HBO-BESTUURDERS DOOR DE BOCHT ?
Is het u ook opgevallen dat de top van de hogescholen de laatste tijd aandringt op intensiever onderwijs ? Als we stom toeval uitsluiten kan het niet anders of er is sprake van een gecoördineerde actie. Vrijwel gelijktijdig zijn de CvB’s de laatste weken bezig met te verkondigen dat de praktijk van steeds minder contacturen, de student is verantwoordelijk dus hij zoekt het zelf maar uit, de docent begeleidt en coacht maar vat die rol in de praktijk vooral op als weinig meer dan niets doen – dat die praktijk afgelopen moet zijn, dat er weer stevig les gegeven moet worden, minstens 20 uur per week, en dat regievoering en structurering door de docent niet meer vies zijn.
Wat is hier aan de hand ? De bestuurders van “mijn” hogeschool verzekeren mij dat zij dit altijd al vonden en dat ze niets anders doen dan dit standpunt nog maar weer eens uiteen te zetten. Maar ik geloof dat het ietsje anders ligt. Tot voor kort was het propageren van Het Nieuwe Leren volgens vrijwel alle HBO-bestuurders de manier waarop de student naar de betreffende hogeschool kon worden gelokt. En het winnen van de slag om de student, en het daardoor genereren van omzet en marktaandeel, daar was het allemaal om te doen. Dan moest je als hogeschool vooral blijven benadrukken (en die nadruk megafoongewijs versterken) dat je onderwijs eigentijds was, dat de student centraal stond en als vraagsturende partij zelf de inhoud en richting van het onderwijs kon bepalen, dat het onderwijs hem just-in-time in zijn kennishonger bevredigde precies op de manier zoals hij het zelf het liefste wilde – kortom, dat je als student in feite wel gek moest zijn om niet aan díe en alleen aan díe hogeschool een ideale studietijd te gaan doorbrengen. Vervolgens sloegen de hooggeplaatste seniorbeleidsmedewerkers, onderwijskundige staffunctionarissen van de hogeschool, toe om dit onderwijsconcept handen en voeten te gaan geven. Uiteraard konden ze daarbij de rol van onafhankelijk denkende docenten niet gebruiken. Die docenten moesten vooral niet meer worden gezien als professionals, de erkende onderwijsexperts, en zeker ook niet als inhoud- en methodiekbepalers, maar als vage begeleiders-op-afroep, in veel gevallen in de praktijk nauwelijks meer nodig. Contacturen, of in ouderwetsche terminologie lessen, had je ook vrijwel niet meer nodig, die konden dus grotendeels worden geschrapt want de student kon het als vraagsturende partij onder eigen verantwoordelijkheid zelf allemaal het beste, overigens veelal in teamverband. Zo zagen we in veel opleidingen in no time roosters van 20 tot 30 uur per week verschrompelen tot 4 uurtjes werkcollege op de maandagmorgen. En de docent die daarbij opdraafde haastte zich te zeggen dat de door hem nog te leveren bijdrage “aanvullend bedoeld” was, en voor de te verwerven competenties “niet echt noodzakelijk” was. “Nice to know”, zoals zo’n docent het nog niet zo lang geleden tegenover mij letterlijk omschreef. Geen wonder dus dat de volgende week het aantal studenten dat die vertoning nog meemaakte terugliep tot 4, op een nominale groepsomvang van 22. De daaropvolgende week zaten er weer 4, maar dat waren weer 4 anderen, en de daaropvolgende week wederom 4, en weer anderen; en zo door tot het eind van het blok. De studenten hadden het bezoek aan dat ene armetierige werkcollege (een weids woord voor wat ongestructureerd geklets) als corveetaak onder mekaar verdeeld; iedereen was één keer de klos om voor verkenner te spelen. Niet dat de studenten toch nog enig inhoudelijk belang aan dat college hechtten, maar je kon nooit helemaal zeker weten of de docent niet af & toe toch een mededeling van praktisch belang zou doen, bijv. over een gewijzigde inleverdatum of over het bij nader inzien niet hoeven aanschaffen van een boek dat wel verplicht op de literatuurlijst stond. Heel lang geleden deden docenten vreselijk hun best om hun studenten tijdens lessen, hoor- en/of werkcolleges, projectbijeenkomsten etc. etc. iets mee te geven dat werkelijk zou beklijven – maar sinds de onderwijsvernieuwing blijkt dat een totaal verkeerd streven te zijn geweest; je moet het gebeuren tijdens contacturen juist zo minimaal en kleurloos mogelijk maken, “nice to know” op zijn hoogst, maar in de praktijk zelfs dat niet.
