EUR Erasmus Universiteit Rotterdam: Lof der Zotheid?

De redactie ontving een scherp geschreven betoog van een oude bekende van BON: de heer Otto de Wiljes, Hij beschouwt de situatie van de verengelsing en de internationalisering van het Nederlandse hoger onderwijs vanuit Frans perspectief.

EUR Erasmus Universiteit Rotterdam: Lof der Zotheid?

Het Erasmus Trustfonds is een campagne begonnen om fondsen te werven ter meerdere glorie van de Erasmus Universiteit. Voor € 100.000 krijg je belastingaftrek en een ereplaats in de Erasmus Community. De thema’s om het geld te besteden zijn  Research & Education,  Student support en Student life.  Daarmee is de toon gezet: Niet voor ons, maar voor een oeverloze mondialiteit. Als ex-Rotterdammer die in Frankrijk woont,  zou ik met alle liefde willen bijdragen om wat tegengas te geven tegen de obsessionele waarden van de EUR van internationalisering en de daarmee samenhangende verengelsing en rangschikkingen. Herd-like benchmarking against top-ranked rivals, een uitputtingsslag met hele kleine verschuivingen ten koste van wat het betekent een Nederlandse Universiteit te zijn.

Het zeer geforceerd willen ‘excelleren’ schijnt gelukkig wat afgenomen te zijn. Dat kan ook niet in de Nederlandse context waar alle universiteiten gelijk moeten zijn, die strijd is helaas gestreden. Het gaat nu meer om de poen: Prijsvechter zijn voor de middelmaat met goedkope opleidingen, lage drempels, intellectueel uitgeklede Bachelors diploma’s en korte Master’s cursussen. De kwaliteit die men binnen krijgt doet er niet zoveel toe. Men past zich wel bij de metingen aan. Iemand die betaalt heeft recht op een diploma.

In  mijn ogen zouden de fondsen ten goede moeten komen van een intellectuele hub in ruime zin, tegen de verschraling, meer inspiratie en droomwaarde, meer humaniora en nationale betrokkenheid, noem het maar story telling om à la mode te zijn. En valorisatie van de cultuur en taal van onszelf en van de buurlanden. Door de afschaffing van het Frans en Duits gaat een groot paneel van ons collectief geheugen, en misschien invloed, verloren en komt via de achterdeur een nieuwe vorm van onwetendheid binnen. Het is frappant hoezeer het intellectuele ferment in Frankrijk en Duitsland buiten de dijken blijft. Het kleine deel dat nog binnen komt, is eerst gefilterd door uitheemse journalisten. Er is geen gemeenschappelijk venster meer op de Latijnse wereld. Brexit zou te denken moet geven. We moeten inspelen op de te verwachten opwaardering van het Frans en het Duits. Tenslotte meer willen doen dan het fabriceren van een homo œconomicus. Ik zie het niet gebeuren.

Verschraling

Ondanks de zeer fraai verwoorde intenties percoleren de perverse effecten van internationalisering en rankings door alle teksten en programma’s heen. Het is de dominante gedachte bij alles wat je leest.

Neem het programma van International Bachelor Economics and Business Economics (IBEB), een hele grote mond vol. Alles wat niet bij bedraagt tot de glorie van het winstgevend denken is er uitgegooid. Niet te wegen? Weg ermee! Van de 180 ECTs kan men nog maar 4 verdienen met History of Economic Thought. Niets geen geopolitiek, epistemologie, essentie van de Verlichting, geschiedenis. Ook geen Nederlandse taalbeheersing en tekstuitleg of waardering van de Klassieken. Waar zijn de bouwstenen van algemene kennis en van de ontdekking van de wereld die noodzakelijk zijn voor het  overbruggen van disciplines en voor het inzicht in samenhangen, dus ook voor een helicopter view (1)? De modules zullen best goed zijn, maar het is niet voldoende. Vroeger hadden wij een gordel van smaragd, nu moet men het doen met een stapeltje losse fabrieksparels. Het lijkt me bovendien geen goed idee studenten los te weken van de eigen cultuur alsof een universiteit apatride kan zijn. Met identiteitswaarden moet men heel voorzichtig omgaan. Het gebrek aan intellectuele diepgang draagt ook  bij aan de meningencultuur die zich in het Koninkrijk steeds verder opdringt ten koste van kennis, nadenken en zorgvuldigheid.

Nederlands overbodig

Lees het jaarverslag van de Erasmus Universiteit, pardon University, en het Strategy (sic) 2014-2018. Op een enkele uitzondering na is het Nederlands niet meer essentieel. Tussen de regels door is het wel duidelijk dat men een voorkeur heeft voor een betaalchinees voor wie Rotterdam qua landenkeuze op z’n allerbest 3e rangs is of voor een Duitser die in het eigen land niet aan de bak komt, ze worden met een ‘Erasmus-breed warm welcome ontvangen’. Onze eigen kweek komt er bekaaid vanaf. Daarvan moet 2/3 uit armoede thuis blijven wonen en mist daardoor de vormende levenservaring die met campus- en studentenleven gepaard gaat. Dàt wordt nu gereserveerd voor buitenlanders. Wij Nederlanders zijn 2e rangs. Het is een vorm van nieuwe ongelijkheid.

