Mea culpa

Mea culpa

 

Mea culpa, mea culpa, mea maxima culpa, soms dreunt het nog door mijn hoofd. Als kind werd me al op het hart gedrukt dat ik als nietige aardworm minstens één keer per maand verplicht was om schuld te bekennen. Het instituut bij uitstek voor deze levens belangrijke boetedoening was de biecht, die ik dan ook trouw bezocht. Ik vond het heerlijk om schuldloos, voor een tijdje ten minste, en met witgewassen zieltje mijn schuldig leventje voort te kunnen zetten.

Zie ik een verkoper van de straatkrant staan, ik kan er niet omheen, ik moet die straatkrant kopen want mijn opa zaliger fluistert in mijn oor ‘die arme verkoper kan ons Heer zijn’. Geen bedelaar, straatmuzikant, collecteur, kan ik voorbijgaan zonder iets van mijn rijkdom te deponeren in de daarvoor bestemde muts, gitaarkast of andersoortig bedelwerktuig. Het zal niet mijn schuld worden dat deze zielige arme mensen nog verder afglijden naar de rafelranden van de maatschappij en mijn bijdrage aan hun overleven is het afkopen van mijn mogelijke schuld. Mea culpa.

Mea culpa, de schuldbelijdenis, het dreunt nog na, niet altijd meer, maar toch met enige regelmaat en bedient zich van verschillende verschijningsvormen. De ene keer heet het ‘verantwoordelijkheidsgevoel’ de andere keer ‘loyaliteit’ en de volgende keer ‘collegialiteit’ maar telkens is het ‘schuldgevoel’. Leerlingen moeten een diploma halen en daar ben ik mede verantwoordelijk voor en als de leerling geen diploma haalt is dat eigenlijk door mijn schuld. Dat de leerling het verdomt om ook maar één keer zijn les te leren, zijn best te doen, of nog maar gewoon dat te doen wat van een normale leerling verwacht wordt weegt maar een paar onsjes mee op de weegschaal van mijn schuld. Mea culpa. 

Ja-stemmen op het voorstel van het management op alweer een verandering van het taakbeleid terwijl je hele wezen schreeuwt om nee te stemmen. Maar uit ‘loyaliteit’ stem je toch ja of is het om niet schuldig te zijn aan de uitvoering van het dreigement ‘anders moeten er op termijn mensen uit’. Mea culpa.

Deeltijdontslag genomen om te helpen bij huishoudelijke taken die mijn zieke vrouw niet meer kan uitvoeren en dan toch uit ‘collegialiteit’ een paar lessen verzorgen om een zieke collega te vervangen tot het ‘invallen’ op mijn vrije dag een ‘structureel karakter’ kreeg.  ‘Collegialiteit’ omdat ik ‘de leerling niet in de steek kan laten’. Mea culpa.

Mijn eerste burnout was eigenlijk mijn eigen schuld had ik maar nee moeten zeggen tegen verantwoordelijkheidsgevoel, loyaliteit en collegialiteit en mijn tweede was ook mijn eigen schuld omdat ik tegen de bedrijfsarts gewoon had moeten zeggen dat het nog veel te vroeg was om terug te keren in het hectische arbeidsproces dat onderwijs heet. Mea culpa.

Het hele onderwijs blijkt doordesemt te zijn van schuld en schuldgevoel. ‘Omdat we de leerlingen niet in de steek willen laten’ leggen we het werk neer en protesteren en staken op de vrije zaterdag. We tolereren onverantwoorde ingrepen in het taakbeleid ‘om de collega’s te ontlasten en het werk eerlijk te verdelen’, geloof je het zelf? Vier, vijf keer per jaar offeren we een vrije avond op om eens uitgebreid in tien minuten met de ouders te praten over de vorderingen van hun oogappeltje, want we kunnen het toch niet maken dat de ouders daarvoor een halve vrije dag opnemen. Geen haar op ons hoofd dat er aan denkt om te weigeren onze vrije tijd op school door te brengen voor alweer een ‘bedelactie’ ten voordele van de schoolkas want het was toch voor ons en voor de leerling dat er een spiksplinternieuw gebouw is neergezet. Dat de schoolkas geplunderd is door een megalomane bestuurderskliek die hun schuld in onze schoenen schuift komt niet een bij ons op.

Tegenwoordig heb ik mijn schuldgevoel goed onder controle, soms steekt het nog de kop op als ik om een of andere reden toch niet die dagelijkse pagina van mijn nieuwe boek heb geschreven maar dan schrijf ik er twee en dan ben ik het schuldgevoel weer kwijt, tot ik de verkoper van de straatkrant weer tegen kom. Mea culpa.

 

Jesse Jeronimoon

  

5 Reacties

  1. Vooral mensen met een sterk

    Vooral mensen met een sterk normbesef en een gevoelige natuur zijn  gevoelig voor het appelleren aan 'schuld'. Zo kunnen juist deze mensen steeds meer met gebogen rug gaan lopen: de zwaarte van de ervaren schuld wordt te groot.

    En hoe meer eisen "men" stelt, hoe dieper ze gebukt gaan onder hun falen. Zo is "Passend onderwijs"  een goed scenario voor het afbranden van leerkrachten.

