Intimidatie in het Hbo, 1 op vijf voelt intimidatie.

Gisteren verscheen een bericht van het Hoger Onderwijs Persbureau over intimidatie. Vandaag verscheen dit bericht op de Fontys Portal.
Het bericht:
Een grootschalig agressieonderzoek onder overheidspersoneel wijst uit dat één op de vijf werknemers van hogescholen zich in 2005 geïntimideerd voelde door chefs of collega’s.

Toen onlangs bekend werd dat hbo-personeel de meeste ‘interne agressie’ ervaart, nam de HBO-raad dit nieuws zeer serieus. Wel wilde de woordvoerder graag weten welke vragen de onderzoekers hadden gesteld en wat er precies moest worden verstaan onder de gesignaleerde intimidatie. In een technische toelichting schrijft het ministerie van Binnenlandse Zaken dat het ruim honderdduizend medewerkers in veertien overheidssectoren de volgende vraag heeft voorgelegd: ‘Kunt u aangeven in welke mate u de afgelopen twaalf maanden (begin 2005 – begin 2006) persoonlijk te maken heeft gehad met ongewenste seksuele aandacht, intimidatie, lichamelijk geweld en verbale agressie?’ Daarbij moesten ze een onderscheid maken tussen agressie door klanten (burgers, leerlingen, studenten) en agressie door chefs of collega’s. Bijna negenhonderd van de 2000 aangeschreven hbo-werknemers beantwoordden de vragenlijst.

Organisatiestructuur
‘In mijn omgeving merk ik niets van intimidatie door chefs of collega’s’, is de verbaasde reactie van Arie Rinzema, lid van de centrale medezeggenschapsraad van Fontys Hogescholen. ‘Bij de recente reorganisatie van onze technische opleidingen is heus wel eens gevloekt, maar intimidatie?’ Naar een hbo-brede verklaring kan hij alleen maar gissen. ‘Misschien is de werkdruk in het hbo hoger of klaagt men er meer dan elders?’ Ook in het landelijke netwerk van cmr-voorzitters heeft hij geen vergelijkbare signalen ontvangen.
Anne Marie Oudemans, HES-docent en mede-oprichter van Beter Onderwijs Nederland, is juist helemaal niet verbaasd. Op grond van de eerste ervaringen met het meld- en steunpunt intimidatie van BON, constateerde de vereniging dit najaar al dat intimidatie van met name hbo-docenten een wijd verbreide praktijk is. Het aantal ingediende klachten van hbo-docenten was destijds veertien en is nu opgelopen tot rond de tachtig. De organisatiestructuur van het hbo verklaart veel, denkt Oudemans. ‘Er lopen bij hogescholen veel managers rond die vakinhoudelijk weinig afweten van de opleiding waar ze werken. Zelf hebben ze vaak een totaal andere achtergrond. Daardoor missen ze natuurlijk gezag bij de docenten aan wie ze leiding geven en zijn ze geneigd om hun gelijk dan maar af te dwingen. Daarnaast speelt een rol dat het hbo weinig geld heeft en docenten steeds vaker bureaucratisch werk moeten doen naast hun lestaak. Dat gaat vaak met dwang gepaard.’

Drie keer niks
Cor Boom, voorzitter van Saxion Hogescholen en bestuurslid ‘arbeidsvoorwaarden’ van de HBO-raad, onderschrijft Oudemans’ analyse niet. ‘Voor de meeste managers in onze organisatie geldt dat ze het vakgebied kennen en zelf les hebben gegeven.’ Hij vindt het nogal wat dat zoveel mensen in het hbo zich geïntimideerd zeggen te voelen. ‘Dat is een zeer ernstige kwalificatie. Ik herken dat niet bij mijn hogeschool en ook niet bij andere instellingen.’ Navraag bij de vertrouwenspersonen van Saxion leverde Boom niets op.
‘De afgelopen jaren hebben zich daar twee van de 1700 medewerkers gemeld met een klacht over intimidatie. Bovendien ging dat om seksuele intimidatie. Drie keer niks als je het met de uitkomst van dit onderzoek vergelijkt.’ Wel zou de invoering van het nieuwe functiehuis in 2005 een rol kunnen spelen. ‘Sommige mensen waren ontevreden dat ze in een lagere functieschaal werden ingedeeld en tekenden daar beroep tegen aan. Dat is weliswaar een confronterende ervaring, maar ik zou het vreemd vinden als mensen dat onder intimidatie scharen.’
————————————————————————
———————————————————————–

Vanuit het Meldpunt Intimidatie kunnen we de reacties van beide heren goed plaatsen. De reactie van Cor Boom is hierbij zeer tekenend want hij heeft al een negatieve oplossing zelfs voor een niet bestaand probleem. De melders zijn gefrustreerde a.g.v. de functiewaardering. Intimidatie heeft iets te maken met macht en machtsmisbruik. Een geïntimideerd persoon blijft geconfronteerd met deze machtssituatie ook al zou hij of zij dat willen melden. Sterker nog de meeste denken dat hun positie alleen maar zal verslechteren als zij het melden bij hun werkgever. Dit verklaart waarom zo’n onderzoek op veel hogere cijfers komt dan welk intern onderzoek dan ook. Ook vertrouwenspersonen worden in dit verband gewantrouwd daar zij in dienst zijn bij de werkgever. Wie je ook wil aanspreken, de vertrouwenspersonen, personeelszaken of de juridische dienst, het zijn altijd verlengstukken van diegene die de macht misbruikt.
Een tweede belangrijk punt is de bewijsbaarheid. Kaart je het aan zonder b.v. getuigenverklaringen dan heb je ineens een arbeidsconflict waarvan de kans groot is dat je het verliest. Dan ben je niet alleen geïntimideerd maar den ben je ook nog (verwijtbaar)werkeloos.
Veel voorkomende vormen van intimidatie zijn het gesprek waarin twee leidinggevende tegenover 1 werknemer zitten en de steeds weer impliciete dreiging met ontslag en niet te vergeten het insinuerende verbale geweld te samen met een bijbehorende lichaamshouding. De baas pompt zich op en zoekt bewust vanuit zijn machtspositie de confrontatie.
Ik zou bij deze dan ook willen pleiten voor onafhankelijke externe meldpunten die gemachtigd zijn een onderzoek uit te voeren binnen de instelling en waarbij de baas net zo kwetsbaar wordt als de ondergeschikte.
Corgi