Twee keer heb ik gewezen op het pilotproject “Vensters voor Verantwoording van de VO-Raad. Sjoerd Slagter en zijn Club van Grote Schoolbesturen wil zoveel mogelijk autonomie voor zijn lumpsump-scholen. Maar je moet tegenwoordig wel transparant zijn, je moet verantwoording afleggen aan je cliënten, je geldschieters en wie er nog meer rond je scholen rondzwerven.
Daarom heeft de VO-Raad het project Vensters Voor Verantwoording gestart. Zo kun je de informatie die je naar buiten brengt in eigen hand houden.
In dat project, nu nog in pilotfase, publiceert elke aangesloten school straks het project Vensters voor Verantwoording op zijn site. Daarin “maken scholen in het voortgezet onderwijs aan de hand van 20 indicatoren afspraken over hoe welke informatie eenduidig op een website wordt geplaatst. Op deze site worden landelijke schoolgegevens over kwaliteit en sfeer naast elkaar gezet.” formuleert de VO-Raad. De crux is hier dat zij dan kunnen uitmaken “welke informatie” wel en welke niet gepubliceerd wordt.
De VO-Raad dreigt: Na de definitie-, de inrichtings- en de realisatiefase in 2010 hebben alle scholen hun gegevens openbaar beschikbaar
Onder die twintig “indicatoren” zijn er nogal wat waar Bonners zich ook in kunnen vinden. Maar bekijken we het onderkopje “kwaliteitszorg” dan vinden we daar de volgende:
Kwaliteitszorg
11. Tevredenheid leerlingen
12. Tevredenheid ouders
13. Tevredenheid toeleverend en
afnemend onderwijs
14. Resultaten externe evaluaties
15. Schoolklimaat en veiligheid
Kwaliteit heeft dus niets met de kwaliteit van leraren te maken, er niets over bevoegdheden, want dat komt de VO-Raad klaarblijkelijk niet zo goed uit.
Nu heeft Plasterk vandaag aangekondigd dat het ministerie een site opent met juist die gegevens per school.
En dus werd Sjoerd Slagter, aangekondigd als “de vertegenwoordiger van de scholen” op de radio (Nederland 1) na het nieuws van 18.00 uur geïnterviewd.
Wij zijn voor openheid en transparantie, zei Sjoerd. Maar er waren toch vraagtekens. Want wat heb je aan die gegevens als ze via een steekproef worden verkregen en als ze onregelmatig worden verkregen.
Beste Sjoerd, de scholen hebben die gegevens aan het begin van elk nieuw schooljaar. En in tegenstelling tot de “tevredenheid van de ouders” (in de taal van VO onze clienten net zoals de leerlingen) is daar geen steekproef voor nodig, want het gaat om de cijfers over alle leraren.
Die Slagter, die laat zich weer eens in de kaarten kijken.
En wanneer leren journalisten zich voor te bereiden (namens wie spreekt zo’n VO-Raad?) en kritisch door te vragen?
Toevoeging
Nu valt me in dat Slagter nog iets zei.
Er was verschil tussen bevoegdheid en bekwaamheid, die bevoegdhedengegevens die zeiden dus niet alles. Bijvoorbeeld een academisch opgeleide leraar scheikunde die in de bovenbouw lesgaf en vervolgens nog les ging geven in de onderbouw.
Ik voelde aan dat de interviewer het niet helemaal kon volgen. Maar hij reageerde niet.
De mist was nu neergedaald achter de Vensters van het VO-Raad-gebouw.
Bevoegdheid en bekwaamheid
Een 1e graads leraar is ook bevoegd om in de onderbouw les te geven. Bedoelde Slagter dat zo een 1e graads leraar daar niet bekwaam voor zou zijn?
Bevoegd & bekwaam
Hij zei dat een eerstegraads leraar scheikunde ook heel goed natuurkunde in de onderbouw zou kunnen geven.
En in een ander interview gaf hij het voorbeeld dat een eerstegrader natuurkunde uitstekend wiskunde zou kunnen geven in de onderbouw.
Daar heeft hij wel een beetje gelijk in. Maar het is wel weer zo’n voorbeeld waarmee hij de niet erg kritische journalist zand in de ogen strooit.
De meeste onbevoegden zijn veel “erger” onbevoegd, en daarmee tevens veel meer onbekwaam.
