Onlangs zagen we een mooi staaltje van vrij ondernemerschap en wel bij de bootdienst TESO die de verbinding verzorgt tussen Den Helder en Texel. Een laatste vorm van communisme? Dat kan niet want TESO werd al in 1907 opgericht, lang vóór de Russische Revolutie, maar wel een die echt werkt!
Aambeeld ziet in het vrije ondernemerschap een mogelijkheid om
het gehele onderwijs op een soortgelijke wijze te schoeien, zodat we bevrijd worden van de wurggreep van politiek en ministerie.
Ik was blij verrast te vernemen dat er inmiddels gedachten zijn ontwikkeld over zogenaamde ” regelvrije scholen”. Dat geeft de burger (mij) moed!
Reacties zijn gesloten.
Bedrijf
Wat is er zo bijzonder aan TESO? Het is gewoon een commercieel bedrijf dat de veerdienst uitvoert. Over 2006/2007 hebben ze 617.000 Euro winst gemaakt. In 2004/2005 was dat zelfs nog 2,3 miljoen. De daling heeft te maken met de ingebruikneming (en betaling) van een nieuw schip. De link met het communisme is mij dan ook volstrekt onduidelijk. Meer informatie:
www.teso.nl/pdf/Teso_jaarverslag_2007.pdf
www.teso.nl/pdf/TESOJV2006.pdf
www.teso.nl/index.php?option=com_frontpage
Vermoedelijk zal er op dit forum weinig steun bestaan voor het schoeien van het gehele onderwijs op deze leest. In eerdere discussies is dat al duidelijk gebleken. Er is vanuit financiële optiek wel het nodige te zeggen voor het ‘runnen’ van een school op commerciële grondslag – het zou gezien mijn werkgever ook raar zijn als ik iets anders zou beweren. Inmiddels is echter pijnlijk duidelijk geworden wat er gebeurt als je scholen (via de lumpsumfinanciering) de mogelijkheid geeft om bedrijfje te gaan spelen.
Zolang het faciliteren van onderwijs met een landelijke dekking (PO/VO in elk geval) een overheidstaak is, zal het commercieel exploiteren van scholen zich blijven beperken tot een gering aantal scholen.
De vloek van de halfslachtigheid
De overdracht door de politiek van de macht over de scholen van het ministerie naar de schoolbesturen was hoe dan ook een belissing die het onderwijs meer kwaads dan goeds zou kunnen brengen maar die overdracht werd het onderwijs fataal doordat de spelers die op dat moment op het onderwijsveld aanwezig waren een monopoliepositie kregen. Veel topfunctionarissen in het onderwijs hebben daarvan gebruik gemaakt door zonder risico bedrijfje te gaan spelen en zichzelf ten koste van het onderwijs te verrijken. Een school op commerciële grondslag is op een vrije markt voor door de overheid gefinancierd onderwijs helemaal geen ramp. Als de school geen goede resultaten haalt gaan de ontevreden ouders naar de concurrent of zichten ze zelf een school op.
Als de overheid op dit moment de grote scholenorganisaties in stukken zou knippen loopt zij het risico veel afvloeiïngsgeld e.d. kwijt te raken. Als ze het gesubsidieerde onderwijs helemaal vrij geeft blijven alleen de beste scholen over. Of ze commercieel opgezet zijn of opgericht worden door een stichting is helemaal niet relevant. De overheid moet wel snel de mogelijkheid blokkeren dat de topfunctionarissen zich vlak voor het openstellen van het onderwijsspeelveld nog snel een mooie bonus toekennen. BONne éducation vaut un vrai commerce
Seger Weehuizen
Hij blijft terugkomen
Beste Seger. Vaak zijn we het eens…maar af en toe kom je weer op de proppen met dat idee van: “maak het helemaal vrij en dan gaat het goed”. Dus deze keer ga ik niet opnieuw argumenteren waarom ik daar niets in zie en niets van geloof.
