Het onderstaande stuk komt uit de NRC van 20 januari 2007
______________
Nieuwe bètavak
In de krant van 15 januari stond een enthousiast artikel over het nieuwe bètavak NLT, ‘natuur, leven en technologie’. Er zijn meer moderne bètavakken: het vak Onderzoeken en Ontwerpen op scholen die zich technasia noemen en al bijna tien jaar ANW (Algemene Natuurwetenschappen). Deze interessante vakken hebben een belangrijke handicap: er geldt alleen de verplichting van een schoolexamen voor, dus geen landelijk examen.
Voor havo- en vwo-leerlingen is slagen voor de landelijke examens het belangrijkste. Alleen vakken met een centraal examen worden serieus genomen: door hbo en wo, door de school en dus door de leerling. De toekomst van vakken zonder landelijk examen is onzeker. ANW is al op z’n retour, het lijkt dezelfde weg te gaan als techniek dat met de basisvorming opgeheven lijkt te gaan worden. Om de moderne bètavakken meer status te geven zou er dus een landelijk examen voor moeten komen. Helaas, dat gaat niet. Deze vakken ontlenen hun bestaansrecht aan en worden door docenten en leerlingen gewaardeerd wegens het projectmatig werken, grote inbreng van de docent bij het ontwikkelen van lesmateriaal, onderzoek, creativiteit enz. Dat alles leent zich niet voor een landelijk examen. Landelijke examens vragen een ander soort kennis en een ander soort onderwijs: examentraining. Dat de zo verkregen kennis verdampt na het examen is niet erg.
Landelijke examens zijn nodig voor het ‘civiel effect’. Maar dit systeem staat ook de ontwikkeling en erkenning van modern, goed onderwijs in de weg. De oplossing zou zijn eens goed na te denken over alternatieven voor landelijke toetsing. Dat is niet zo heel erg gek. De loodgieter, de advocaat, de aannemer en de huisarts hebben geen landelijk examen afgelegd. Toch vertrouwen we erop dat die mensen hun vak verstaan. Een rijbewijs krijg je niet op basis van een landelijk examen. Minister Van der Hoeven wil juist meer landelijke examens, en wel bij het mbo. Het lijkt me de dood in de pot voor de creativiteit en kwaliteit van het onderwijs daar.
Rob Knoppert
________________________________________________________
Het moge duidelijk zijn dat de heer Knoppert, evenals andere ‘vernieuwers van het onderwijs’ geen voorstander is van centrale exams. Dit beperkt hen namelijk in hun theorietjes uitproberen op kinderen. Dan zijn argumenten dat landelijke examens niet nodig zijn voor een ‘civiel effect’. Voor een rijbewijs is er volgens mij wel degelijk een landelijk examen. Het vinden van een goede loodgieter, aannemer, advocaat of huisarts is geen sinecure, juist omdat er geen landelijke examens zijn. Mensen gaan dan af op oordelen van bekenden of keurmerken van instanties (die instanties hebben vaak een ‘examen’). Laten we dat eens toepassen op leerlingen. Als die geen landelijk examen doen, dan moeten ze dus een baan krijgen via bekenden of op basis van 1 of ander privaat keurmerk (wordt nog een klus voor laagopgeleide ouders om hun kinderen via een juiste school aan het juiste keurmerk te helpen). Geen centraal examen levert via beide wegen dus een standenmaatschappij op. Lijkt me niet een weg die we in moeten slaan.
Knoppert in de knoop
Als altijd is Knoppert weer bits bezig. Na zijn ingezonden brief snap ik ineens hoe dat komt. De man ergert zich permanent aan de totale verloedering, niet alleen van het onderwijs, maar ook van onze samenleving. Die verloedering bestaat in dit geval hieruit:
1. Landelijke examens zijn platte examentrainingen. Vlak ervoor wat stampen en daarna alles zo snel mogelijk vergeten. Alleen omdat de samenleving uit statusoverwegingen dat zo wil.
2. Met landelijke examens kún je de creativiteit en de kwaliteiten die leren en onderwijzen de moeite waard maken niet eens beoordelen. De samenleving is niet alleen slecht maar ook dom.
In een oud stuk van Knoppert (19 oktober 2002, W. & O. NRC) vind ik een derde ergernis. Over het vak ANW merkt hij op dat het niks waard is omdat in onze materialistische tijd helaas de wetenschap de dienst uitmaakt op de scholen (in 2002 dus), en niet de maatschappij en het leven.
3. HNL zal mislukken en wetenschap stinkt.
Arme Rob.
Willem Smit