Knuppel in het hoenderhok
Weer die arrogante béta’s als voorbeeld nemen; ongehoord.
Waarom kan de lerares handvaardigheid geen scheikunde geven? Ze heeft alle didactische vaardigheden; ze kan geweldig goed met leerlingen omgaan; ze wordt gewaardeerd door ouders en management en ze kan terugvallen op een amanuensis voor proefjes en moeilijke vragen. Ze wordt toch ook in dezelfde schaal beloond als haar collega scheikunde?
Geen discriminatie; alle docenten gelijke rechten; geen vakken vóór en na de streep!
Morgen ga ik muziekles geven, want ik kan blokfluiten
Het bijzondere van de Nieuwe Onderbouw in combinatie met de wet-BIO is dat op scholen die in “teams” werken de handwerkjuf inderdaad scheikunde mag geven in de onderbouw. Zolang er elders in dat team maar een bevoegde scheikundedocent rondloopt. Die draagt dan de (verder niet geregelde, laat staan gecontroleerde) hoofdverantwoordelijkheid.
Dus ja, met de wet-BIO mogen leraren van welke graad ook in de onderbouw elk ander vak geven dan het hunne. Gymleraren mogen wiskunde geven, muziekdocenten Nederlands. Zolang er elders maar een echte docent wiskunde en Nederlands rondloopt.
Sic transit gloria educationis!
(Ik als eenvoudige neerlandici zijnde kan natuurlijk best Latijns geven, want in dit forum hebben we per slot altijd nog ‘classica’!).
De praktijk
De praktijk is erger en dat houdt Slagter onder de pet.
Voorbeeld uit de praktijk : een school heeft 2 geschiedenisdocenten. A is eerstegraads, B tweedegraads. Naar de inspectie toe staat er op papier dat A alle lessen in het eerstgraadsdomein geeft en B die in het tweedegraadsdomein. Maar feitelijk geven ze beiden half om half boven en onderbouw. Dus de halve bovenbouw krijgt onderbevoegd les.
Ik heb trouwens in mijn onderwijsloopbaan meer lessen onbevoegd gegeven dan bevoegd want, zo vond mijn tweedegraads directeur een academica moet alle gaten in het rooster kunnen vullen. Zo moest ik 4 vakken geven waarvan 3 onbevoegd. Van die roofbouw heb ik nog steeds last. Zo lost Slagter het lerarentekort dus verkeerd op over de ruggen van leerlingen, ouders en docenten.
Wel toevallig trouwens dat al die volledig onbevoegden altijd weer worden bestempeld als “zo geweldig met leerlingen”. Dat betekend onnozel en goedkoop.
Van jokken tot liegen
Tja, historica. Dat vermoedde ik dus al, maar er zijn geen gegevens om dergelijke malversaties hard te maken. Tegen valsheid in geschrifte (want daar hebben we het hier over) helpt slechts een harde controle op de feiten (inval in school, opnemen van namen en bevoegdheden van wie er op dat moment voor de klas staan). En daar komt het uiteraard niet van. Zou ook te gek voor woorden zijn, dat dit nodig zou zijn.
Heb je een idee op welke manier wél aan de oppervlakte kan komen tot op welke hoogte de inzet van on(der)bevoegden verbreid is?
Een idee: kunnen de rapportages van scholen aan de Onderwijsinspectie t.a.v. de inet van (on)(der)bevoegde leraren openbaar worden gemaakt met een beroep op de WOB (Wet Openbaarheid van Bestuur)? En kan het team c.q. de secties dan nagaan of deze opgave dan in overeenstemming met de feiten?
Zelfs als dat slechts steekproefgewijs mogelijk zou zijn, is al het nodige gewonnen. Juist de intransparantie c.q geheimhouding van die formele opgave geeft scholen de mogelijkheid tot malversaties.
Ik heb eens een kijkje
Ik heb eens een kijkje genomen bj de scholen waar ik heb les gegeven. De fouten spatten van het scherm. Dat wordt voor ieder duidelijk als je ziet staan dat een gymnasium een school voor HAVO-VWO is.
Ik zie wel de landelijke tendens dat er meer onbevoegden en minder eerstegraders komen. Waar zijn de onderbevoegden en andersbevoegden…
Ik weet zeker dat er cijfers niet kloppen. Zelf onderzoek doet en publiceren levert problemen op met collega´s, directies of beiden.
