Mammoettanker
In de hoogtijdagen van de onderwijsvernieuwing mocht toenmalig minister van Kemenade graag het beeld gebruiken van het onderwijs als mammoettanker: je kunt bij zo’n groot vaartuig niet zo gemakkelijk de koers verleggen als je zou willen, dat moet geleidelijk.
Niettemin, de koers werd , vanaf de jaren zeventig wel degelijk gewijzigd, in feite tot de dag van vandaag, met het gevolg dat de tanker nu vast gaat lopen op de zandbanken van verkeerde beslissingen. Schaalvergroting, niveauverlaging, afkalving van gezag, bureaucratisering, verspilling van tijd en geld – het is in wezen een voortgaand proces.
Opmerkelijk is ondertussen dat sinds een jaar of tien bijna alle betrokkenen: de reders, de aandeelhouders, de stuurlui en de matrozen, heel goed weten dat er eigenlijk een andere koers gevaren moet worden maar dat dit toch niet gebeurt. Het lijkt wel alsof het schip al gestrand is en muurvast zit.
Dat beeld bleef ook bij mij hangen na het zien van ‘De avond van het onderwijs’ op televisie ( 3 oktober). Men zou spreken over de gezagscrisis in het onderwijs maar deed het niet, en over de kwaliteit van het onderwijs maar het bleef bij vage beweringen. Onder andere van de minister van Onderwijs die ‘heeft aangegeven’ dat zij wil ‘inzetten’ op kwaliteit.
Er was nog één onderwijskundige die meende dat ons onderwijs nog steeds uitstekend is – wat ook zou blijken uit internationale vergelijkingen – maar verder was er in de opiniepeiling een verheugende verschuiving zichtbaar ten gunste van degelijk onderwijs, gegeven door gezag hebbende en goed opgeleide leraren. Wat in belangrijke mate ontbrak was de stem van de praktijk.
Die vond ik een dag later wel in een uitstekend artikel van Jannetje Koelewijn in NRC Handelsblad, Zij was op bezoek geweest bij één van de ‘leraren van het jaar 2011’. Bijna had ik het stuk overgeslagen omdat ik dergelijke verkiezingen onzin vind maar de inhoud was de moeite waard. De lerares om wie het gaat is werkzaam op een ROC in Ede en geeft les aan jongens en meisjes vanaf 16 jaar die voorbereid worden op een baan in het leger. Jannetje Koelewijn vraagt: ‘Zouden andere leerlingen ook baat hebben bij meer discipline?’
De lerares:’Hoe meer rust, orde en structuur je biedt hoe meer je lessen gewaardeerd worden. Straks ga ik een rekenles geven, dat vonden de jongens eerst onzin. Ik zeg: jij gaat breuken oefenen en jij procenten. Het is lang weggeweest hè, maar nu doen we het weer. Je bakt een taart met acht eieren, hoeveel eieren heb je nodig voor een halve taart? Ze hebben geen idee. Wisselgeld narekenen bij de kassa? Rente uitrekenen over een hypotheek? Kunnen ze niet. Ik denk: straks zijn ze soldaat, maar hebben ze ook een gezin. Toch handig als je die dingen weet.’
Vraag van Jannetje Koelewijn: Waarom hebben we dat in Nederland zo laten lopen? De lerares: ‘Weet jij het? Algemene softheid? Bij docenten zie ik het ook. Je kunt het nog zo bont maken, elke dag om twee uur zonder tas naar huis, nooit een les voorbereiden, altijd wanorde in de klas, maar je houdt je baan.’ Ik raad ieder aan het hele artikel op te zoeken en te lezen.
Cornelis Verhage