Van de 28.000 studenten hebben 5.500 een buitenlands paspoort, meest Duits. En alsof dat niet genoeg is, wil men nu talent zoeken in Mexico, India en…Engeland. Ik mis Indonesië en heel Afrika, die bestaan dus niet meer. Als je zoiets leest als “In 2016 hebben in totaal 469 studenten gebruik gemaakt van de kortingsregeling Nederlands voor beginners”, terwijl er wordt gezwegen over het aantal voltooide cursussen, dan huiver je over het gebrek aan interesse van de doorsnee buitenlandse student voor onze taal en cultuur…. Ook valt op dat bij de voltooide Master’s Degrees slechts een enkeling kiest voor het ondernemerschap. Wat is hun toegevoegde waarde voor ons land?

De nadenkende  buitenlandse student zou kunnen zeggen: It’s because in taking Dutch money, they make me feel mean (2). Waarom wordt weinig aandacht besteed aan uitgaande studenten of is het de bedoeling dat een Brabantse student zijn buitenlandse ervaring in Rotterdam opdoet? Waar is het evenwicht? Ook lijkt me dat in het financiële model iets fundamenteels mis is.

Middelmaat

Door met de verengelsing buitenlandse studenten aan te trekken mikt men op de middelmatigheid, een premium brand  wordt het nooit, want de klant zal altijd het origineel prefereren. De besten komen sowieso niet. ‘The limits of my language,‘ schreef de filosoof Ludwig Wittgenstein, ‘mean the limits of my world’. Het is zeer de vraag of men in  andermans taal aan een gedachte de juiste vorm kan geven. Met andere woorden men moet het denkniveau verlagen en dan wordt het moeilijk de middelmatigheid buiten de deur te houden. Met andermans taal haal je ook nederigheid en mentaal provincialisme in huis. De Angelsaksische hypertrofie  leidt tot zotte situaties zoals tijdens de 100ste Diës Natalis in 2013 met zijn 8 eredoctoraten, een  exclusief onderonsje voor Amerikaanse/Engelse publicatie-atleten en de opkomst van denkmeesters zoals C.N. Teulings en L. Bovenberg, die met hun bloedeloze ‘Rhineland Exit!’ (2008) ons nationale narratief en taal naar de prullenbak verwezen (3). De academische elite “zet als een pauw zijn staart op en draagt den kam hoog, en voelt zich aan de Goden gelijkgesteld, al weet ze best dat als men een kraai bekleedt met vreemde veeren, het altijd nog een kraai is” (4).  Ze voelen zich wereldburgers die te goed zijn voor het land dat hun welvaart en status heeft gebracht.

Rangschikking

De Nederlanders zijn zeer handig het ‘gemetene’ aan te passen bij de ‘meting’ en daarom staat ook de EUR (nog) hoog in de ranglijsten (5). Het is een kaartenhuis. Die positie is niet gebaseerd op onderwijs of intellectuele vorming – maar op onderzoeksresultaten. Iemand met a demonstrable capacity for realizing publications in top-tier ISI journals (6) wordt met gejuich binnen gehaald, een hele strategie is daarom heen opgebouwd met een ‘Dedicated Specialist voor internationalisering ‘. Ook daar wringt de schoen, want de inflatie van wetenschappelijke artikelen is niet meer bij te houden en mondt uit in een stroom van artikelen voor de eigen parochie van dubieus maatschappelijk belang, want het komt maar zelden voor dat een artikel zijn plaats vindt in het onderwijs. Het gepubliceerd worden vergt inmiddels een enorme strategische inspanning, wordt steeds duurder en is ongewis (7) en (8). Buiten Nederland om  is er een ‘mercato’ ontstaan voor succesvolle – en vooral handige – en dus dure onderzoekers die profiteren van een bloeiend conformisme,  waar excellent sheep (9) gedijen. Een Piketti of een Tinbergen zal er nooit uit voortkomen.

