Na Diederik Stapel en Dirk Smeesters (die overigens ontkent) blijven de fraudegevallen in de Nederlandse wetenschap komen. Patrick van Calster, hoogleraar criminologie aan de Rijksuniversiteit Groningen, blijkt in zijn proefschift aan de Vrije Universiteit Brussel "plagrant plagiaat" gepleegd te hebben (zie de Volkskrant).
De zaak Van Calster lijkt duidelijk. De andere zaak van deze week is dat niet.
De promotie van Karima Kourtit aan de Vrije Universiteit Amsterdam werd op het laatste moment afgeblazen. In de Volkskrant valt daar nu iets meer over te lezen. De directe oorzaak lijkt slordigheid in referenties (met name: citaten toeschrijven aan de verkeerde mensen), maar nu komen er ook andere dingen tevoorschijn. Zo blijkt Kourtit op sommige plaatsen als "dr" vermeld te staan en omdat doctor een beschermde titel is mag dat niet. De Volkskrant maakt hier een punt van, maar het gebruik van de term "Dr Kourtit" is door anderen dan Kourtit zelf en hier kun je waarschijnlijk Kourtit niet de schuld van geven. Het proefschrift van Kourtit is blijkbaar een bundel artikelen (dat is tegenwoordig vrij normaal) en in de media is de aantijging gemaakt dat deze artikelen door haar co-auteurs geschreven zijn. Ook dit is een algemener probleem nu een proefschrift vaak een bundel artikelen (meestal met co-auteurs) is in plaats van een "echt" boek. Er zijn hier 2 potentiele problemen:
- Wat was de intellectuele bijdrage van de promovendus in die artikelen?
- Bestaat het proefschrift uit "de eigen woorden" van de promovendus of uit die van zijn co-auteurs?
Voor beide potentiele problemen zijn oplossingen. Veel biomedische tijdschriften eisen dat in een postscript de bijdrage van ieder van de auteurs beschreven wordt. Wanneer een proefschrift uit een bundel artikelen bestaat zou zo een postscript ook verplicht kunnen worden. Sommigen zullen het "eigen woorden" probleem geen probleem vinden. Ik denk echter dat dit wel belangrijk is. Wanneer de promovendus het artikel in kwestie niet zelf geschreven heeft lijkt mij dat woordelijke opname van dit artikel in het proefschrift niet verdedigbaar is: de promovendus zal het artikel in zijn eigen woorden moeten herschrijven.
De VU zal een commissie instellen om de zaak Kourtit te onderzoeken.
De zaak Kourtit is met name interessant vanwege haar promotor: Peter Nijkamp. Nijkamp is een nog heel wat grotere vis dan Stapel. Nijkamp kreeg in 1996 de Spinozaprijs (de belangrijkste Nederlandse wetenschappelijke prijs), is lid van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen en was van 2002 tot 2008 de baas van NWO (de belangrijkste subsidieverstrekker voor wetenschappelijk onderzoek in Nederland). Grotere vissen dan Nijkamp bestaan er niet in de Nederlandse wetenschap. Als promotor is Nijkamp medeverantwoordelijk voor het proefschrift van Kourtit en dus ook voor de problemen met dit proefschrift (het lijkt te vroeg om precies te duiden hoe groot die problemen zijn).
Nog een keer
Nog een keer wetenschapsfraude. Nu een onderzoeker van het Leids Universitair Medisch Centrum. Deze onderzoeker heeft 's nachts in het lab de uitkomsten van experimenten veranderd. Hiervan zijn video-opnames gemaakt, de onderzoeker heeft bekend en is inmiddels ontslagen. Zie het persbericht van het LUMC.
De naam van de onderzoeker is onzichtbaar gemaakt in het rapport. Echter, het rapport geeft voldoende informatie om de onderzoeker uniek te identificeren en dat is in de commentaren op RectractionWatch dan ook gedaan. Opvallend: na Smeesters en Van Calster is het weer een Vlaming. Komt dit omdat Vlamingen het minder nauw nemen met wetenschappelijke integriteit of komt het omdat Vlamingen in Nederland "buitenstaanders" zijn die eerder voor de leeuwen geworpen worden?
Een update over de zaak
Een update over de zaak Kourtit. Zie dit bericht in de NRC. Een onderzoekscommissie onder leiding van emeritus hoogleraar psychologie Pieter Drenth heeft een (niet openbaar) rapport geschreven over de zaak. De conclusie van het rapport is dat er tekortkomingen zijn in het proefschrift, maar dat die kunnen worden hersteld. Welke tekortkomingen zijn geconstateerd wil de VU niet zeggen.
Opvallend is dat de promotor en de copromotoren zich hebben teruggetrokken. Volgens de VU:
Maar wellicht is dat niet de echte reden. Er zijn volgens het NRC artikel geruchten dat de promotor en promovenda een liefdesrelatie hebben. De decaan zegt in de NRC:
Nog een update over de zaak
Nog een update over de zaak Kourtit. Op de site van de VSNU is het (geanonimiseerde) rapport over deze zaak te lezen. Dat dit inderdaad het rapport over de zaak Kourtit is heb ik van de NRC.