Over het belang van professionaliteit in het onderwijs

Beste BON-genoten,

Ik had het er een paar weken geleden op deze plaats al over dat professionalisering van docenten volgens mij het juiste antwoord is op marginalisering. Marginalisering is wat ons allen overkomt, als niet wij docenten meer worden gezien als de gezaghebbende onderwijskenners en -vaklieden bij uitstek, maar onderwijskundige staffunctionarissen en adviseurs, gestuurd door managers en bestuurders. Ik probeerde ook duidelijk te maken dat er nog een grote slag moet worden gemaakt voordat we kunnen zeggen dat wij docenten echte professionals zijn. Professionals en professionaliteit zijn daarbij voor mij dus beslist geen vieze woorden, integendeel: Hoe professioneler docenten hun vak benaderen en uitoefenen, des te beter is het onderwijs. En beter onderwijs, daar is het ons allen om te doen.

Die boodschap is niet bij iedereen even goed gevallen. Een veel vertoonde reactie was: “Professionalisering is een term uit het managementjargon, daar gaat de suggestie vanuit dat wij ons werk niet goed genoeg doen en als we daarin meegaan spelen we de managers alleen maar in de kaart.” Sorry, maar ik zie het anders. Docenten zijn vaak weinig in vraagstukken van organisatie en beleid geïnteresseerd. De kwaliteit van de onderlinge samenwerking is niet altijd van de beste (en als dat zo is is dat aantoonbaar schadelijk voor de leerling of de student !), en de voortgaande dynamiek in het kennisgebied waarin men opereert wordt niet zelden slecht bijgehouden, laat staan dat men er zelf een actieve bijdrage aan zou leveren. Daarmee schaar ik me helemaal niet aan de kant van managers die er alleen maar op uit zijn het vakmanschap van de docent te kleineren. Integendeel, ik zeg dat docenten het de managers vaak te makkelijk maken om hen zo geringschattend weg te zetten, en dat professionalisering hoog nodig is om daar effectief iets tegen te doen. Bovendien zeg ik dat management de professionele ontwikkeling van docenten vaak in de weg zit, en dat dat nu juist één van de hoofdoorzaken is van de verloedering van ons onderwijs. Wie mijn verhaal PROVO heeft gelezen zal het zijn opgevallen dat het een analyse is van incompetent management en leiderschap en van de funeste gevolgen daarvan.

In bijgaand artikel, dat ik binnenkort ook elders zal publiceren, leg ik uit waarom professionalisering van docenten zo verschrikkelijk belangrijk is. Ik heb het toegespitst op het hoger beroepsonderwijs, omdat daar mijn grootste ervaring als docent ligt (nu 33 jaar); maar mutatis mutandis gelden de essenties ook voor andere onderwijssectoren. Ik zie jullie kritische reacties graag tegemoet en hoop op een stevig debat, maar ik zie liever geen reacties van mensen die alleen van het woord professionalisering al krampen krijgen en dan beginnen te roepen dat het verfoeilijk managementjargon is. Van professionele docenten verwacht ik iets anders.

Met vriendelijke groet,

Peter De Reijke