Dit is wat de stafapparaten van onderwijsdeskundologische goochelaars van veel onderwijs in het HBO hebben gemaakt, onder constante aanvuring van hun bazen, de bestuurders van het HBO. En nu komen diezelfde bestuurders met hun verhaal dat het allemaal intensiever en betekenisvoller moet, beter aangestuurd en met meer discipline. Zie Verbraak van Fontys, zie Wintels en Bormans van de HAN, zie Elbers van InHolland, en nog veel meer. Je bent geneigd er een ommezwaai van 180 graden in te zien, maar dat ontkennen ze zelf (“we waren altijd al voor krachtig stimulerend en dus intensieve leerervaringen opleverend onderwijs”). Natuurlijk is het wel degelijk een ommezwaai, maar de vraag is waarom.
Mag ik het zeggen ? Ook HBO-bestuurders lezen de krant, ze spellen de website van de BON uit als was het hun lijfblad, ze horen dat het gemor over de puinhopen der onderwijsvernieuwing tot in het parlement is doorgedrongen (laten we vooral hopen dat de aanzet die de PvdA bij monde van Hamer onlangs gaf tot een parlementair onderzoek een vervolg krijgt !), en ze denken: De slinger van de klok is zijn uiterste punt gepasseerd en is nu op de terugtocht. Voor je het weet onderscheidt een hogeschool die haar onderwijsvernieuwingscultus rondtrompettert zich niet meer positief maar negatief. En dan genereert dat dus geen meeromzet meer maar omzetverlies, en een krimpend marktaandeel. Er hoeft niets te gebeuren of je reputatie als leverancier van kwaliteit is naar de bliksem, op precies dezelfde gronden als waarop diezelfde reputatie tot voor kort nog was gebaseerd. De HBO-bestuurders kiezen eieren voor hun geld, en zetten de onderwijsvernieuwing met hetzelfde gemak overboord als waarmee ze die hype een paar jaar geleden omhelsden. Inderdaad, een kolossale koerswijziging, maar vanuit een ongewijzigd motief: groeiende aantallen studenten staan garant voor topsalarissen en bonussen voor de bestuurders. Uiteindelijk is dat de allesbepalende ratio. Het onderwijsbeleid is een afgeleide van het eigenbelang van de top. Ook al zou de hele poppenkast van competenties, digitale postfolio’s, formatief en summatief, reflectie en assessments en vraagsturing in het HBO bij het grof vuil worden gezet (dat moeten we nog even afwachten, maar we mogen er wel een beetje op hopen), dan blijft bij mij nog de bittere smaak hangen van bestuurlijk opportunisme en egoïsme. Het uitfaseren van de vernieuwingsgekte is dus nog niet genoeg. Het moet afgelopen zijn met de oligarchische machtsverhoudingen in het HBO. Dat kan alleen maar als de overheid haar grondwettelijke verantwoordelijkheid voor het onderwijs herneemt. Een mooie taak voor de nieuwe minister van Onderwijs.
verplaats de voederbak
Ik heb het hier vele malen eerder betoogd. De bobo’s hebben geen enkele onderwijsinhoudelijke argumentatie of voorkeur. Als je de trog verplaatst, dan lopen de varkens de andere kant op. Slimme dieren die varkens.
Ik ben werkelijk benieuwd wanneer clubs als het APS de eerste vakcursussen Nederlands of Aardrijkskunde gaan aanbieden (opfriscursus of een cursus voor vakdocenten die een ander vak geven dan waar ze voor zijn opgeleid).
Dat heet markt. En wij hebben meer geluid gemaakt dan men ooit had gedacht en men is er dus als de kippen bij om daar de eerste profiteur van te zijn.
En naar de Haag (de grootsts trog) toe, is het inderdaad handig om dat gecoördineerd te doen. Afspraak dus.
Het enige dat verder gebeurt is dat de mannetjesmakers op de taak worden gezet om de ommekeer geen gezichtverlies te laten zijn. En het lullige is dat, anders dan we zouden willen, het waarschijnlijk veel beter is om ze die aftocht zonder gezichtverlies te gunnen dan om vanwege de eigen wraakgevoelens (en geloof me… ik heb ze) nog eens wat duidelijks na te roepen.
