Zo gaan we het niet doen meneer Dekker.

Foto Sietske450x200_2_1.jpg

De staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Sander Dekker, doet een oproep aan de samenleving om na te denken over het onderwijs van de toekomst. Op de radio hoorde ik de ’leraar van het jaar’ en nog wat ervaringsdeskundigen hun ideeën daarover uiteenzetten. Meer ’bildung’ werd er gezegd, meer geschiedenis, maar vooral: meer les in ondernemerschap. En juist daar sloeg de bewindspersoon op aan. Maar nee! Zo gaan we het niet doen meneer Dekker.

 

Het is een schandaal dat een democratische rechtsstaat aan ’zijn mensen’ gaat vragen hoe het onderwijs moet worden ingericht. Onze mening (want dat is het) dient er alleen toe een plan, een ideologie, of juist een gebrek daaraan, dat al achter de coulissen min of meer klaar staat tot uitvoer te brengen. En wel zo dat het lijkt alsof wij (en de leraar van het jaar ook!) dat plan zelf in werking hebben gezet. Dat is de grote truc. Je kent dat gevoel misschien zelf ook wel, overrompeld door een verkoopster een jurk afrekenen die je helemaal niet wilt, aan het einde van een functioneringsgesprek problemen van anderen “gaan aanpakken”, omdat ze ineens op miraculeuze wijze de jouwe zijn geworden. Aan het einde van een gesprek je excuses aanbieden aan iemand die je zoeven nog wilde aanspreken op zíjn gedrag. Oftewel, iets door je neus geboord krijgen. Je stond erbij en je keer ernaar. We zijn zo gewend geraakt aan het idee dat we veel te zeggen hebben over van alles in ons leven en dat we problemen moeten oplossen in plaats van analyseren, dat we zijn gaan kletsen en babbelen zonder onze werkelijke invloed in te zetten. We nemen zonder meer aan dat wat we horen ook is wat er bedoeld wordt en laten ons inpakken door mooie kletspraatjes van onze meerderen en zelfs gelijken. Organisaties waar gesproken wordt over ’menselijke maat’ bijvoorbeeld: gebabbel. De menselijke maat is dan precies niét wat de organisatie vooropstelt. Een restaurant met heel groot de woorden, ’Verse gerechten!’ op het raam. Is dat niet vanzelfsprekend dan? Veel poeha over meedenken met de overheid betekent in ieder geval niet zoiets als zeggenschap, maar eerder ’denken jullie maar na, terwijl wij rustig verder bouwen aan een slecht maar rendabel onderwijssysteem.’ En ondertussen is het ongewild ook ons project geworden. 

 

Niet alleen de aanpak (een oproep) maar ook de vraag zelf ontmaskert dit ontnuchterende fenomeen. ’Wat is de toekomst van het onderwijs?’ Het klinkt allemaal heel onschuldig en modern, maar dat is het niet. Het is geen vrijblijvende gedachtenwisseling want het duwt het ’oude’ weg als iets wat verlaten moet worden, in afwachting van vernieuwing als heilbrenger. Het probleem dat Sander Dekker natuurlijk wil tackelen is het huidige onderwijssysteem, maar zonder zijn handen vies te willen maken. Want de werkelijke trammelant doet zich nog steeds voor bij de besteding van middelen (vastgoedschandalen, veel overhead en adviesbureaus, lage salarissen leraren), schooluitval, ondoordachte onderwijsvernieuwingen, invoering passend onderwijs, rendementsdenken, kennisachterstand, werkdruk onder leraren, schaalvergroting etc etc. Een exit strategy als de Toekomst is een welkome afleiding die alle andere problemen in vergetelheid moet brengen. Daarom schieten de Ipad scholen (’van de Toekomst’) ook zo makkelijk uit de grond, of worden discussies daarover geënsceneerd, want ze zijn geen enkele bedreiging voor de status quo (vernieuwing!). 

 

Tot slot de adviezen voor de toekomst. Lessen in ondernemerschap heb ik gehoord. Daaraan werd wel haastig toegevoegd dat het ook om ondernemende werknemers gaat, stel je voor! Ook gehoord: ’lessen in kritisch denken’ als taak van het onderwijs van de toekomst. Kritisch denken is niets meer en niets minder dan kennis bezitten. Het is geen vaardigheid of tool. Het feit dat leerlingen dat blijkbaar niet meer goed kunnen betekent dus dat het ze aan kennis ontbreekt. Hiervoor bestaat een heel simpel proefje. Let maar eens op hoe kritisch ze zijn als ze hun nieuwe smartphone mogen uitzoeken, of ’s avonds voor de tv. Als ik het zo allemaal hoor is het onderwijs van de toekomst vooral een ruit met daarop heel groot de woorden ’Verse gerechten’. Voor wie van plan was niet vers te eten, graag doorlopen!

