Onlangs berichtte ik jullie dat ik overwoog om naast mijn vaste deeltijdbaan een aantal uren als invaller te gaan freelancen, tegen een hoger uurtarief. De klus die ik op het oog had, is afgeketst op onoverkomelijke roosterproblemen, maar inmiddels ben ik wel een hoop wijzer geworden. Hieronder mijn bevindingen, voor wat het waard is.
Hoe zit het met die VAR?
In Nederland kun je je niet zomaar als zelfstandige aan een organisatie uithuren. Als de Belastingdienst van mening is dat het namelijk om een verkapt dienstverband gaat, dan word je alsnog als werknemer beschouwd, val je alsnog onder de CAO, en moet je werkgever dus alsnog loonheffingen afdragen, inclusief werknemerspremies. Maar hoe weet je vooraf wat de Belastingdienst ervan vindt? Daar kun je een VAR voor aanvragen: een Verklaring Arbeidsrelatie. Je beantwoord een aantal vragen, en je krijgt na beoordeling van de antwoorden die VAR toegestuurd. Overigens is die VAR niet gebonden aan een bepaalde opdrachtgever die je op het oog hebt; je kunt ‘m voor elke vergelijkbare situatie (school) gebruiken; alleen moet je ‘m voor elk kalenderjaar opnieuw aanvragen. Als je een DigiD hebt (www.digid.nl), kun je die aanvraag via de website van de Belastingdienst doen. Ik had al binnen een week het antwoord in de bus, maar het kan ook twee of zelfs zes weken duren. De VAR die ik kreeg, op basis van mijn eerlijk ingevulde situatie (zie hieronder), was een VAR-row (“resultaat uit overige werkzaamheden”).
Het probleem is dat een VAR-row, één van de vier VAR’s die er bestaan, geen zekerheid geeft, dus nóch voor jou als opdrachtnemer, nóch voor de opdrachtgever. De Belastingdienst mag de overeenkomst nog altijd tijdens de rit of achteraf als een dienstverband beschouwen, als ze daar goeie redenen voor hebben. Een VAR-wuo (“winst uit onderneming”) zou wél zekerheid geven, maar die krijg je niet zomaar, en dat heeft vooral te maken met het urencriterium: werk je per jaar wel 1225 uur als zelfstandige in die omgeving? Tja, dat weet je van te voren dus meestal niet. Als 1659 uur een fulltime baan van een jaar in het VO is, haal je dat sowieso niet snel. Maar wat moet je dan, als je met zo’n VAR-row dus geen zekerheid hebt? Hoe kun je over een uurtarief onderhandelen als jij en je opdrachtgever er niet zeker van kunnen zijn dat de Belastingdienst jouw status van zelfstandige niet gaat overrulen en jou alsnog in de CAO drukt, met alle consequenties vandien, ook voor je werkgever? Om daar achter te komen, heb ik op aanraden van de Belastingtelefoon een brief geschreven aan mijn regiokantoor (Utrecht/Gooi) en vandaag kreeg ik daarop een uitgebreide telefonische reactie van dhr. Koer.
Als ik het goed begrepen heb, blijkt het alsvolgt te zitten. Als je een VAR-row hebt gekregen, natuurlijk op basis van eerlijk beantwoorde vragen, en zowel de opdrachtgever (de school) als de opdrachtnemer (de docent) op het moment dat ze met elkaar in zee gaan niet uit zijn op een dienstverband en dit tijdens de afgesproken werkzaamheden ook zo blijft, dan zal de Belastingdienst geen roet in het eten gooien door daar anders over te oordelen. Dhr. Koer kon dus met redelijk grote zekerheid stellen dat je dan dus niet alsnog tot de CAO veroordeeld zult worden. De opdrachtnemer draagt dus zélf zorg voor de afdracht van de betreffende loonheffingen, want belasting moet er natuurlijk sowieso betaald worden. Maar omdat je zelfstandige bent, en niet in dienst van de school, kun je makkelijker afspraken maken en een hoger uurtarief bedingen dan het uurloon dat je onder de CAO gekregen zou hebben. Overigens gaat dhr. Koer mijn brief nog doorspelen naar “Winterswijk”, waar de afdeling van de Belastingdienst zit die die VAR’s verstrekt, zodat zij er ook nog op kunnen reageren en wellicht nog meer duidelijkheid kunnen scheppen.
Welk uurtarief kun je vragen?