Peter, ik vond je essay bijzonder interessant
en de plotselinge ommezwaai verbaast mij zeer. Onrechtvaardig vind ik het ook wel een beetje, want hemeltjelief, wat heb je al die docenten toch aangedaan- en weer mogen deze werkpaarden zich buigen over een nieuwe lesopzet. Ad Verbrugge heeft gepleit voor een excuus aan de docenten, en dat is mij uit het hart gegrepen. Zo stilletjes aan van mening veranderen en dan nog niet eens willen toegeven dat je het bij het verkeerde eind had, vind ik tamelijk onwellevend.
De verklaring van van jou 1945 (lentegevoel) lijkt mij aannemelijk- maar dat vind ik, net als jij, juist zo erg, dat ze zomaar de dans kunnen ontspringen. Ik weet niet of ik wraakgevoelens heb- boos ben ik wel.
Overigens, 1945, het is wel bijna zomer he? Kritiek op de gang van zaken is nu doodgewoon, om niet te zeggen de norm (zie ook elder op dit forum, filmpje over de docenten familie). Dit had ik pakweg een jaar geleden niet durven denken, dromen of hopen.
ps: Peter je schrijft dat onze bazen deze site spellen- is dat echt zo? Ik bedoel, denk je dat of weet je dat het zo is?
Ommezwaai in het HBO
IK wéét dat ze die site spellen – en gelijk hebben ze ook nog. Ik weet het, want één mijner bestuurderen citeerde er nog onlangs uit en gaf commentaar op enige betogen op de site. En in het Brabants Dagblad stond onlangs een interview met Verbraak van Fontys waarin die ook al aan de BON refereerde. Bovendien heeft diezelfde krant een journalist onderwijszaken in dienst – Emanuel Naaijkens -, die consequent de visies en praktijken van de Fontysbestuurders volgt en verdedigt. Wat hij schrijft denkt de Fontystop. Ook hij noemt BON in zijn columns en geeft er hevig op af – het is volgens hem allemaal erg overdreven wat die BON verkondigt. Ik neem dus als vaststaand aan dat het HBO-establishment op de voet volgt wat er onder BON-docenten blijkt te leven.
Kúnnen die bazen dat wel?
spellen….
Het probleem bij de ommekeer: financiële kortsluiting
Dat er iets aan het veranderen is en dat dat álles met ons geluid in de media en de Kamer te maken heeft, is duidelijk, maar ik zie het nuvolgende “kortsluitingsscenario” al weer aankomen.
Bestuurders willen óók beter onderwijs (laten we ze die ontsnapping aan gezichtsverlies uit tactisch oogpunt voorlopig maar even gunnen), maar dan gaan ze tegen de politiek zeggen: “Daar is meer geld voor nodig, want meer contacturen kost meer geld”. Over de kwaliteit van docenten en daarmee samenhangende betaling zwijgen ze wellicht nog even.
En dan gaat Plasterk niet antwoorden: “Maar u kost zélf zoveel geld; geef dat uit aan uw primaire proces in plaats van aan uw overhead.” Hij zegt wél: “Ik héb dat geld niet!” En dat kríjgt hij van Bos ook niet, want die is, samen met Balkenende, als de dood om voor Sinterklaas uitgemaakt te worden.
Kortom: hoe gaan de van koers veranderde varkens hun nieuwe plannen realiseren, zonder zich in eigen vlees te snijden?
Financiële kortsluiting…
Geen probleem
Alleen de hoogste bazen bepalen wat er met het geld gebeurt. De stafafdelingen en onderbaasjes hebben niks in te brengen. De hoogste bazen zullen zonder blikken of blozen allerlei staf en tussenlagen opruimen en een deel van dat geld aan extra docententijd (wellicht zelfs kwaliteit) besteden. Dat garandeert de eigen positie, zeker ook tov de docenten waarbij ze nu een goede beurt maken. Ook zorgen ze ervoor dat de politiek wordt gered (kijk eens hoe we de bakens hebben verzet). Kortom: iedereen blij en na afloop hebben de bazen nog steeds alle macht.
Varkens zijn slimme beesten 😉
Geen probleem?
Ik hoop, 1945, dat je gelijk krijgt, maar ik moet nog zien óf en hóe dat “opruimen” in z’n werk zal gaan. Bij écht concurrerende bedrijven gaat dat door de tucht van de markt, maar bij onderwijsmonopoly’s? Ze kunnen zichzelf wél weer hogere bonussen gaan toeëigenen na het “een nóg krachtiger leerervaring maken” van hun onderwijsconglomeraat, en dát stimuleert wellicht ook: de voederbak in optima forma.
Bovendien: als Plasterk inderdaad de bal naar de conglomeraten terugspeelt en het daarbij laat, doet hij dan eigenlijk niet, eh… hetzelfde als Maria altijd al deed?