Een zinnetje: “Als de overheid op dit moment de grote scholenorganisaties in stukken zou knippen loopt zij het risico veel afvloeiïngsgeld e.d. kwijt te raken”. Dit is de enige reden die je geeft waarom de overheid voor die volledige commercialisering moet kiezen.
Met dit zinnetje zeg je dus ook hoe onnodig verkwistend in kosten van management het huidige stelsel is. Die vliegen er uit. (“Had dan toch een vak geleerd”, zou ik zeggen;-) Volledige commercialisering vraagt echter nog meer managers (die dan zelf wel enig commercieel risisco lopen….hoewel?); betekent nog minder werkzekerheid en meer willekeur voor leraren en personeel en leidt tot nog meer downgrading van ons vak en tot veel uitkeringen die de overheid zal moeten betalen. Terwijl als je voor goed onderwijs zorgt (daar gaat het om, maar niet in een commercieel bedrijf!) je juist heel veel van die goede docenten nodig hebt.
Je geloof in deze toekomst rammelt aan alle kanten! Maar wat me vooral tegenstaat in dit geloof, is dat je hoopt daarmee neoliberale politici over te kunnen halen om het onderwijs helemaal uit handen te kunnen geven aan de vrije jongens. Sorry van mijn felheid: maar ik geloof hier dus helemaal NIETS van. Dat die vrije jongens het vanwege de concurrentie goed voor zullen hebben met het onderwijs, de leerlingen, de leraren en Nederland….kom nou toch!
Met een rugzakje naar een particuliere school
In de Verenigde Staten zijn veel particuliere scholen. Die moeten er voor zorgen dat de leerlingen zich plezierig op school voelen maar ook dat ze verdomd veel leren. De leerlingen moeten immers slagen voor het toelatingsexamen van een betere universiteit! Mijn indruk is dat op zo’n school het meeste gebeurt op de manier waarop ik het ook graag zag gebeuren op een gesubsidieerde school. Het gaat er om dat een school verantwoording moet afleggen tegenover de ouders. De sfeer op zo’n school kan alleen maar goed zijn als de schoolleiding de leraren de ruimte geeft om naar eigen inzicht les te geven, althans als de leerlingen daar ook veel van leren. Die particuliere scholen in de VS zijn niet groot en zullen, denk ik, niet veel managers hebben. De school wordt dan veel te duur en kan niet concurreren. Wel zal een school een leerling van school verwijderen als het niet lukt om hem in toom te houden. Je kunt je immers niet permitteren dat wegens die leerling andere leerlingen weggaan. Downgrading van de leraren? Helemaal niet. Het voortbestaan van de school hangt af van de bekwaamheid van haar leraren. Een goede schoolleiding kan een goedbelegde boterham verdienen maar omdat het daarbij blijft zal de leiding meestal bestaan uit mensen die hart voor hun bedrijf hebben. Niks vrije jongens die denken snel rijk te worden. Ik vrees echter dat het CDA noch de PvdA die goedbetalende jobs die nu in het onderwijs het verkeerde soort mensen aantrekken weg willen hebben.
De scholen in Nederland zouden particulier kunnen worden. Elke leerling krijgt dan van de overheid een financieel rugzakje om daarmee het schoolgeld te kunnen betalen.
Seger Weehuizen
halfslachtig en geen kant op
Vóór de (wat ik dan maar ff noem) lump-sum-privatisatie, toen OCW de kroon droeg en alle centen daarvoor neertelde, never-mind-how-much, was het ook niks, liever gezegd : niet alles. Staatsbemoeienis, dichtgeplakt karton, confessioneel gedoe, mannetjesboehoe, ego-logie, hypo-idem.
Ionesco heeft er eens een schitterend toneelstuk over geschreven (nog dagelijks te zien in Parijs, la leçon, Huchette).
De overheid heeft zichzelf in een onmogelijke positie gewrongen – door eigen politieke schuld. De resultaten ? Onenigheid, altijd wat nieuws, blunders, ellende, beetje aardgasopbrengsten erbij, geen verbetering in zicht. Pleisters op de wonde (OESO), schitter-blister-verpakt, het goeroe evangelie (“zo slecht is het nog niet”). Welles.