    Goedwillenden gaan zo gebukt onder aangepraat seculier zondebesef. Want een biecht en een vergeving bestaan niet in die seculiere wereld.

    Maar de zieligerd uithangen, dat  ontmoet geen begrip. Men denkt toch dat je een sul bent geweest die het zich allemaal heeft laten aanpraten.

    Er blijft dus niets anders over dan dat men de kop in de wind gooit en de eigen gang blijft gaan, tegen de stroom in. Dat wordt vechten, voortdurend vechten, naast het gevecht in de klas. Dat wordt dan alsnog afbranden dus, op een iets langere termijn. Want alleen tegen een grote meerderheid: dat houden weinigen echt lang vol.

  2. Als je er gevoelig voor bent

    Als je er gevoelig voor bent dat je leerlingen niet tekort kunt doen en collega’s niet in de kou kunt laten staan, kun je meemaken dat je voortdurend met buikpijn op school rondloopt. Het begint er al mee dat op opleidingen de student ingepeperd krijgt dat hij ‘super‘ moet zijn. Heb je een probleem? Dan ben je daar zelf de oorzaak van. Zijn leerlingen onbeschoft? Dan ben je zelf nog geen topdocent. Leerlingen maken geen huiswerk? Dan heb je ze onvoldoende gemotiveerd. De school bevordert zonder vaste cijfernormen? Je trekt met een zooitje naar het examen, en kunt de leerlingen niet laten vallen. Je gooit er dus zelf een schepje bovenop. Waar het spel zo wordt gespeeld, is het beeld van de overspannen docent dagelijkse routine. Wat doe je hier tegen?

     

    Op een school hoort de docent rugdekking te krijgen van de rector. Het is immers de rector die gaat over selectie en die een volkje ongeregeld voor je neer kan zetten. Het is de rector die kan selecteren op gedrag, maar dat vaak niet zal doen. Rond 1970 wilden docenten af van een ouderwetse, meer autoritaire stijl.De school moest meer egalitair worden. Het gevolg is dat docenten in de vuurlinie kwamen te staan van wanprestatie, wangedrag en falende collega’s. Een rector die zijn werk niet goed doet, stelt 50 docenten bloot aan onbehoorlijk werkgeverschap. Daar bezwijken die aan, of ze gaan weg op zo’n school.

     

    Keer terug naar een directieve stijl, schaf al dat vergaderen af, werk met vaste bevorderingsnormen en voer een duidelijk beleid qua gedrag. Selecteer op gedrag en handhaaf. Als je puber bent, zet je je af tegen autoriteit. Het gezag zie je als gefossiliseerd. Mag het alsjeblieft dat je daar overheen groeit? Kijk eens terug naar de vele goede dingen waardoor een meer directieve schoolleider de docenten de broodnodige rugdekking gaf: qua selectienormen, qua gedrag, qua soberheid met nonsens taken. Met respect kan ik terugzien op vroegere rectoren met die ouderwetse stijl. Docenten kregen rugdekking.  Waar die ontbreekt, kan een docent beter wegblijven. 

  3. Werp de ketenenen af Jesse.

    Werp de ketenenen af Jesse. Laat je niet ringeloren door staat, kerk of school. Opa zal trots op je zijn.

  4. Bij meerdere gelegenheden heb

    Bij meerdere gelegenheden heb ik me gekeerd tegen foute rectoren. Zit daar persoonlijke rancune achter? Met eigen ogen heb ik een scholengemeenschap zien afzakken, waar een foute rector bezig was. Die rector is niet een meneer die in een driedelig pak ergens op een sjieke kamer zit. Het is degene die de regie voert over de stroom leerlingen. Het is de rector die de beslissing heeft genomen als je na de zomervakantie voor een zooitje ongeregeld staat. Hij gaat over gedragsnormen en niveaunormen. Die regisseur moet dat werk behoorlijk doen. Nu kan een docent aan een school zich niet keren tegen zijn patroon. Daarom lopen veel leraren met een boog om deze kwestie heen. Als je echter door je leeftijd een zekere vrijheid van spreken hebt verworven, ben je degene die de kwestie moet aankaarten. Vandaar dat ik ze nu en dan aan de orde stel. De regie over toelating en bevordering is cruciaal voor het reilen en zeilen op school. De gezondheid van docenten hangt er trouwens van af. Foute rectoren zijn een ramp in het onderwijs. De mogelijkheden om ze er uit te werken moeten nodig worden verruimd.

  5. Je hebt gelijk, neker en laat

    Je hebt gelijk, neker en laat. Ik ken zo'n triest voorbeeld dat een scholengroep bestiert. Heeft van zijn personeel via een werktevredenheidsonderzoek een diepe onvoldoende aan zijn broek hangen, manipuleert zijn personeel, houdt er uiteraard een hofhouding van knipmessen op na, organiseert walgelijke ver-weg-reizen-projecten naar China, Afrika en Amerika die kapitalen kosten, maakt vele slachtoffers onder zijn adjuncten die bij bosjes gedumpt worden en mag desondanks van zijn overkoepelend mega-bestuur elders in de regio gewoon zonnekoninkje blijven spelen. Het is erg lastig, zo niet onmogelijk om zo'n overduidelijk foute schertsfiguur kwijt te raken, helaas.

Reacties zijn gesloten.