Maar aan gezien docenten hun bestaan al niet zeker zijn, zullen gegevens niet boven water komen. De staats doet er krachtdadig maar het is veel te weinig. Dit zijn allemaal directiegegevens, die geanonimiseerd zijn en dus oncontoleerbaar. Ouders komen niet te weten hoe het met de bevoegdheid zit van de docent van hun kind, want dat is te gvaarlijk voor on(der)bevoegden en hun directies.
Bal. Doel. IJzer. Heet. Smeden.
Je vraagt je af of de VO-raad überhaupt nog enige verantwoording heeft af te leggen aan OCW over het te voeren beleid (al wordt die hele VO-raad betaald van OCW-geld). Want als het OCW inderdaad ernst is met het publiceren van bevoegdheidspercentages, waarom dan niet de VO-raad en haar “Vensters voor verantwoording” tot de orde geroepen en de raad dwingen om deze percentages jjaarlijks op te nemen in de schoolgids? Dat is een minstens zo krachtig communicatiemedium als een website (waarvan je maar moet afwachten of ouders die bezoeken, weten te hanteren, en of die werkt). Ook houdt dat automatisch een jaarlijkse update van de gegevens in (bijvoorbeeld peildatum 1 oktober).
Nadat Plasterk en Van Bijsterveldt zich in de media zo lovend hebben uitgelaten over hun eigen website en het belang van de publicatie van bevoegdheidsgegevens, is misschien het ijzer heet genoeg dat BON het weet te smeden. Kan er geen brief uit naar OCW, waarin BON verzoekt om opname van die gegevens in de “Vensters voor verantwoording”? Lijkt me toch een heel logisch verzoek.
consequent
En vooral een heel consequent gevolg……..
Eis versmallen
Bij de publicatie moet vermeld worden welke lessen worden gegeven door leraren die niet de DESBETREFFENDE vakbekwaamheidsbevoegdheid bezitten. Wedden dat ze daar geen zin in hebben?
Verklaar iedereen bevoegd en je hebt geen bevoegdheidsproblemen meer.
Lerarenregister als aanvulling
Daarom moet er als aanvulling ook een individueel lerarenregister komen waarin van elke individuele leraar na te gaan is welk percentage van de lessen onbevoegd of onderbevoegd gegeven wordt
Desnoods een BON-lerarenregister
Als BON niet tevreden is over het lerarenregister dat uit de bus komt kan het natuurlijk ook zelf een persoonlijk lerarenregister aanleggen. Via de wikipedia-methode. BON heeft zo veel leden dat er niet veel blanco’s hoeven over te blijven. Op een gegeven moment wordt het voor leraren die niets te verbergen hebben aantrekkelijk om zelf de informatie over zichzelf bij het BON-register door te geven.
Seger Weehuizen
Oncontroleerbaar
Zo een wikipedia register is oncontroleerbaar. De Wikipedia-methode werkt redelijk voor een encyclopedie, waar het om feitjes gaat die met behulp van andere bronnen in het semi-publieke domein (bijvoorbeeld met een papieren encyclopedie in de hand) relatief makkelijk te verifieren zijn. Of jij of ik nu wel of geen onderwijsbevoegdheid hebben is lastig om na te gaan (zo goed als onmogelijk zelfs).
Wat mogelijk zou zijn is om via de wet openbaarheid van bestuur of iets dergelijks lijsten op te vragen van alle bevoegdheden die de afgelopen decennia uitgegeven zijn. Het is dan nog wel heel veel werk om dat terug te koppelen naar leraren op bepaalde scholen (is de Jan de Vries die in 1982 een bevoegdheid geschiedenis haalde in Utrecht de Jan de Vries die geschiedenis geeft op het Limburg College of de Jan de Vries die geschiedenis geeft op het Rotterdam Lyceum?).
een vraag
Aan mijn voorstel zit een door mij niet in te schatten juridisch aspect.
Stel: Iemand die met BON sympathiseert geeft alle hem bekende gegevens over de bevoegdheden, scholing en bekwaamheden van de leraren van een bepaalde school door aan BON en BON maakt die gegevens openbaar onder de vermelding dat zij de gegevens niet voldoende heeft kunnen verifiëren maar dat docenten die menen dat de gegevens over hen niet kloppen BON kunnen vragen om die te corrigeren.