Het PO blijft in gebreke, wat blijkt als de leerlingen naar het VO verhuizen. De mega organisaties in het VO, de octopussen, kosten te-veel geld, bij dalende resultaten.
De universiteiten beconcurreren elkaar (wat een farce !) om de gunst van slecht gekwalificeerde aankomende studenten, d.w.z. de daaruit vloeiende inkomsten. De curricula zijn minkukelig, eindeloos uitgeplozen, weinig substantie, zeker de gevallen die ik ken.
De vroegere HTS, eens (maar lang geleden) de basis, de glorie, waarop technisch Nederland draaide, is verworden tot de mega pret-park HBO’s van Dales & friends. De burgemeester blijft bij zijn leest.
De MBO sector, not to be outdone, gaat het zoeken in de verkeerde methodiek, maar wel heel competentieus (dat wel), never-mind-what-it-is. “Oh, had ik een hamer, waarmee – – – “(Wim Kan). Wie lucht zaait, zal storm oogsten.
Het doorknippen van de mega organisaties zal desastreuze gevolgen hebben ; ja, geldelijk, het zittende pluche verlangt compensatie. Dat de rekening voor een verloren generatie nog hoger is : nogal wiedes.
Boven de vluchtdeur staat, verlicht, EXIT, maar de deur zit op slot. Hadden we dat al niet een keer ? Volendam !
Status quo. Een sufferd die dat niet begrijpt.
maarten
Bedrijf
U wilt of kunt mij niet begrijpen. Dat is meerdere malen gebleken gezien Uw hardnekkig weigeren op de INHOUD in te gaan i.c. bijvoorbeeld het fenomeen communisme in deze bijdrage. Aambeeld heeft het gehad met de heer Hofmann.
Jammer
Tsja, communicatie is altijd iets met een zender, ontvanger en ruis. Het is mij oprecht niet duidelijk wat u nou precies wilt zeggen met het verhaal over TESO. Ik kan inderdaad iets niet begrijpen en dat is de combinatie van TESO (een commercieel bedrijf in mijn ogen) en communisme.
Aangezien ik die link niet begreep heb ik een poging gedaan om mijn visie op dat bedrijf en op commercieel gerunde scholen te geven. Het spijt mij zeer als u dat niet welgevallig is, maar de beschuldiging dat ik niet op de inhoud in ga raakt kan noch wal. Het mag duidelijk zijn dat die inhoud – althans voor mij – niet duidelijk is. Een toelichting uwerzijds dan wel een reactie op mijn verhaal zou ik zeer verwelkomen.
NOR
Lena!
Toekomst
Zoals U weet draagt mijn site de naam Naar Modern Humaan Onderwijs. Dat verwijst naar de toekomst. Aambeeld is minder geinteresseerd in zaken die in het hier en nu, in 2008 plaatsvinden. In de bijdragen op Forum, die ik regelmatig lees, word je op dit gebied ruimschoots bediend en ben je volstrekt up to date.
Nee, Aambeeld tracht een toekomstig beeld te krijgen van hoe onder andere het onderwijs er op lange termijn uit zou kunnen zien. Ik moet zeggen dat dat een complex beeld wordt, omdat alles met alles samenhangt. In mijn ogen is het noodzakelijk dat de samenleving aan een algehele update toe is. Ik zal trachten iets van mijn visie uiteen te zetten, hoewel het een zeer bescheiden poging is. De maatschappij bestaat uit drie gebieden: het culturele gebied, het rechtsleven en het economische gebied. In het culturele zou vrijheid als leidend principe moeten gelden. Bijvoorbeeld vrijheid van meningsuiting. In de rechtswereld gelijkheid, en samenwerking in het economische verkeer. Ja, ja ik weet het, dit heeft al meerdere keren elders geklonken. Ik heb het hier vooralsnog over de uiterlijke uitvoeringskant. Bij een consequent doordenken ervan dienen zich direct de volgende, in het oog springende grote kwesties aan: b.v. geen staatsbemoeienis m.b.t. het onderwijs, afwijzen van HNL, gelijke beloning voor gelijke arbeid, afschaffing van het vrije marktdenken, bevorderen van vrij ondernemerschap in de zin van samenwerking, dus géén concurrentiebeding. In deze context plaatste ik de positie van TESO als voorbeeld van een vrije onderneming. Vele andere aspecten moeten hier buiten beschouwing blijven vanwege ruimte/tijdgebrek. Denk in eerste instantie niet direct aan haalbaarheid, maar meer als een denkbeeld om de gedachten richting te kunnen geven.
