Een bericht uit een weblog van een educatieve uitgever:
“In toenemende mate merken de uitgeverijen dat scholen steeds goedkopere leergangen aanschaffen. Door als platform van uitgeverijen afspraken te maken over de hoogte van de boekenprijs, blijven wij zelf de regie houden over de omzet in de schoolboekenbranche.”
Dit lijkt me gefundenes Fressen voor Neelie Kroes, onze onvolprezen NMA-waakhond die Europees is gegaan. Uitgevers die samenspannen om de boekenprijs kunstmatig hoog te houden, daarop staan tegenwoordig hoge boetes.
Nu moet u weten dat het bovenstaande bericht is verzonnen. Of liever: het is een aangepaste versie van wat deze week in de weblog van de onvolprezen vakbondtemmer Sjoerd Slagter te lezen valt:
“Ik mag spreken op de startbijeenkomst van het Regionaal Platform Rijnmond, een samenwerkingsverband van schoolbesturen en lerarenopleidingen om in de regio het lerarentekort gezamenlijk aan te pakken. In toenemende mate merken schoolleiders dat leraren in tekortvakken worden “weggekocht” door hen een hogere schaal te bieden. Door als platform afspraken te maken over de instroom en onderling de doorstroom te regelen, blijven werkgevers regie houden over de aanpak van de problematiek.”
Is dit nu ook een zaak voor de Nederlandse Mededingings Autoriteit?
O, wat wilden die schoolbesturen toch dolgraag beloningsdifferentiatie. Belonen naar prestaties, belonen naar schaarste, belonen naar inzetbaarheid, noem maar op. Schoolbesturen zeiden de wetten van de markt te willen omarmen. Dat wil zeggen: prijs tot stand laten komen uit de combinatie van vraag en aanbod. Soms het voordeel hebben van een lagere prijs te kunnen betalen, soms het nadeel van een hogere prijs te moeten betalen.
Maar wat we hier zien, is dat schoolbesturen zich in bochten wringen om te omzeilen dat ze soms ook hogere prijzen moeten betalen voor gekwalificeerd personeel. Volgens de weblog van Slagter lijken ze daarvoor twee strategieën te combineren:
1. samenspannen van marktpartijen: als vragende partijen prijsafspraken maken, waardoor het marktmechanisme wordt verstoord;
2. genoegen nemen met een inferieur product: bestaande vacatures opvullen met leraren-in-opleiding van onbestemde kwaliteit, terwijl er bevoegde docenten van erkende kwaliteit voorhanden zijn,.
Dat producenten niet mogen samenspannen, is algemeen bekend. Of consumenten mogen samenspannen, en of het behalve om materiële producten ook om salariskwesties mag gaan, is de vraag. Het lijkt me echter duidelijk dat elke vorm van prijsafspraken leidt tot een verstoring van de markt. Wellicht is het maken van prijsafspraken tussen een klein aantal besturen toelaatbaar (kleine marktverstoring) omdat je als leraar een redelijk alternatief hebt (andere school in de regio of in een nabije regio).
De tweede strategie is echter schadelijker. Leerlingen, ouders en belastingbetalers krijgen namelijk niet waar ze recht op hebben: onderwijs door gekwalificeerde leraren. Terwijl de school in staat is – zowel financieel als qua aanbod – om gekwalificeerde leraren in te huren uit de publieke middelen die hun ter beschikking worden gesteld. Extra pijnlijk is dat indien, zoals zo vaak, de school naar buiten toe verzwijgt dat de ‘docent’ onbevoegd is en dat er ook een bevoegde kandidaat was.
Ongetwijfeld zullen de scholen deze strategie maskeren met het argument dat ze ‘aldus bijdragen aan de praktijkopleiding van nieuwe docenten in deze tijden van lerarentekorten’. Het argument deugt niet, want het impliceert geenszins dat het daartoe noodzakelijk is de voorkeur te geven aan bevoegde boven onbevoegde docenten. Integendeel, door dergelijke machinaties zullen nog meer bevoegde docenten – waar al stevig in geïnvesteerd is – van de arbeidsmarkt vertrekken. En voor stagebegeleiding is het helemaal niet nodig – in veel gevallen zelfs contraproductief – om de stagiair veel betaalde uren te laten geven.
Kortom, de schoolleiders verpesten de arbeidsmarkt van leraren die ze zelf zo graag zeiden te willen. En ze verleiden leraren-in-opleiding tot een zeker afbreukrisico en studievertraging. Alleen om het financiële eigenbelang te dienen. En tegen het belang van de aan hen toevertrouwde leerlingen in.