Dag met je handje

In het begin van de jaren zestig van de vorige eeuw kon het voorkomen dat een leerling van een middelbare school die naar het oordeel van de leraren niet fatsoenlijk gekleed was, naar huis gestuurd werd. Van meisjes werd het dragen van een lange broek, van jongens het laten staan van baard of snor, niet geaccepteerd. Wie het lef had om te volharden, kon van school verwijderd worden. Ook beginnende leraren dienden zich in gedrag en kleding te conformeren aan wat passend werd geacht. Bijzondere scholen gingen in dit opzicht verder dan openbare en ook nu nog zijn er reformatorische scholen die van meisjes en leraressen eisen dat ze een rok dragen.
Ondertussen is, in 2006, de lerares economie Samira Dahri niet meer welkom op het Vader Rijn College in Utrecht omdat zij, als moslima, weigert mannen een hand te geven. Toen ze als lerares begon was er nog geen probleem, maar toen zij zich meer ging verdiepen in haar geloof kwam zij tot de overtuiging dat zij een hoofddoek moest gaan dragen en ophouden met handen geven aan mannen. Directeur Bart Engbers zei meteen: ‘Dit pikken we niet.’
Het is wel interessant om haar argumentatie te horen. In BN/De Stem van 30 december zegt ze o.a.: ‘Maar zo’n schooldirecteur denkt de hele maatschappij weg. Alsof ook al die zwarte leerlingen die op die school zitten zich aan witte maatstaven moeten aanpassen. Dat heeft niets te maken met integratie, dan eis je gewoon assimilatie.’ En verder: ‘Ik respectéér mijn mannelijke collega’s. Maar zoals het hun goed recht is om mij een hand te willen geven, zo is het ook mijn recht om die hand te weigeren. Ik kan mijn functie heel goed uitoefenen zònder mannen de hand te schudden.’
Tenslotte zegt ze nog dat ze hoopt hiermee voor andere moslima’s een voorbeeld te zijn: ‘Ik ken zo veel hoogopgeleide meiden die eigenlijk geen hand willen geven. Moeten die dan straks allemaal maar thuis gaan zitten? Nee, het is nu echt tijd voor een lesje omgekeerde integratie.’
En nu maar afwachten of zij ook werkelijk ontslagen zal worden. Welke argumenten zal het schoolbestuur aandragen? Als deze vrouw zegt dat ze haar functie heel goed kan uitoefenen zonder handen geven, heeft ze dan gelijk? En welk effect zou het hebben als zij door de rechter in het gelijk werd gesteld?
Om met het laatste te beginnen, openbare scholen die dit soort gedrag liever niet zien , zullen huiverig zijn om moslima’s te benoemen, ook in een tijdelijke aanstelling zoals het geval was met mevr Dahri. En ook al zou dat niet ‘correct’ zijn, er is altijd wel een reden te bedenken waarom men iemand niet benoemt.
Wat het punt van het handen schudden betreft kan ik een heel eind meegaan met de argumentatie van mevr Dahri. Is het nu zo erg om die collega’s geen hand te geven? Het komt toch ook voor dat men elkaar negeert na een conflict of vete? Niet leuk, maar het kan gebeuren. Iets anders is dat een leraar of lerares ook moet kunnen functioneren buiten de school als zodanig. Men denke aan ouderavonden, aan excursies, aan bezoeken aan bedrijven ( lerares economie), aan schoolreizen. Dan moet een leraar of lerares de school representeren en dan vraagt de moslima die de uitgestoken hand weigert, wat mij betreft net een beetje teveel inschikkelijkheid. Op het moment dat een principe een handicap wordt, in ieder geval een embarassment, krijgt een gesprek over tolerantie een andere wending.

Cornelis Verhage