Wauw man, ik hoop
dat je gelijk hebt! Je steekt ons in ieder geval een hart onder de riem! (…wel een heel erg merkwaardig spreekwoord eigenlijk… nogal bloederig, als je het mij vraagt…)
De wind draait
In het HBO gaat hopelijk de wind uit een andere hoek waaien. Maar er geldt nog wel thrash in – thrash out.
De reconstructie van het onderwijs moet gebeuren bij alle onderwijssoorten, te beginnen bij de leraren-opleidingen.
Dat wordt een proces van tientallen jaren.
Bocht
Goed relaas Peter, ik ben benieuwd hoe het verder gaat.
Ik ben voor een afrekening: schuld en boete.
Willem Smit
Geen parlementair onderzoek
waar trouwens met geen woord meer over wordt gerept maar een enquête. Gewoon schuldigen aanwijzen.
Beste Peter,
De besturen
Beste Peter,
De besturen zijn veel verder gegaan dan alleen maar iets proberen. Zij hebben op grote schaal fondsen herverdeeeld en dit kun je niet plotsklaps terugdraaien. In mijn blog heb ik een artikel geplaatst met de titel : Als we weer les gaan geven zonder HNL los te laten komt het Hbo in geldnood.
Ze zitten mijn inziens gigantisch in de problemen waar op korte termijn geen eenvoudige oplossing voor is zeker niet zonder hulp van het Rijk. In de afgelopen 10 jaar is er een gigantisch financieel gedrogt ontstaan.
Corgi
strategie??
Niet alleen de hogeschoolbestuurders laten een ander geluid horen, ook anderen laten van zich horen. Het is zeer opvallend dat je nu overal uitspraken hoort die parallel lopen met wat BON wil, van mensen die eerst duidelijk andere standpunten innamen. Maar het is net wat je wilt geloven. Een strategie, al sinds Socrates bekend: wanneer er geen inhoudelijke argumenten zijn om je tegenstander te verslaan, spreek zijn taal, maar blijf gerust doorgaan waarmee je bezig bent. Gebruik zijn argumenten, doe alsof die van jou komen en stel met ad hominem-redeneringen de leiders van “tegenpartij” in een kwaad daglicht. Zo kun je de indruk wekken dat je redelijk bezig bent en daarmee de aanwezigheid van je tegenstander trachten overbodig te maken in de hoop hem uit te schakelen.
Maar misschien ben ik wat ombrageus (en waarom zou ik dat onder de gegeven omstandigheden niet zijn) en moeten we deze mensen op hun daden beoordelen hoewel, als je werkelijk iets wilt veranderen of wilt bereiken, ga je gewoon met elkaar om de tafel zitten net zoals onlangs het IVA Driebergen. Dan DOE je pas iets en dan heb je recht van spreken.
Ombrageus
is: argwanend, wantrouwig.
Dat moest ik opzoeken, Presley. Het is dat ik van nature niet zo ombrageus ben, anders had ik je er van verdacht ombrageus te zijn ten aanzien van onze woordenschat.
Wist je overigens dat dit een echt nederlands woord is? Let maar eens op de etymologie:
(31 Maart: in den Briel worden ze ombraGEUS; en terecht, want op 1 april verschijnt de waterGEUS).
Verantwoordelijk
Dat de besturen in woord omgaan kan strategie zijn en daarom vind ik ook dat we het echte standpunt pas zien als er daden komen. Wat echter essentieel is dat we niet alleen te maken hebben met een vernieuwing of verandering die mislukt is maar dat we ook te maken hebben met een andere manier van veranderen.
De macht in het onderwijs is verschoven van de minister en het parlement naar de besturen die zich verenigd hebben in allerlei raden. Dit is een veel groter probleem dan de verandering zelf. Uit de begroting is af te leiden dat deze lieden geheel andere doelen nastreven dan goed onderwijs en daarvoor bereid zijn om middelen te herschikken en mensen te beschadigen. Het valt hierbij op dat zij heel goed voor zichzelf en de hunnen kunnen zorgen.
Buiten dat we van HNL afmoeten moeten we dus ook af van deze vorm van organisatie en tevens zijn de besturen en de hunnen volledig verantwoordelijk voor de puinhoop en er moet dus wel afgerekend worden.
Corgi
Juist, het gaat eigenlijk in alle onderwijssoorten
om het financierings- en bestuursstelsel en de democratische controle hierop. Hermans heeft ongelofelijk veel macht uit handen gegeven, zie dat eens terug te pakken.