Om tot een daadwerkelijke uitvoering te kunnen komen zal
m.i. wellicht een eeuw of meer nodig zijn om in het algemene collectieve bewustzijn door te dringen. Een dergelijke wijze van redeneren vraag lef en uithouding!
bij onderw: óf staatsbemoeienis óf de tucht van de vrije markt
Ik zie “geen staatsbemoeienis m.b.t. het onderwijs” en “de vrije markt” als 2 concurrerende en tegengestelde systemen om een onvruchtbare chaos te voorkomen. Zodra de overheid zich niet meer met het onderwijs bemoeit zullen de mensen zelf iets moeten organiseren. Ze zullen organisaties moeten opbouwen en voor leraren en gebouwen moeten zorgen. Daarvoor krijgen ze een bepaalde hoeveelheid geld per leerling. Dat willen ze zo gebruiken dat dat geld zo goed mogelijk onderwijs voor hun kinderen oplevert. Maar dat is toch ook hoe de vrije markt werkt: de koper wil voor zo weinig mogelijk geld zo goed mogelijke waar of , in dit geval, voor een bepaalde hoeveelheid geld zo goed mogelijke waar?
Seger Weehuizen
Staatsbemoeienis
Inderdaad Seger, vrijwaring van staatsbemoeienis betekent dat mensen allerlei zaken zélf ter hand zullen moeten nemen zoals o.a. schoolstructuur, behuizing en ook bekostiging. Zij kiezen zélf de leraren voor het door hen verlangde onderwijs en last but not least, zij bepalen samen met de leraren de inrichting van hun onderwijs.
Binnen dit onderwijssyteem past geen marktwerking, geen vrije marktdenken dus geen handelsgeest in de zin van ” ik doe wat voor jou en jij brengt wat terug “. De basis van het nieuwe onderwijs is gestoeld op menskundig inzicht, moreel denken en handelen en dat alles staat ten dienste van de opgroeiende kinderen/jongeren. Alleen zo kan m.i. sprake zijn van wérkelijke onderwijsvernieuwing.
Ik geef toe, het is een buitengewoon moeilijk begaanbare weg, but … we can!
Markt zonder marktwerking?
Volgens mij wilt u hier een markt creëeren die geen marktwerking mag vertonen. Juist als de scholen – zoals in uw beeld – financieel zelfstandig moeten worden zal er een vorm van marktwerking optreden. Ook als deze ‘ideale scholen’ op ‘not for profit’ basis gaan opereren. Dan zal toch een – gezonde – concurrentie gaan gaan optreden die naar mijn idee de kwaliteit van het geleverde onderwijs alleen maar kan verhogen. Mits de financieel verantwoordelijken bereid zullen blijken om voor dat onderwijs “zichtbaar” te betalen. Daar bedoel ik mee dat men nu via belastingheffing betaalt en dan rechtstreeks.
De tijd zal leren of uw ideaalbeeld werkelijkheid zal worden. De weg er naartoe zal zeker moeilijk begaanbaar zijn …..
waarop concurreren opleidingen?
Marten,
Je schrijft denk ik vanuit je eigen werkomgeving. Een Hogere beroeps opleiding voor een heel specifieke beroepsgroep.
Ik kan me indenken dat jouw opleiding op kwaliteit kan concurreren: je bent als opleiding goed bekend in de beroepspraktijk. Dat weten potentiële leerlingen en daarom zijn ouders bereid daarvoor geld neer te tellen.