Vraag: Kan een docent dan BON aanklagen wegens het te lichtvaardig plaatsen van persoonsgegevens? Die verantwoordelijkheid voor het correct zijn van de persoonsgegevens geldt natuurlijk ook als de informatie ons op de door Merk78 vermelde weg bereikt.
Seger Weehuizen
voorzichtig
ja, volgens mij is het publiceren waar iemand werkt al heikel
Zonder medewerking OCW gaat het niet lukken
Gedachte-experiment: BON neemt zich voor over bepaalde vo-scholen bevoegdheidsgegevens te publiceren. Hoe moet BON dat aanpakken?
BON vraagt het de schoolbesturen. Die verkopen nee, want a) ze hebben geen zin, b) ze vinden dat privacygevoelige informatie of c) het zijn ‘dynamische gegevens’ (wegens verloop, ziekte etc.) dus naar buiten brengen daarvan schept altijd een onjuist beeld. BON kan het dus schudden.
BON vraagt de BON-sympathisanten onder de teamleden om de gevraagde informatie aan te leveren. Dat levert problemen op. Wie dat doet, wordt als verrader gekruisigd. Leraren die het anoniem doen, blijken fouten te maken in de opgave en kunnen wegens hun anonimiteit niet worden aangesproken. De gegevens moeten daarom worden vernietigd.
Zelfs het publiceren van een namenlijst zonder bevoegdheidsgegevens stuit al op bezwaren vanuit privacyhoek. Plus het probleem van het verloop.
BON vat het idee op om via de WOB het ministerie (of de uitvoeringsinstantie (CFI?)) er toe te dwingen de gegevens openbaar te maken. Dat blijkt evenzeer te stuiten op bezwaren vanwege de privacywetgeving. De Nederlandse burger hoeft niet te weten dat mevrouw de Vries lesgeeft op het Dinges College in St.-Biggenklooster. OCW c.q. het CFI blijken slechts te dwingen tot het publiceren van geaggregeerde gegevens (zoals percentages bevoegde docenten of lessen) – en dan is de controleerbaarheid weer foetsjie.
Ik zie voor dit probleem helaas geen andere oplossing dan dat OCW schoolbesturen dwingt om namen en vakspecifieke bevoegdheden van leraren te vermelden in de schoolgids. Ik vrees echter dat met openstelling van de website bevoegd.nl voor OCW de kous af is. En dat verdergaande maatregelen stevig op OCW (en de VO-raad) moeten worden bevochten.
Ik zie dat vechten hooguit kans maken als meer organisaties als BON en LIA gezamenlijk die strijd aangaan. En dan nog komt er tegenstand – ook uit lerarenhoek.
Was het maar zo simpel
Dat zou een oplossing *kunnen* zijn, indien er sprake is van een publieksrechtelijk register: voor beroepsbeoefenaars verplicht en voor iedereen in te zien. Daar is OCW niet voor te porren. OCW zet momenteel in op een privaatrechtelijk register, waarvan het eigenaarschap berust bij een private instelling (bijv. een vakvereniging of de SBL), met vrijwillige aanmelding en niet noodzakelijk een inzagerecht voor de burger.
Om van een privaatrechtelijk naar een publiekrechtelijk register te komen, is politieke wil nodig (en die is er niet) en een groot draagvlak in de beroepssector (en dat is er niet).
Een publieksrechtelijk register is ook in handen van de staat – die dus eigenmachtig kan beslissen om geen bevoegdheidsgegevens op te nemen, maar slechts ‘benoembaarheidsgegevens’ (dus inclusief wat ik in BON-gelederen ‘beunhaasgegevens’ noem).
Zelfs als het privaatrechtelijk register een succes zou worden (waar geen indicaties van zijn) is het zeer de vraag of dat in de door jou aangegeven zin kan functioneren (aanvulling op publicatie van geaggregeerde gegevens). De gegevens zullen dan nog steeds incompleet blijven (“op school X werken de geregistereerde wiskundedocenten Jansen, Pietersen en De Vries”) waardoor het zicht op wie er onbevoegd werkt, ontbreekt.
Bovendien: welke ouder van een kind in groep 8 gaat zitten neuzen in de diverse beroepsregisters van vakken die zijn kind nog niet heeft, met daarin namen van leraren van wie zijn kind nog geen les heeft? Dat zie ik niet werken.