[Ik zou hier aan willen toevoegen: accent. Anders dan het charmante Mediterrane accent is het banlieue accent iets om kriebels van te krijgen. Het is ook een scheidende kloof tussen Mme Bergerac en haar leerlingen. Van mezelf herinner ik mij de seances bij de logopedist om van mijn Indische accent af te komen, daar zaten inderdaad wat vreemde dingen tussen. Nu, na al die jaren, bedenk ik mij dat mijn ouders daar waarschijnlijk in hun entourage een aantal zeer kwalijke opmerkingen over hebben gehoord.]

‘U beschrijft de problemen van een school die niet meer in staat is haar integratiemissie te vervullen. Als U een oplossing zou voorstellen, hoe ziet die er dan uit?
De leraar moet weer in het centrum van de school komen staan, niet de leerling. Degene die weet, staat daar om zijn kennis over te brengen. De leraren onderwijzen ons hoe wij de tegenslagen van het leven moeten pareren zoals bij een les in een vechtsport.’

Tenslotte zij vermeld dat 2,2 miljoen toeschouwers de film op ARTE gezien hebben (20 maart 2009) een record voor zo’n intellectuele film, en dat Mme Adjani zelf een Noord Afrikaanse vader heeft.

PS Toevallig was deze avond (30 maart 2009) een indringend interview van Rachida Dati, aanpassingsatleet en de Zegelbewaarder van de Republiek (Minister van Justitie) te zien. In hoeverre beïnvloedt iemands uiterlijk een opinie? Vooral als het een vrouw is, waar ze duidelijk en vindicatif, en niet als pseudo-man, voor opkomt? De lawine van kritiek die ze over zich heen heeft gekregen, had meestal een terughoudende B-mol toon, bij een man zou het C-dur zijn geweest. Zij heeft zich van de ketens van haar milieu kunnen bevrijden omdat haar autoritaire vader op de momenten dat het nodig was haar de kans heeft gegeven zich te ontplooien. Ze is een gearrangeerd huwelijk te boven gekomen. Vorig jaar werd ze zelfs gekritiseerd dat ze 5 dagen na de geboorte van een vaderloos kind alweer op haar ministerie verscheen. Ze amplifiëerd ook het fenomeen van geslaagde vrouwelijke aanpassing: een broer zit in de gevangenis…

)* ‘par la pitié parvenu au Savoir’ maken de Fransen ervan