Een zwarte dag voor Nederland

Vandaag (en gisteren, technisch gezien) is er gestemd over de Zijlstraboete.
Hoewel van alle partijen de woordvoerende senatoren kritiek uitten op de slordige en gebrekkige voorbereiding van dit wetsvoorstel en op de inhoudelijk gebreken hebben desalniettemin de senatoren volgens de partijdiscipline gestemd.

Voor deeltijdstudenten is er geen aparte regeling opgenomen in de wet aangezien Halbe Zijlstra het te ingewikkeld vond om dit wettelijk op een dusdanige manier te regelen dat het niet als vluchtroute zou worden misbruikt door voltijdstudenten die meer dan een jaar (of twee jaar in geval van een handicap) studievertraging hebben opgelopen. Volgens Halbe Zijlstra zelf zou dit te maken hebben met de gebrekkige wettelijke definitie van wat een deeltijdstudent is en zou een concretere definitie weer andere problemen geven. In mijn ogen is dit een zoveelste teken dat Zijlstra teveel een intellectueel lichtgewicht is om op een zorgvuldige wijze wetten voor te bereiden.

Voor gehandicapte studenten die geen studiefinanciering ontvangen en in deeltijd studeren is niets geregeld, het jaar verlenging wat eerder was afgesproken hangt blijkbaar samen met het studiefinanciering krijgen dus 30+ers die gehandicapt zijn en in deeltijd studeren (gehandicapten zijn ongetwijfeld oververtegenwoordigd in deze groep studenten) krijgen slechts 1 jaar uitstel terwijl ze minstens nominaal moeten afstuderen en vaak zelfs minstens 1 jaar sneller dan nominaal moeten afstuderen, dit aangezien voor deeltijdstudies dezelfde nominale studieduur wordt gerekend als voor voltijdstudies.

Alle handicaps worden nog steeds over 1 kam gescheerd, van zeer licht tot zeer zwaar.

Voor studenten van studierichtingen waarvoor het per definitie onmogelijk is om nominaal af te studeren is niets geregeld. Lucht en ruimtevaarttechniek van de TU Delft is een berucht voorbeeld: grote variatie aan zeer zware vakken* (werktuigkunde, beetje electrotechniek, wiskunde, fysica, ontwerpvakken) met strenge volgregeling (vak B mag pas worden gevolgd wanneer vak A is afgerond) en noodzakelijk een buitenlandse stage (wij hebben hier niet of nauwelijks relevante bedrijven voor lucht- en ruimtevaart).

Zijlstra’s excuus voor het niets regelen voor deeltijdstudenten: HBO-leerlingen die in deeltijd ´studeren` studeren vaak nominaal af en Fred Teeven had slechts een half jaar extra nodig voor rechten. Tja, een rechtenstudie met een studielast van 20 uur per week (in de praktijk, vraag maar aan de studenten) is ook echt vergelijkbaar met een exacte studie waarvoor je minstens 40 uur per week moet werken als je nominaal wil afstuderen. Ja, deze laatste uitspraak is sarcastisch bedoeld.
Los hiervan klopt het juridisch natuurlijk niet dat dze boete gekoppeld is aan de nominale studieduur terwijl de nominale studieduur van de deeltijdstudies wettelijk niet is geregeld.

Er waren nog wat meer bezwaren, daar ga ik nu eventjes niet verder op in.
Ik vind iets anders nu belangrijker: wat gaan de gevolgen zijn voor het niveau van ons onderwijs en met name voor het niveau van onze paradepaardjes? De exacte en technische studierichtingen (niet voor niets door Ben benoemd als DE elitaire studierichtingen in Nederland)?
Gaat het niveau van deze studierichtingen nu nog verder worden verlaagd om er maar voor te zorgen dat voldoende studenten maximaal 1 jaar extra nodig hebben om te slagen?
Een senator die emeritus hoogleraar natuurkunde is, C.A. de Lange (OSF), legde gisteren in het senaat uit hoe hij als docent ooit door zijn baas (de decaan als ik het mij goed herinner) werd gedwongen om hogere cijfers te geven om maar een voldoende hoog studierendement te behalen (perverse prestatieprikkels voor percentage geslaagde studenten en aantal studenten). Hij gaf aan bereid te zijn om dit te doen onder de voorwaarde dat die decaan zijn handtekening onder het cijfer zette.
Ik heb van meerder elkaar niet kennende lucht- en ruimtetechniekstudenten van de TU Delft begrepen dat het niveau van deze studierichtingen al jarenlang aan het dalen is, dit blijkt uit de afnemende hoeveelheid leerstof en de gemakkelijker wordende examens (oude examens worden als oefenstof aangeboden).
De TU Delft heeft het niveau verlaagd omdat momenteel zelfs de beste studenten minstens zes jaar over deze studierichting doen, dit is inclusief de vele Vlaamse studenten die in het eerste jaar tal van vrijstellingen krijgen voor de wiskundevakken. Is dit beiden een illustratie van wat we de komende jaren steeds meer gaan krijgen indien die Zijlstraboete doorgaat?

Kan iemand mij geruststellen? Ik maak me zorgen dat zelfs het niveau van die laatste paar goede universitaire studierichtingen in Nederland gaat dalen naar een bedenkelijk laag niveau. En dit in het perspectief geplaatst dat blijkbaar nu al de bachelor van natuurkunde in Leiden niet goed voorbereidt op een master natuurkunde aan Cambridge University. Dit is een concreet voorbeeld van iemand die deze overstap heeft gemaakt, zijn wiskundebasis was onvoldoende (algebra). Wanneer durven onze politici eindelijk weer eens te kiezen voor kwaliteit in plaats van kwantiteit? Wanneer gaan onze politici eindelijk weer eens integer handelen in plaats van partijpolitiek te bedrijven? Senatoren hebben de taak om een wet juridisch te keuren, dat is althans de dominerende opvatting onder politicologen. Ik stel vast dat de senatoren dat niet gedaan hebben gezien de vele haken en ogen die zowel aan deze wet als aan de voorbereiding van de behandeling van het wetsvoorstel zitten.
Waarom worden zoveel studenten met deze maatregel gedupeerd en wordt zo’n groot risico met de kwaliteit van ons onderwijs genomen terwijl de te verwachten winst verwaarloosbaar is?
De overheid had beter kunnen snijden in die kleilaag in het onderwijs: de HBO-raad, de MBO-raad, de VO-raad, de PO-raad en de VSNU, de vele overbodige bestuurders en de schandalig hoge salarissen die zij krijgen, de overbodige facilitaire diensten, de adviesbureaus, …
Zou dat niet veel meer geld opleveren? Ik denk het wel.

*Het is de combinatie van de breedte en de diepte die dit zwaar maakt, dit in contrast met quasitechnische studierichtingen zoals technische bedrijfskunde waarbij de breedte wel ten koste gaat van de diepte.