Bij VO scholen is de situatie heel anders. VO is geen eindonderwijs, leerlingen gaan daarna naar een HO opleiding. Daarvoor is simpelweg een VO diploma (HAVO of VWO) voldoende. Een HBO of universiteit zal geen onderscheid maken tussen de een en de andere school.
Ik ben bang dat de concurrentie dan hooguit zal gaan op: waar kan ik met de grootste kans op succes een diploma halen. En zolang dat diploma voor de helft bestaat uit interne toetsing, is kwaliteit nauwelijks relevant.
Je ziet het ook aan de Stebo’s etc. Die concurreren op diplomakans, niet persé op kwaliteit.
Overigens: er kan wel een beperkte correlatie zijn tussen die twee, maar ook bij de privé VO scholen, begreep ik laatst, is er een groot verschil tussen SO en CE cijfer.
In de huidige context is onderwijs bijna nooit een markt.
Precies wat ik bedoel
1945, je omschrijft perfect waarom ik denk dat aambeeld’s suggestie niet gaat werken. De door jou geschetste concurrentie op diplomakans zal vrijwel zeker ontstaan met alle kwaliteitsverlies van dien. Dat heeft het recente verleden wel bewezen 🙁
Oftewel: een vrije markt in onderwijs (zeker PO/VO) is een illusie.
Marktwerking
Voor zover er gesproken kan worden over marktwerking, dan behoort dat m.i. in het economische verkeer thuis daar waar geldstromen gegenereerd worden. Het onderwijs valt evenals de zorgsector in het culturele gebied en zou daar gevrijwaard van moeten zijn. Marktwerking is een aspect dat uit het vrije marktdenken is voortgrkomen. De vraag is of deze denkwijze wel zo gezond is voor iedereen gezien de ellende die overal zichtbaar is.
Mijn ideaalbeeld is zeker haalbaar, maar daarvoor is een collectieve mentaliteitsverandering voor nodig. De tijd zal leren of we bereid zijn hieraan te werken.
We zijn het helemaal eens!
Van vrij ondernemerschap via marktwerking naar geen marktwerking. Boeiend om te zien dat we het volkomen eens zijn: onderwijs hoort niet aan pure marktwerking onderhevig te zijn. Al is natuurlijk het bestaan van kwaliteitsverschillen (zie de recente discussie over de loting aan een Haarlems gymnasium) ook een vorm van marktwerking: het product met de beste verhouding tussen prijs en kwaliteit is het meest aantrekkelijk.
En aangezien in het nederlandse onderwijs de prijs vrijwel vast ligt, kan de kwaliteit een onderscheidend element zijn. Nog mooier: binnen het bekostigingsstelsel is het kennelijk nog steeds mogelijk om als school een positief kwaliteitsverschil te bieden. Nu nog voldoende ouders die die hoge kwaliteit waarderen en de slechte scholen moeten ook aan de kwaliteitsverhoging. Doel bereikt.
Wie is de ondernemer?
Jij?
Of bedoel je dat een school een soort maatschap of venootschap zou moeten worden van zelfstandige leraren (vgl. huisartsen, advocaten, specialisten, notarissen e.d.) Zit wat in. Maar da had het 50 jaar geleden moeten gebeuren. Nu geen kans meer voor.
Maar ik lees je voorstel toch als een vrijbrief voor zakkenvullers en beunhazen om over hoogopgeleide vakmensen te mogen heersen, er vrij over te mogen beschikken en ze uit te knijpen ten gunste van hun eigen portemonnee of carriere…..en zonder echte verantwoordingsplicht over de resultaten. Laat dat nu al de realiteit zijn geworden in Nederland, waar BON haar bestaansnoodzaak aan ontleent. Want die managers die scholen zien als hun recht om bedrijfje te spelen (neoliberale wens van de politiek) breken het onderwijs in Nederland in rap tempo af tot een kinderopvang waar kinderen als koningen zonder toekomst mogen spelen en dromen van het geluk dat hen vanzelf zal komen aanwaaien.