(van BON bestuurslid Fenna Vergeer)
De VVD (Ton Elias) heeft in de Tweede Kamer een motie ingediend, waarin aan de regering gevraagd wordt om gemeenten toe te staan, educatietrajecten taal en rekenen in te kopen bij zowel regionale opleidingscentra als private aanbieders. Minister van Bijsterveldt is er van overtuigd dat dit slecht is voor de zekerheid van scholen over de infrastructuur en zij vindt het belangrijk om daarover geen onzekerheid te laten bestaan. Er dreigt echter een meerderheid voor de motie te ontstaan wanneer de gedoogpartij PVV meegaat op het pad van het afbreken van de publieke sector.
Gezien de rampzalige gevolgen van een eerdere vermarkting bij de educatie-afdeling van de ROC’s, nl. die van de inburgering, is dit een slecht voorstel. Onderwijs aan laaggeletterden wordt al vele jaren door ROC’s verzorgd en eerder door instellingen voor basiseducatie e.d. Daardoor is er sprake van opgebouwde expertise, investeringen in scholing, materiaal etc. Bij vermarkting zie je bedrijfjes ontstaan die in feite deze expertise exploiteren, door dezelfde docenten in dienst te nemen en hun materialen te gebruiken, zonder betaling van goodwill aan de ROC’s.
Vervolgens gaan de prijzen flink naar beneden door de arbeidsvoorwaarden te verslechteren, minder contacturen te draaien om geld vrij te maken voor een lage aanbesteding bij gemeenten en om winsten op te kunnen strijken. Dit is ook gebeurd bij de inburgering waarbij per saldo gewoon minder taalonderwijs werd gegeven en geteerd werd op de expertise van de taalscholen. Na verloop van tijd moet echter ook bij dergelijke private spekkopers aan scholing en vakontwikkeling worden gedaan en moet gekwalificeerd personeel worden aangenomen, dan gaan de kosten weer omhoog.
Je zag dat ook bij de inburgering: gemeenten gingen eerst voor de laagste prijs, later voor kwaliteit en bouwden met een aanbieder een relatie op, waardoor het verschil met het ROC nivelleerde. Dus, het is uiteindelijk lood om oud ijzer. Er zijn uiteindelijk alleen maar verliezers.
Punt van kritiek op ROC’s is wel dat de kostprijs per uur voor dit soort onderwijs te hoog is. Dat ligt niet zozeer aan de directe loonkosten (waar nodig zou je het loon moeten aanpassen aan dat van een onderwijzer op de lagere school), de kosten zijn vooral te hoog door de doorberekening van mbo-overheadkosten.
In plaats van marktwerking toe te laten, is het dus veel beter ROC’s dit soort activiteiten te laten aanbieden in aparte werkgemeenschappen met een afwijkende CAO en kostenstructuur.
Fenna Vergeer
Oplossing
Er zou een oplossing gevonden kunnen worden voor deze slechte ontwikkeling door alle bedrijven die onderwijs aanbieden onder de CAO te laten vallen. Dan is het gedaan met de uitbuiting van hooggeschoolde leerkrachten en het misbruik maken van vertrouwen.
Als deze opportunistische bedrijfjes nette arbeidsvoorwaarden aanbieden kunnen ze op een eerlijke manier concurreren met ROC’s, waar -zoals we weten- wel erg veel geld niet voor onderwijs gebruikt wordt, maar voor vage nascholingen, inhuur van interims en andere zogenaamde deskundigen, veel geld wordt uitgetrokken voor ‘marketing’ en veel te veel wordt betaald aan Raden van Toezicht en Colleges van Bestuur.
We moeten ervoor oppassen dat de omgekeerde weg bewandeld wordt: namelijk dat ROC’s ook gaan zagen aan de arbeidsvoorwaarden voor docenten (inhuren via uitzendbureaus is al schering en inslag). Het wachten is op een dozijn ingehuurde Oost-Europeanen om Nederlands en Biologie te geven. Huisvesten in een caravan die in het fietsenhok wordt geduwd en klaar ben je.
Juiste toetsing en commercie
Fenna Vergeer spreekt van opgebouwde expertise die bij de ROC’s verloren gaat. Ik hoor echter verhalen dat docenten de leerlingen aan het zelfstandig werken moeten zetten en dat klassikaal lesgeven bemoeilijkt wordt doordat er klassen gevormd worden met veel leerlingen die veel verder of juist veel minder ver dan het klassegemiddelde gekomen zijn. De ROC-directie zou op die manier laten blijken dat ze die verouderde expertise volkomen onbelangrijk vindt. Wat betreft die bedrijfjes die bij vermarkting ontstaan vraag ik mij daarom af welke ROC-expertise zij exploiteren door ex-ROC-docenten in dienst te nemen en hun materialen te gebruiken.
Vanzelfsprekend hadden de gemeenten van het begin af aan voor kwaliteit boven prijs moeten kiezen En natuurlijk een manier moeten bedenken om de kwaliteit te meten. Een goed middel voor dat laatste zouden centrale voortgangstoetsen (te beginnen met een instaptoets) kunnen zijn. Zowel de onderwijsinstituten als de onderwijsbedrijfjes kunnen dan afgerekend worden op hun prestaties. En Aanbesteding hoeft geen problemen op te leveren als met de winnaar een betaling afgesproken is die afhangt van de onderwijsresultaten. Er hoeft geen kapitaalvernietiging plaats te vinden want die onderwijsbedrijfjes kunnen desnoods een plaatsje vinden in vrijgekomen ROC-gebouwen en gebruik maken van een overschot van ROC-spullen.
Seger Weehuizen
Markt opengooien…
Het is vanzelfsprekend de markt open te gooien zolang de scholen onvoldoende kwaliteit bieden en onderwijs onnodig duur maken. Als Van Bijsterveldt tegen is, heeft ze boter op haar hoofd.
Ik hoop dat ook voor de stelling van Fenna Vergeer geldt dat… ‘bovenstaand bericht niet automatisch de standpunten van BON weerspiegelt’.
Ook al zit ze in het Bestuur.
ROC versus Educatie
Beste Seger,
Ik deel je algemene kritiek op ROC’s. Toch kun je de algemeenheden over ROC’s niet helemaal toepassen op de afdelingen Educatie. Daar is inderdaad tamelijk exclusieve expertise opgebouwd rondom Nederlands als Tweede Taal. Deze expertise verdwijnt door de valse concurrentie van kiloknallers in het NT2-onderwijs. Niet gehinderd door deskundigheid kopen gemeentes gewoon het goedkoopste onderwijs in.
Overigens is er ook op het NT-2 onderwijs op ROC’s wel kritiek te leveren. De aandacht ligt weer veel te veel op computers, zodat de rol van docenten beperkt wordt tot het worstelen met technische fouten van computers, in plaats van het geven van uitleg.
Ook kan het aanleren van woordenschat en taalregels veel efficiënter door ook daar het onderwijs minder soft te maken.
CAO en kartel
Zoals Hinke al opmerkt is het arbeidsvoorwaarden probleem simpel op te lossen door een algemeen bindend verklaarde CAO voor de sector te zorgen. Dat is de standaardmanier waarop dit in Nederland opgelost wordt.
Het opbreken van het kartel van ROCs lijkt mij juist een goed plan. Wel lijkt het me beter dat deze ‘markt’ alleen toegankelijk wordt voor bedrijven zonder winstoogmerk en dat ook de bestuurders van deze bedrijven gewoon onder de CAO vallen.