Gouden bergen?

Degenen die verantwoordelijk zijn voor het onderwijsbeleid hebben de neiging een zigzag koers te volgen en in hun dadendrang beslissingen te nemen die later weer teruggedraaid moeten worden. In de jaren negentig moest alles grootschaliger in het onderwijs en in het bijzonder in het middelbaar beroepsonderwijs. Er werden uitstekende argumenten naar voren gebracht door toen nog kleine scholen om niet door te draven, maar er was geen houden aan. Nu wil de minister de grootschaligheid weer verminderen en gebruikt daarbij deels dezelfde argumenten als die welke toen werden genegeerd.

Hetzelfde met de studiefinanciering. In de tijd van Deetman – de jaren tachtig – werd er werkelijk gesmeten met voorschotten en beurzen. Degene die wilde studeren kreeg bijna alles vergoed en zijn of haar ouders hoefden bepaald niet het gevoel te hebben dat ze zich zware offers hoefden te getroosten.

Nu, bij de invoering van het ‘nieuwe’ stelsel is het bijna omgekeerd: de student moet lenen en bijna alles terugbetalen. Wat ik gehoord heb van de ‘uitleggers’ is in hoofdzaak dat studenten die moeten lenen, tòch  goed af zijn omdat zij immers later aanzienlijk meer gaan verdienen  dan hun leeftijdgenoten die niet zijn gaan studeren, zodat zij na aftrek van het terug betaalde nog steeds royaal profiteren. Maar, is dat zo?

De ervaringen in de Verenigde Staten kunnen op dit punt een waarschuwing zijn. Wat blijkt is dat lang niet alle opleidingen in het hoger onderwijs leiden tot hogere inkomens. In The Economist van April vond ik daarover een artikel Is college worth  it? waarin gesteld wordt dat een vierjarige college opleiding zo’n 60.000 dollar kan kosten , met het gevolg dat, financieel gezien, veel studenten slechter af zijn dan wanneer ze op hun achttiende waren gaan werken. Het bureau McKinsey zegt dat 42% van degenen die de laatste tijd zijn afgestudeerd nu een baan heeft beneden hun opleidingsniveau.  Waarbij nog komt dat de afgestudeerden vaak niet beschikken over de vaardigheden die de arbeidsmarkt van hen verlangt.

Het hangt er natuurlijk sterk vanaf welke studie men kiest en waar. Degenen die een hogere technische opleiding met succes afronden aan een gerenommeerde opleiding, bij voorbeeld aan de University of California, Berkeley of de MIT in Massachusets, hebben weliswaar veel moeten betalen voor hun studie maar worden later rijkelijk beloond in hun maatschappelijke carrière. Zij die daarentegen een ‘algemene’ alfa of gamma studie hebben gevolgd aan een middelmatige universiteit moeten ervaren dat ze wel een forse studieschuld hebben maar geen goed maatschappelijk perspectief. Over deze studies zegt het artikel ‘All doubtless nourish the soul, but not all fatten the wallet.’ En president Obama zei onlangs dat ‘folks can make a lot more by learning a trade than they might with an art history degree.’

Goed, we moeten de ontwikkelingen in Nederland nog afwachten maar ik ben ervan overtuigd dat die in ieder geval zullen aantonen dat het optimistische toekomstbeeld van de beleidsmakers misplaatst is.

J.C. Traas