‘Effect voorscholen: nul!’

playdoh-princess_450x200_-1564041.jpg

Een zeer opmerkelijke reportage gisterenavond (3/11/2015) in Brandpunt over het nut van voorscholen bij achterstandskinderen. Na vele onderzoeken over de afgeloepen 15 jaar blijkt het effect nul te zijn. Geen effect bij taal of rekenen, maar ook niet bij sociaal emotionele ontwikkeling. Nergens was ook maar enig positief effect gemeten, in geen enkel van de vele onderzoeken en op geen enkel gebied.

Het bewijs is werkelijk overweldigend en daarmee is het des te opmerkelijker dat nog steeds op allerlei plaatsen voorschooltrajecten worden ingezet om achterstanden te voorkomen. Zie bijvoorbeeld zomaar een van de vele krantenartikelen die daarover te vinden zijn: een artikel uit de Telegraaf van gisteren over voorschool in de Schilderswijk.

In Brandpunt werd door verschillende deskundigen geopperd dat voorschool wel zou werken als het niet om alleen achterstandskinderen zou gaan, maar om alle kinderen zodat er gemengde groepen zouden zijn. Wij hebben hiervoor geen argumenten gehoord en vragen ons ook of hoe dat practisch gerealiseerd kan worden. 

Inmiddels heeft OCW gereageerd op deze uitzending: 

Reactie OCW
 
Vraag 1:
Wat is de reactie van het ministerie van OCW op het feit dat het voorschoolsysteem geen effect heeft en niet werkt?
Antwoord:
  • Dhr. Fukkink was niet bereid het onderzoek (dat zaterdag wordt gepubliceerd) te delen, dus is het niet mogelijk om op zijn onderzoek in te gaan.
  • Uit internationaal onderzoek blijkt dat vve wel degelijk een positief effect heeft op zowel op de cognitieve ontwikkeling als de sociaal-emotionele ontwikkeling.
  • In de Nederlandse context ontbreekt er nog een goed beeld van de effecten van voor- en vroegschoolse educatie. Om goed onderbouwde uitspaken te doen over de opbrengsten van vve is onderzoek met een lange looptijd nodig, waarin kinderen echt worden gevolgd.
  • Daarom is OCW in 2009 met het pre-COOL onderzoek begonnen. Dit onderzoek volgt verschillende cohorten kinderen van 2-6 jaar. Uit de eerste gegevens van dit enige langlopende onderzoek blijkt dat er positieve effecten zijn van educatieve kwaliteit en gerichte aandacht voor taalontwikkeling in de groepen met vve-programma’s.
  • Uit de voorlopige uitkomsten blijkt dat doelgroepkinderen hun achterstand inlopen.
  • Zo zijn er aanwijzingen dat de achterstand in de woordenschat bij deze kinderen zelfs halveert, onder andere dankzij vve.
  • Er komen binnenkort verdere resultaten beschikbaar over de effecten van vve op peuters.  Deze uitkomsten, voorzien van een beleidsreactie, zal staatssecretaris Dekker voor de zomer van 2016 met de Tweede Kamer bespreken.
 
Vraag 2:
Klopt het genoemde bedrag van 500 miljoen euro?
Antwoord:
  • Het ministerie van OCW heeft de afgelopen periode jaarlijks 361 miljoen euro beschikbaar gesteld voor het onderwijsachterstandenbeleid van gemeenten.
  • Dit geld wordt besteed aan voorschoolse educatie, maar ook aan zomerscholen, schakelklassen en andere gemeentelijke initiatieven die (taal-)achterstand bij jonge kinderen verminderen.
  • Naar schatting hangt 70% van de gemeentelijke bestedingen samen met het realiseren van voorschoolse educatie. Dit komt neer op een bedrag van ongeveer 250 miljoen euro.
  • Gemeenten kunnen naast deze rijksbijdrage zelf middelen uit de eigen begroting vrijmaken voor  gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid. Dit is een afweging van gemeenten zelf.
 