 

Deze roep om hervorming voor de toekomst ontheiligt het onderwijs en zet de deur definitief open voor ’oplossingen’ in de sfeer van maakbaarheid en nut, zelfs voor die dingen in het leven die daarin niet uit te drukken zijn. Ik vind het zorgelijk dat de grenzen van het debat zich steeds meer versmallen tot de agenda van de overheid. Het is zo immers een schijndebat, een non-discussie, waarin de mentaal sterkste schouders het steeds moeilijker krijgen om het gezonde verstand te bewaken. Ideeën over goed onderwijs moeten ook buiten de dialoog met de overheid gestalte krijgen. Zoals BON dat deed ten tijde van haar oprichting en nu nog. Het vooruitlopen op de agenda, het bewaken van het fort, een verrassingsaanval. Als ondernemende werknemers in het onderwijs!

8 Reacties

  1. Helder! 

    Helder! 

    Ik verwonderde me al de kritiekloze reacties op de plannen. In de Wereld Draait Door onder leiding van de al even kritiekloze, ja zelfs enthousiaste Matthijs van Nieuwkerk mocht de staatssecretaris reageren op drie van de vele tweets die binnengekomen waren. Ik herinner me "afschaffen van Frans ten gunste van Engels" en "Mindfulness" waar de beide heren aan tafel zich ook niets bij kon voorstellen. En aan het gesputter van de heer Dekker kon je al meteen zien dat hij bepaalde plannen in zijn hoofd had en dat dit er niet bij hoorde. 

    Mensen die geen verstand van onderwijs hebben zien niet dat we funderend onderwijs moeten hebben in het lager en voortgezet onderwijs, waarin de basis wordt gelegd en dat er een opbouwend, zich verder ontvouwend curriculum nodig is met een stevige ruggengraat. Nieuwe vakken die na de Tweede Fase zijn ingevoerd, misten ook interne structuur en verdwenen binnen de kortste keren. Net zoals het vak "Verzorging" waar indertijd de invoerders onder mij als vakdidacticus kwamen vragen hoe dat vak eruit zou moeten zien. Maar ze waren te weinig ontwikkeld om zo'n vak op poten te zetten. (Bovendien was het nergens voor nodig en snoepte het alleen maar tijd van serieuze vakken af).

    Ik denk dat Sietzke gelijk heeft en er inderdaad een verborgen agenda is. "Ondernemerschap" is het nieuwe liberale toverwoord waar het onderwijs aan opgehangen wordt. Als we dat onderwijs dan straks als lijk aan de galg zien bungelen, weten we wie dat gedaan hebben.

  2. “vragen hoe het onderwijs

    vragen hoe het onderwijs moet worden ingericht” gaat in feite over vervolgvragen. Je kunt vragen “moeten schoolklassen homogeen of inhomogeen zijn” of “moeten we de kinderen fraudethalwiskunde onderwijzen of zo veel mogelijk echte zuivere wiskunde". Moeten vakken opgeleukt worden of moeten er voor het vak hoge eisen gesteld worden zodat kinderen de vreugde van het na veel inspanningen begrijpen en kunnen toepassen ervaren? Of zouden ouders of kinderen uit deze mogelijkheden moeten kunnen kiezen? De eerste vraag die gesteld en beantwoord moet worden is dus “moeten ouders of hun kinderen kunnen kiezen tussen verschillende mogelijkheden of wordt het onderwijs “one size fits all”. Al door het weglaten van deze vraag gaat Dekkers in de fout!

  3. Ach, ik heb met ze te doen.

    Ach, ik heb met ze te doen. In mijn tijd had je ook flinke kerels, recht van lijf en leden, die vooruit wilden in het leven. Ze bedachten een nieuwe muizenval ten behoeve van de Koninklijke Maatschappij voor Bestrijding van Ongedierte in het Knollenvelder Veen. Tegenwoordig zijn flinke kerels er eentje van een half miljoen sociaal wetenschappers. Ze bedenken van armoe maar weer eens een nieuwe blauwdruk voor het onderwijs. Ze moeten toch wat, de stakkers. 