Naast de onzekerheid over mijn status van al dan niet freelancer, was mijn grootste zorg hoeveel ik de betreffende school als uurtarief zou kunnen vragen. Het uurtarief dat je kunt vragen hangt sowieso van veel zaken af: hoe belangrijk worden die lessen in dat vak door de betreffende schoollieding gevonden, hoe moeilijk is het om een andere geschikte docent te vinden, hoe lang zul je er werken, welke werkzaamheden verricht je wel of juist niet, hoeveel ervaring heb je, werk je in de onder- of in de bovenbouw, gaat het om het begin van het schooljaar of is het in de aanloop naar de examenperiode, en noem maar op. Zelf had ik bedacht om op basis van mijn normsalaris (zie LB/LC/LD-tabel in CAO) de werkgeversloonkosten te berekenen, door het maal anderhalf te doen. Dat is een werkgever sowieso ruwweg aan je kwijt als je gewoon in dienst zou komen. Ik heb daar, puur op gevoel, 30 procent bovenop gedaan. Of ze dat betaald hadden, weet ik natuurlijk niet; tot onderhandelingen over het uurtarief is het immers niet gekomen. Via via heb ik gehoord dat als een school via een commercieel bureau een docent inhuurt, ze dat 25 procent meer kost dan dat het ze gekost had op basis van de loonschaal. Geen idee of dat inderdaad zo is, maar met m’n 30 procent zat ik er dan niet ver naast. Heb je overeenstemming over het uurtarief, dan moet je natuurlijk ook nog afspreken hoe je dat declareert. Lesgeven en vergaderen is zichtbaar werk, voor- en nawerk doorgaans niet, en een opdrachtgever wil natuurlijk geen open-eind regeling. Zelf zou ik, onder meer op basis van 750 klokuren les per jaar bij fulltime, en 1659 klokuren werktijd in totaal, het totaal van de te werken uren hebben omgeslagen naar daadwerkelijk gewerkt zichtbaar werk (tja), maar meerdere oplossingen zijn natuurlijk mogelijk. In het opstellen van een contract heb ik me verder nog niet verdiept.
Bijlage: de door mij verstrekte gegevens bij de aanvraag van de VAR
- Omschrijf de soort werkzaamheden waarvoor u de Verklaring arbeidsrelatie aanvraagt
Onderwijs verzorgen aan een middelbare school, bestaande uit lesvoorbereiding, contacturen, toetsen afnemen, nakijkwerk, cijferinvoer, periodiek contact met ouders en rapportcijfervergaderingen. - Hebben wij de inkomsten uit de VAR-werkzaamheden in de
afgelopen 5 jaar al eerder beoordeeld?
Nee - Hoe beoordeelt u zelf de inkomsten uit de
VAR-werkzaamheden in het jaar waarvoor u de verklaring
aanvraagt?
Als resultaat uit overige werkzaamheden - Hoeveel uur verwacht u aan de VAR-werkzaamheden te
besteden in het jaar waarvoor u de verklaring aanvraagt?
700 uur of meer [Naschrift Em70: ik zie nu dat dit niet klopt; deze VAR zou tot aan de jaarwisseling lopen, dus slechts enkele maanden, maar ik vermoed dat het weinig uitmaakt voor de verstrekte VAR-row] - Hoeveel opdrachtgevers verwacht u voor de VAR-werkzaamheden in het jaar waarvoor u de verklaring aanvraagt?
Minder dan 3 opdrachtgevers - Hoeveel opdrachtgevers had u voor de VAR-werkzaamheden in het jaar voorafgaand aan het jaar waarvoor u de verklaring aanvraagt?
Minder dan 3 opdrachtgevers - Kunt u de VAR-werkzaamheden meestal zonder toestemming van een opdrachtgever door iemand anders laten uitvoeren?
Nee - Is het risico voor u als een opdrachtgever niet tevreden is over het resultaat van uw werk?
Ja - Verwacht u de VAR-werkzaamheden te verrichten voor opdrachtgevers bij wie u voorheen soortgelijke werkzaamheden in loondienst hebt verricht?
Nee - Verwacht u de VAR-werkzaamheden meestal te verrichten voor opdrachtgevers waar dezelfde werkzaamheden ook in loondienst worden verricht?
Ja - Verwacht u de VAR-werkzaamheden te verrichten via detachering, uitzending of bemiddeling?
Nee of voor minder dan 50% - Wat zijn uw geschatte jaarinkomsten voor de
VAR-werkzaamheden in het jaar waarvoor u de verklaring
aanvraagt?
Minder dan € 10.000 - Worden door uw opdrachtgever(s) loonheffingen ingehouden op uw inkomsten voor de VAR-werkzaamheden?
Nee - Wordt u door uw opdrachtgever(s) doorbetaald als u ziek bent of vakantie hebt?