Vraag 3:
Er wordt in de reportage opgeroepen om te stoppen met het huidige vve-systeem zoals we dat nu kennen. Wat vindt de verantwoordelijk staatssecretaris hiervan?
Antwoord:
  • Uit het Pre-COOL onderzoek en ander internationaal onderzoek blijkt dat de kwaliteit van vve cruciaal is voor het behalen van positieve effecten.
  • Uit onder andere de recente evaluatie van het vve-beleid en Inspectierapporten blijkt dat in voornamelijk kleine gemeenten de kwaliteit van vve voor verbetering vatbaar is. 
  • In de grootste 37 gemeenten is er al een grote slag gemaakt. De komende jaren zet het ministerie in op een betere kwaliteit van vve in heel Nederland. 
  • Om te borgen dat de pedagogisch medewerkers de Nederlandse taal goed beheersen, wordt een hoog taalniveau van (3F) verplicht voor alle medewerkers in de vve.
  • Uit de praktijk en uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat een forse toename van hbo’ers leidt tot hogere kwaliteit van vve. Daarom ben ik aan het verkennen in hoeverre ik de inzet van hbo’ers in vve kan stimuleren en of ik dit als een wettelijke eis zal opnemen.
 
Vraag 4:
Hoeveel kinderen gaan naar vve?
Antwoord:
  • In het Onderwijsverslag 2013/2014 is de meest recente meting van het aantal vve-plaatsen gepubliceerd.
  • Het gaat om circa 55.000 gerealiseerde vve-plaatsen op 01-10-2012.
  • Het precieze aantal vve-peuters is onbekend.

5 Reacties

  1. Dat pre-cool onderzoek heeft

    Dat pre-cool onderzoek heeft een website. Daarop staat een rapport waarin staat:

    In de eerste plaats was het onderzoek gericht op de beantwoording van de vraag of kinderen die deelnemen aan peuterspeelzalen en kinderdagverblijven met een VVE-programma op het startmoment, in de kleutergroep, hoger scoren op cognitieve en sociaal-emotionele variabelen dan vergelijkbare kinderen die geen voorschools VVE-aanbod hebben gehad.Dat is immers de beleidsverwachting achter VVE. Deze verwachting blijkt echter niet uit te komen. Na controle voor achtergrondkenmerken blijkt dat kinderen die een VVE-programma in de voorschool hebben gehad bij hun start in de basisschool niet hoger scoren op taal en op sociaal-emotionele variabelen dan kinderen die geen voorschool hebben gehad. 

    Het antwoord van OCW op vraag 1 is dus grotendeels onzin. Er staan zoals gebruikelijk allerlei mitsen en maren in het pre-cool rapport, maar de conclusie is heel duidelijk. OCW lijkt in het antwoord op vraag 1 zich exclusief op die mitsen en maren te beroepen en de duidelijk conclusie van het pre-cool rapport te negeren.

  2. Elke onderwijsvernieuwler zal

    Elke onderwijsvernieuwler zal de ministeriele reactie beamen; het is jammer om zo'n mooi idee op te offeren aan de feiten en de werkelijkheid. Ezels stoten zich ook niet driemaal aan een steen; ze lopen er gewoon omheen.

  3. Het antwoord op vraag 3 geeft

    Het antwoord op vraag 3 geeft in feite de oplossing. Het opleidingsniveau van de pedagogische medewerkers is (uiteraard) cruciaal. Als je de achterstand van kinderen met minder-hoogopgeleide ouders wilt bestrijden, moet je dat natuurlijk doen met medewerkers die hoog opgeleid zijn. De minister gaat nu 'verkennen' hoe zij dit kan stimuleren. Dat is simpel, mevrouw Bussemaker: zorg dat deze hoog opgeleide medewerkers een goed salaris krijgen. Enne….. betaal ze voor de zekerheid maar rechtstreeks en niet via hetzelfde potje als de punaises.

