Democratie in een grote vereniging

Hoe organiseer je een vereniging met meer dan 100 actieve leden?

Het probleem van het vorm geven aan het democratisch ideaal in een grote vereniging wordt niet opgelost met een ‘one man-one vote’ systeem in een algemene ledenvergadering (ALV).

Vergaderingen, waarin beslissingen moeten worden genomen, moeten voldoende zijn voorbereid, zodat het nemen van de beslissing slechts uit het opmaken van de balans van verschillende, mogelijk tegenstrijdige visies behoeft te zijn. Afhankelijk van de regels wordt de beslissing dan genomen met een al of niet gekwalificeerde meerderheid. Stemmingen over personen dienen schriftelijk te geschieden. Met een voldoende voorbereiding kan niet worden bedoeld een voorbereiding door een al of niet daarvoor aangewezen kleine groep leden.

Wil een vereniging de activiteit en inzet van zijn leden behouden, dan is een onderverdeling van de vereniging in regionale afdelingen met eigen besturen geboden. Het is dan aan de besturen om voorstellen voor een algemene ledenvergadering (ALV) te formuleren, die dan enige tijd vóór de ALV aan de overige afdelingen worden voorgelegd. Na kennisneming van mogelijke amendementen van de andere afdelingen worden de voorstellen in een al dan niet geamendeerde vorm ter beslissing voorgelegd aan de ALV, waar de voorstellen niet meer verder kunnen worden geamendeerd. Aan elk lid van een afdeling komt bovendien het recht toe een voorstel te doen, waaraan door de vergadering van zijn afdeling dezelfde status kan worden gegeven als een bestuursvoorstel, ook al zou het bestuur van zijn afdeling het voorstel niet steunen.

Alleen al op praktische gronden kan een ALV van een grote vereniging niet bestaan uit een bijeenkomst van alle leden. Het zal een vergadering van door de afdelingen aangewezen vertegenwoordigers moeten zijn, die wel zonder last of ruggespraak een stem moeten kunnen uitbrengen. De grootte van de afdeling zal het aantal vertegenwoordigers en het aantal stemmen, dat door hen mag worden uitgebracht, moeten bepalen, waarbij het totale aantal van de in een ALV aanwezige leden, weer op praktische gronden, bij voorkeur de 150 niet te boven moet gaan. Leden, die in hun afdeling steun hebben gevonden voor een voorstel, moeten door hun aanwezigheid als vertegenwoordiger in staat te worden gesteld zelf het voorstel te verdedigen.

In vele grote verenigingen wordt de dienst uitgemaakt door leden, die in de eerste plaats voor zichzelf lid zijn geworden (denk bijvoorbeeld aan politieke partijen). Natuurlijk zal een lidmaatschap altijd uitdrukking geven aan betrokkenheid bij het onderwerp van de vereniging, maar de vereniging zal sterker staan als alle leden ook werkelijk uiting kunnen geven aan hun betrokkenheid.

Het lijkt mij wenselijk dat op de voorgenomen ALV van BON in januari 2007 een duidelijke visie op een democratische structuur van de vereniging wordt ontvouwd, waarover ik in het bovenstaande mijn gedachten heb gegeven.