Examencijfers uit de hoge hoed

Gegoochel bij het College voor Toetsen en Examens

hoge hoeddoor Karin den Heijer, docent wiskunde aan het Erasmiaans Gymnasium Rotterdam

De afgelopen jaren stapelden de klachten over het Centraal Examen Nederlands zich op. ‘Hoogleraren verbijsterd over examen Nederlands’ was de kop van een artikel in de Volkskrant na het Centraal Examen van 2013.

Hoogleraren Nederlands van alle universiteiten vonden het eindexamen Nederlands beneden de maat en inhoudsloos. Het examen droeg in hun ogen op geen enkele wijze bij aan de kennis van taal of taalvaardigheid. Samenvattend kwam het erop neer dat de hoogleraren bij het Centraal Examen Nederlands kritiek hadden op twee onderdelen: kwaliteit en relevantie.

Bij het vwo-examen signaleerde hoogleraar Taalwetenschap prof. dr. Marc van Oostendorp (Universiteit Leiden) talloze onduidelijke meerkeuzevragen waarop verschillende antwoorden verdedigbaar waren. In oktober 2014 schreef hij in NRC Handelsblad: ‘Vrijwel iedere leraar en iedere ouder blijkt te weten wat de beste tip is die je aan een aanstaande eindexamenkandidaat kunt geven: kruis niet het antwoord aan waarvan je denkt dat het juist is, maar het antwoord waarvan je denkt dat ‘ze’ het willen horen. Schakel je verstand uit en pas trucjes toe die een commissie van het College voor Toetsen en Examens (CvTE) voor taalvaardigheid verslijt; ziedaar het examen dat iedere Nederlandse scholier moet doen.’

Bij een aantal centrale examens in het voortgezet onderwijs wordt de computer gebruikt. Dat biedt de mogelijkheid om de examenvragen onder de pet te houden. Dit gebeurt bij de Rekentoets. Zelfs de onderzoekscommissie die de kwaliteit van de Rekentoets moest beoordelen, heeft niet alle vragen gezien. Ook die commissie moest het doen met enkele voorbeeldopgaven.

Foto’s van de opgaven mogen niet worden gemaakt. Publiekelijk discussiëren over fouten in opgaven die door leraren of leerlingen zijn opgemerkt is niet toegestaan. Controle op kwaliteit en relevantie van dit examen is niet meer mogelijk. Dit terwijl ik als docent wiskunde de merkwaardigste opgaven ben tegengekomen. Een leerling van mij publiceerde in De Telegraaf (20 januari 2015) een opgave waarin hij op een plattegrond moest aangeven op welke plek in huis een computermodem het beste geplaatst kon worden: in de huiskamer, de keuken of de studeerkamer. Er kwam geen getal aan te pas. Het is mij helaas verboden om u dit zelf te vertellen. Ik mag ook u ook niet vragen of u vindt dat deze vraag iets met rekenen te maken heeft. Hoe bizar!

Met de introductie van dit digitale examen is er bovendien nóg een primeur: er zijn per examen ongeveer vijftien varianten. Omdat de varianten volgens de opstellers van het examen niet alle dezelfde moeilijkheidsgraad hebben, kan hetzelfde aantal scorepunten bij de ene variant leiden tot een voldoende en bij de andere variant tot een onvoldoende. Hierbij zullen we de dames en heren van het CvTE op hun mooie ogen moeten geloven als ze beweren dat dit eerlijk gebeurt.

Het gemak waarmee het College dit geheime, digitale examen met zoveel verschillende varianten in het onderwijs heeft kunnen introduceren, is verontrustend. Een beroep op de Wet Openbaarheid van Bestuur en het indienen van een Wob-verzoek mocht niet baten: openbaarheid van examens zou een ‘onevenredige benadeling zijn van de staat.’

Is met de invoering van de Rekentoets als onderdeel van het Centraal Examen een nieuwe trend ingezet: geheime examens? Ik ben benieuwd wat de volgende stap zal zijn: geheime examens wiskunde, Nederlands, Engels, met een cijfer uit de hoge hoed? Geen hoogleraar zal dan nog te weten komen hoe de examens in het voortgezet onderwijs eruit zien. Openbare discussies over de kwaliteit en relevantie van het examen zullen tot het verleden behoren.

Geheime examens passen niet bij onderwijs. Wanneer wij de rekentoets in de huidige vorm accepteren, zetten wij de deur open voor nog meer goocheltrucs van het College voor Toetsen en Examens.

Deze bijdrage verscheen eerder in het maartnummer van het tijdschrift Amphora, uitgave van de Vereniging Vrienden van het Gymnasium.

3 reacties op Examencijfers uit de hoge hoed

  1. Dat geheimhouden van toetsen is een kwalijke zaak in het gehele onderwijs. Ik help een paar leerlingen in het VO en daar houden veel vakken hun proefwerken absoluut geheim, ik krijg ze niet eens vertrouwelijk ter inzage. En daardoor wordt het voor mij moeilijker om de leerlingen te helpen. Bovendien ontbreekt iedere controle op de kwaliteit van de opgaven. De oorzaak is gemakzucht van de docent (hoe begrijpelijk misschien ook), het is zeker niet in het voordeel van de leerlingen.

  2. Wij, hoeders van de logica, zouden toch veel meer, sterker en vaker onze stem moeten verheffen tegen Multiple Choice vragen die èn vaak de logica geweld aandoen èn waarvan het de vraag is wat ze testen? Leerlingen die logisch denken en/of wat dieper doordenken zijn vaak het slachtoffer van docenten die dat niet kunnen maar wel MC proefwerken maken. Weer is gemakzucht de drijfveer en niet de kwaliteit van het onderwijs.

  3. Als ik een beetle cru mag zijn, praten we hier over een legale manier om corruptie in het onderwijs toe te laten.. Zolang de reden voor zo’n ‘geheime examen’ niet duidelijk en aanvaardbaar wordt gemaakt, kan dit niet anders worden aangemerkt. Waar slaat dat nou in hemelsnaam op?

Laat een antwoord achter aan arnoudj Reactie annuleren

Uw e-mailadres zal niet worden gepubliceerd.


*