  4. @tejabodewes

    @tejabodewes

    Heb je de uitzending gezien? Dat stemde mij treurig dat een relatief eenvoudige oplossing als hoog opgeleide medewerkers werkelijk zou helpen. Brandpunt liet zien dat er in de jaren zeventig een voorschool was in Amsterdam olv prof. Kohnstamm en uitgevoerd door hoog opgeleide pedagogen. Kinderen waren de Amsterdamse achterstandskinderen die je in de Pijp of de Jordaan tegen kon komen. Middelen waren afdoende. Het project duurde vijf jaar en er zijn twee onderzoeken naar gedaan, door Kohnstamm zelf. Beide uitkomsten waren precies gelijk aan de uitkomsten nu: nul effect.

    Dat stemt pessemistisch over oplossingen. Mijn insteek zou zijn om liever vanaf groep 1 uitstekende leraren in te zetten. Het lukte de onderwijzers vroeger toch ook om alle kinderen te leren lezen en schrijven en rekenen, in grote klassen van kinderen van laag opgeleide ouders. Ik begreep dat Nederland met de leeftijd van 4 jaar voor groep 1 al relatief jong is. Verder vervroegen kan voor veel leerlingen wel eens andere nadelen met zich meebrengen. Ook is het aantal uren dat een jong kind daarwerkelijk doorbrengt in die voorschoolomgeving relatief laag ten opzichte van het aantal thuis uren. De (taal)ontwikkeling vindt dus toch voor het grootste deel thuis plaats.

    Ik weet het niet natuurlijk, Ik weet ook niet of er in het onderzoek gezocht is naar voorscholen waar het wel effect heeft. Dat zou gemakkelijk uit de data gehaald moeten kunnen worden. Je zou dan kunnen kijken of opleidingsniveau van de medewerksters effect heeft. Ik vermoed dat het wensdenken is. Sommige problemen zijn niet op te lossen. Kinderen komen in verschillende gezinnen ter wereld, hebben verschillende kansen. Sommige kinderen uit achterstandsgezinnen 'doen' het vreselijk goed, ze lijken juist vanwege die achterstand sterker te zijn geworden. Andere kinderen uit maatschappelijke riantere omgevingen ondervinden daar juist weer een nadeel van. Het compenseren van vermeende achterstanden is wellicht helemaal niet mogelijk bij die heel jonge kinderen. Laten we ieder kind vanaf groep 1 het allerbeste onderwijs geven dat we kunnen verzorgen. Dat heeft wel effect, dat is vaak genoeg aangetoond.

  5. Dit had ik altijd al gedacht,

    Dit had ik altijd al gedacht, maar dat schijnt men niet te mogen zeggen zonder van de zonde van het 'triomfantalisme' beschuldigd te worden. Want hier was sprake van een overheidsprincipe: het principe van de 'voorzorg'. Er waren mensen die werkelijk geloofden dat kinderen bijtijds gerepareerd konden worden. Het was een illusie (de zoveelste) en ervaren leerkrachten hadden het iedereen kunnen vertellen. Ik heb gezien hoe geen enkele nieuwigheid maakte dat kinderen vlotter gingen lezen. Ik stuitte voortdurend op iets inherents dat niet te veranderen was, ondanks vele dagelijkse traditionele oefeningen. Ik vergeleek het met het opgroeien van een zuigeling: ondanks alle beste ingredienten, groeit de zuigeling op in eigen tempo. Niets kan hier iets forceren, mits de voorwaarden gezond zijn.

    Het traditionele onderwijs ging tot het maximaal werkbare. Het accepteerde achterstanden zonder in te leveren op het maximaal haalbare. Het vernieuwde onderwijs deed geen poging meer achterstanden in te halen, maar legde zich neer bij het minimaal haalbare als hoogste norm. Aldus zou het minder opvallen dar er sprake was en is van erfelijke belasting als het om intelligentie gaat. Ik ben van mening dat nuchtere waarheid de voorkeur verdient boven gewenste illusies. De waarheid is dat sommigen sneller en gemakkelijker leren dan anderen en dat dit niet vroegschools veranderd kan worden aangezien een opgroeiscenario zich niet laat dwingen. U kunt uw kindje helpen te leren lopen, maar u kunt ook hier niets forceren. U kunt de beste condities geven, meer niet. Het traditionele onderwijs gaf de beste condities en kon aldus aanvaarden dat sommigen minder vlot waren bij het leren lopen.

Reacties zijn gesloten.