  4. Via Kennisnet: lezing

    Via Kennisnet: lezing Professor Sietske Waslander (29 sept 2014)

    Deze lezing werd uitgesproken op 29 september 2014 bij de opening van de Onderwijsweek in Groningen.

    nl.sitestat.com/kennisnet/events/s?downloads.nationaleonderwijsweek.nl.wordpress.wp-content.uploads.2010.08.Waslander-Lezing-Onderwijsweek.pdf&ns__t=1418039376238&ns_type=clickin&ns_url=http%3A//www.nationaleonderwijsweek.nl/wordpress/wp-content/uploads/2010/08/Waslander-Lezing-Onderwijsweek.pdf

  5. Via Kennisnet: lezing

    Via Kennisnet: lezing Professor Sietske Waslander (29 sept 2014)

    Deze lezing werd uitgesproken op 29 september 2014 bij de opening van de Onderwijsweek in Groningen.

    nl.sitestat.com/kennisnet/events/s?downloads.nationaleonderwijsweek.nl.wordpress.wp-content.uploads.2010.08.Waslander-Lezing-Onderwijsweek.pdf&ns__t=1418039376238&ns_type=clickin&ns_url=http%3A//www.nationaleonderwijsweek.nl/wordpress/wp-content/uploads/2010/08/Waslander-Lezing-Onderwijsweek.pdf

  6. Interessante link

    Interessante link geschiedenisleraar. Veel van wat Waslander zegt is waar. Maar waarom dan toch weer het volgende:

    Welke basis hebben alle leerlingen nodig? […] [We] moeten […] toch tot een interessanter en meer inspirerend antwoord kunnen komen dan het huidige antwoord van taal en rekenen.

    "Interessant" en "inspirerend" zijn hier totaal onbelangrijk. Het gaat om de juistheid van het antwoord. Natuurlijk hartstikke saai voor de onderwijsvernieuwler, maar onderwijs is er niet voor het gerief van de onderwijsvernieuwler.

  7. Dekker doet net of BON en

    Dekker doet net of BON en haar visie op onderwijs helemaal niet bestaan. En dat is niet omdat BON een rare visie heeft of haar visie slecht kan verwoorden. Helderheid en relevantie bij BON leggen het blijkbaar af tegen het groepsbelang van schoolbesturen, politici, onderzoeksbureaux en bijlesorganisaties. Sietske Albertz beschrijft Dekker als een Obama die vermijdt te zeggen dat zijn voorganger (bij Obama Bush junior) er een puinhoop van gemaakt heeft en dat hij alleen nog maar wat redden kan door vuilnis te ruimen. Of het bij Dekker gaat om handelen in het besef van onvoldoende macht of om loyaliteit met de politieke onderwijskliek maakt zij niet duidelijk. Et tu contegulator!? Cunctator Salvator Tecti? Maar bij BON zal het besef moeten doordringen dat we, hoe goed we ook uit leggen wat er allemaal mis is toch niet gehoord worden en hooguit onze tegenstanders gehaaider maken. BON ontkomt er niet aan om een weg te zoeken naar het gelijk te krijgen na het gevonden te hebben. Anders zal alleen de geschiedenis ons gelijk geven.

  8. Het wel erg langdradige

    Het wel erg langdradige verhaal van Waslander wordt verpest doordat ze de zoveelste is, die  aankomt met het cliché van taal en rekenen. En met het driedubbele cliché "inspirerend" daar bovenop. Ik kan het niet meer horen. Mark79 heeft gelijk. Hier niet relevant, maar dat is clichés eigen. Dat ze te pas en te onpas gebruikt worden. 

    Haar Groningse nuchterheid voorkomt niet dat ook deze hoogleraar meegaat met het idee van die 21ste eeuwse vaardigheden. Die vaardigheden lijken mij steeds meer een soort fantoom, dat boven het onderwijs hangt. Niemand weet precies wat ze inhouden of hoe ze in het onderwijs te integreren maar toch moeten we er iets mee. "Je moet als leerling het geluk hebben van een school* , of een specifieke leraar, die met die kwaliteiten zijn lessen  invult",  zegt ze. Ik probeer me dan een docent rekenen of wiskunde voor te stellen, die zijn of haar lessen met 21ste eeuwse vaardigheden invult. Ik kom er niet uit. Misschien kunnen Karin of Joost hier iets mee? 

    * Steve Jobsscholen pretenderen natuurlijk, die 21ste eeuwse vaardigheden te vertegenwoordigen, maar komen in dit verhaal niet voor.

Reacties zijn gesloten.