Nee - Bent u verplicht alle aanwijzingen van uw opdrachtgever(s) op te volgen bij de uitvoering van de VAR-werkzaamheden?
Ja - Verwacht u dat de inkomsten in het jaar waarvoor u de verklaring aanvraagt, voor meer dan 70% worden behaald bij 1 opdrachtgever?
Ja - Verstuurt u facturen voor de VAR-werkzaamheden waarvoor u de VAR aanvraagt?
Ja - Maakt u reclame voor de VAR-werkzaamheden?
Nee - Bent u ingeschreven bij de Kamer van Koophandel?
Ja - Hebt u personeel in dienst?
Nee - Hebt u een btw-nummer?
Ja - Investeert u jaarlijks meer dan € 2.500?
Nee - Verwacht u de VAR-werkzaamheden meestal op de locatie van uw opdrachtgever te verrichten?
Ja - Beschikt u over de vergunningen/certificaten die noodzakelijk zijn voor de uitvoering van de VAR-werkzaamheden?
Ja - Houdt u een boekhouding bij of laat u deze bijhouden?
Ja
free lance, VAR, en andere beslommeringen
Goed gedaan Em70, en goed idee. Twee aantekeningen erbij :
[1]
voor vrije beroepen is inschrijving in de KvK niet vereist ; ze zeggen van wel ; nope ;
docent kan ook vrij beroep zijn ;
[2]
een samenwerkingsverband met 1 of enkele collega’s – net zo ;
is aan te bevelen, vooral als je er geen bureau bij gaat runnen ; dan kun je overleggen en sta je sterker.
Goed idee dus. Hoop dat anderen het ook willen proberen.
maarten
freelance / KvK / samenwerking
Het klopt dat een KvK-inschrijving niet vereist is, maar ik had die inschrijving sowieso al om andere redenen. Bovendien kun je de geregisteerde naam en de activiteiten er kosteloos van wijzigen, en kost de inschrijving per saldo geen geld: die pakweg veertig euro jaarlijks verdien je terug aan het aangeven van de over je thuis-internetverbinding betaalde btw: ongeveer tien euro per kwartaal.
Wat betreft punt twee snap ik niet precies wat je bedoelt, maar ik kan me voorstellen dat vakgenoten in je regio nuttige informatie kunnen hebben over scholen en tarieven. Tegelijkertijd zijn het ook je concurrenten.
VAR docent = VAR loodgieter
Een VAR is een voorlopig papier, de belastingdienst kan achteraf altijd bepalen dat er wel een dienstverband was, ondanks dat zij eerder een VAR afgegeven hebben. M.a.w: de VAR geeft geen enkele zekerheid. Vul bij de vragen in dat je verwacht meer dan 3 opdrachtgevers te krijgen volgend jaar. Wie kan in de toekomst kijken? Niemand. Vul ook in dat je de werkzaamheden ook door een ander kunt laten doen. Vul die hele VAR-aanvraag in alsof je een loodgieter of journalist bent. De scholen willen les en jij kunt daarvoor zorgen, een blad vraagt een artikel en de journalist zorgt ervoor dat het er komt, jij hebt een lekke waterleiding en de loodgieter repareert hem. Vraag je de loodgieter om een VAR? Nee. Vind je het erg als de loodgieter een collega stuurt? Nee, als die college de zaak maar repareert. De kans is aanwezig dat je een volledige VAR krijgt.
VAR aanvragen met leugens = slecht en zinloos
Nee, een VAR is geen voorlopig papier. Als je alles eerlijk invult en een VAR-wuo krijgt, dan hebben jij en je opdrachtgever wel degelijk zekerheid. Alleen krijg je in de door mij beschreven situatie niet zo snel een VAR-wuo. Een VAR-loon en een VAR-row geven inderdaad geen zekerheid, maar uit het verhaal van dhr. Koer kon ik opmaken dat er met een VAR-row en gewoon oprecht handelen, geen probleem is. Hij was daar stelliger over dan ik had durven hopen. Maar er gaat dus nog verder naar gekeken worden; zodra ik meer hoor, laat ik het hier weten.
En natuurlijk kun je een loopje met de waarheid nemen bij het invullen van de vragen, of laten we het gewoon liegen noemen, maar niet alleen is dat slecht of zelfs verboden; het maakt je VAR ook ongeldig. En ik kan me zo voorstellen dat een opdrachtgever daar ook geen belang bij heeft. Die kan ineens met de situatie geconfronteerd worden dat-ie niet zomaar van jou af kan, terwijl jij toch behoorlijk duur bent.