Eigen land een gepasseerd station

Een mooi voorbeeld van hoe je je zelf afschaft, heeft de ‘Vice Dean’ (dubbel sic) I. Arnold in dialectische self aggrandizement perfect verwoord. www.eur.nl/en/ese/news/internationalization-involves-more-changing-language Voor hem is Nederland een gepasseerd station.  One of the reasons why foreign students choose to study in the Netherlands is that Dutch universities offer value for money. Tuition fees for Dutch programs are much cheaper than for top universities in Anglo-Saxon countries, while the quality of Dutch education in general is higher than in the rest of continental Europe. Hier kan men heel veel vraagtekens bij stellen van wat ‘quality’ is en waarom het ‘cheap’ moet zijn en wat je daarmee binnen haalt en wat voor ‘value’ het is en voor wie. En hoe dat alles gemeten wordt en hoe je je bij metingen aanpast.  En ook wie wat betaalt en wat de toegevoegde waarde voor het land is. De universiteit staat niet meer primair in dienst van de Nederlandse samenleving die niet alleen uit multinationale bedrijven bestaat. Van de zeer gelikte apologie voor de verengelsing die ongetwijfeld voor de publicatie langs vele ogen is gegaan, bestaat geen Nederlandse versie, de Heer Arnold is daar te goed voor. Hoe diep kun je dalen in je gevoel van eigenwaarde. Men heeft geen idee meer hoe het in Frankrijk of Duitsland toegaat. Ik mis bij deze ‘vice dean’ allure, talenkennis en culturele diepgang. En transcenderende droomwaarden, een beetje trots zijn, die passen bij de Europese universitaire traditie en die ikzelf nog heb meegemaakt. En onze kinderen in Frankrijk ook. Zouden buitenlandse universiteiten daarom slechter zijn dan de onze? Zonder een Vaderland ben je niks.

EUR Trustfonds

Geld voor het Trustfonds? Met een ‘commitment’ ‘zichtbaar’ zijn in ‘een Unieke Groep [van] Launching Donors’?  Het klinkt zo opgeschroefd on-Nederlands en het is bovendien vreemd om ‘als apen in het purper en als ezels in de leeuwenhuid rond [te] wandelen’ (4). Maar ik zie het moment aankomen dat de verengelsing en het rangschikkingsysteem versleten zijn en men zich moet bezinnen op andere criteria, bijvoorbeeld meertaligheid, inhoudelijkheid en de valorisatie van de eigen cultuur. En niet te vergeten een herziening van het economische model. Misschien dan wel. Rhineland Exit? Nog lang niet.

Parijs, februari 2018

O. de Wiljes

(1) In de betere Franse opleidingen tellen de humaniora nog voor 30 à 40% mee.

(2) Bog-Standard Britain: how mediocrity ruined this great nation/Quentin Letts/2009. That’ll cost ya, bldz 171, een kostelijke kritiek  op de ‘hard sell souk’ van Ryanair. Dat geldt een beetje voor Nederlandse universiteiten, die prijsvechter willen zijn met cheape opleidingen en lage drempels. Volledig citaat: It’s because in saving us money he [O’Leary van Ryanair]  makes us feel mean, like a tourist haggling with a rickshaw wallah.

(3) Dat begint met deze onderdanigheid: Harry Truman is purported to have asked for a single-handed economist. Whenever he asked for an economist’s advice, the answer invariably would be: on the one hand . . . Het is één van de twee metaforen in dit verhaal van weg-met-ons.

(4) Lof der Zotheid, editie A.H. Kan, 2013 bldz 19 vrij weergegeven en bldz 21.

(5)  Men kan het zien als een ludieke variatie van het onzekerheidsprincipe van Heisenberg in  die zin dat metingen altijd invloed hebben op het systeem. Het systeem past zich bij de metingen aan. Admission consultants (FT 12 februari 2018) verdienen er flink aan.

(6) Uit een personeelsadvertentie van de EUR. Een little bit of gamesmanship wordt kennelijk zeer hoog aangeslagen

(7) www.ineteconomics.org/uploads/downloads/KAPPELLER-Presentation.pdfEdinburg, 22 oktober 2017 INET conferentie. Blootlegging van het citation cartel van de big 5, met name bldz 5, 11 en 16, als old boys network versterkt door het Matteüseffect (beroemde wetenschappers genieten dikwijls meer geloofwaardigheid dan een relatief onbekende wetenschapper)

(8) www.lemonde.fr/campus/article/2017/09/12/le-mercato-des-enseignants-chercheurs-dans-les-business-schools_5184301_4401467.html Dit is een zeer goede samenvatting van wat aan de hand is en blijft volledig onder de Nederlandse radar.

(9) Excellent Sheep, The Miseducation of the American Elite/ William Deresiewicz/2014. Dit boek over de perverse effecten van conformisme zou iedere universiteitsmedewerker moeten lezen om te beseffen wat het betekent als caste, character and connections evolueren naar meetbare scores and grades van een entitled meritocracy. Ook hoe een educatieve instelling afglijdt naar een commercial relationship, waar competence de plaats inneemt van meaning en waar serving verdrongen is door leadership as a form of self -aggrandizement. Intern ligt nu overal het accent op ‘wetenschap’ en niet op ‘kennisoverdracht’ in ruime zin. Grades are more important than what you learn.

 

Geef als eerste een reactie

Laat een reactie achter