(Pseudo)wetenschap.

(Pseudo)wetenschap.

Als er in het verleden één persoon heeft bestaan die zowel de wetenschap als de pseudowetenschap in zich verenigd zag is het wel Philippus Aureolus Theophrastus Bombastus von Hohenheim beter bekend onder de naam Paracelsus geweest. Hij studeerde geneeskunde aan verschillende universiteiten maar ook liet hij zich beïnvloeden door piskijkers, kruidenmengers, koffiedikkijkers en alchimisten. Hij was hoogleraar aan de medische faculteit van Bazel en ondertussen op zoek naar ‘de steen der wijzen’. Op de dag van vandaag wordt Paracelsus gezien als de grondlegger van de homeopathie. Maar het belangrijkste wat hij ooit presteerde was het verwerpen van de toenmalige medische wetenschap die steunde op de scholastiek. Paracelsus ging uit van waarneembare feiten en niet van door de autoriteit opgelegde argumenten.

De scheidslijn tussen wetenschap en pseudowetenschap blijkt flinterdun te zijn, zeker in de ‘zachte’ sector zoals de psychologie, sociologie en onderwijskunde. Immers wetenschappelijk onderzoek in deze sector kan moeilijk voldoen aan sommige eisen die gesteld worden aan wetenschappelijk onderzoek. Laat ik daar een voorbeeld van geven. De eerste en belangrijkste eis die gesteld wordt aan geneesmiddelenonderzoek is het ‘dubbelblinde’ onderzoek. Dit wil zeggen dat zowel onderzoeker als de patient in dit geval niet weten of het pilletje, poedertje of spuitje dat geslikt of toegediend wordt, een medicijn is of een placebo. Beïnvloeding van het onderzoeksresultaat is dus uitgesloten.

En toch lees ik een aantal maanden geleden dat een Nederlandse gerenommeerde universiteit claimt dat een bepaald dieet ADHD kan genezen. Buiten het feit dat we eigenlijk nog niet zo goed weten waardoor ADHD wordt veroorzaakt is deze claim op zijn minst dubieus te noemen. Het dieet begint met het kind in kwestie op een streng dieet te zetten van kalkoen en rijst. De ouders moeten met enige regelmaat vragenlijstjes invullen waarin ze aangeven de mate van concentratie, de mate van hyperactiviteit en de mate van impulsiviteit. Buiten het feit dat het dieet zo streng is dat de conclusie mag zijn dat alle islamitische kinderen tijdens de ramadan geen ADHD- verschijnselen hebben, is hier natuurlijk geen sprake van dubbelblind, laat staan objectief onderzoek. Ook ik zou als ouder geneigd zijn het een en ander positiever voor te stellen dan dat het in werkelijkheid is. Wetenschappelijk gezien is het onderzoek dus van nul en generlei waarde en al zeker niet de claim die er uit volgt.

Het probleem voor de zachte sector bij wetenschappelijk onderzoek is wel degelijk de moeilijkheid om feiten objectief waar te nemen. Een appel valt onvermijdelijk naar beneden, maar ieder mens gedraagt, doet en denkt anders in eenzelfde situatie. Dan valt daar wel wat bij benadering iets over te zeggen, maar het is nooit een wet van Meden en Perzen.

En dat is nu net de fout die de hoogleraren Vonk en Stapel hebben gemaakt. Het gaat er mij niet eens om of er nu gesjoemeld is met de data, of de statistieken wel degelijk zijn opgesteld, of de vragenlijstjes wel degelijk in elkaar gezet waren, of alles dus wel wetenschappelijk verantwoord was. Het gaat er mij om dat zij de conclusie van hun onderzoek gepresenteerd hebben als een wet van Meden en Perzen. Het is een soort van arrogantie die niet past in de wetenschappelijke zachte sector, trouwens ook niet in de andere wetenschappelijke wereld. Elke wetenschapper en de wetenschap gedijt met twijfel en bescheidenheid, en het zich voortdurend afvragen of het wel allemaal klopt. Anders gedraagt de wetenschapper zich als een autoriteit die argumenten aandraagt als een axioma. Hij moet dan ook niet raar opkijken als vroeg of laat iemand opstaat en de autoriteit en zijn argumenten verwerpt en vraagt naar objectief waarneembare feiten.

En laat dat nou net zijn wat BON al een aantal jaren doet, aan de autoriteiten van de ‘zachte sector’ die het Nederlandse onderwijs hebben opgezadeld met een paradigmashift en ‘het nieuwe leren’, vragen naar objectief waarneembare feiten.

Tot nu toe, geen antwoord.

J. Jeronimoon