Cocky de Wolf e.a., 15-07-2008 VK
Scholen zijn organisaties geworden waar alles als los zand aan elkaar hangt. Pak dat aan, en het vak leraar zal weer hoogopgeleiden trekken.
Aan het begin van het afgelopen schooljaar verscheen het rapport van de commissie-Rinnooy Kan. Dit beschreef de deplorabele positie van de leraar, noemde het tijdstip vijf voor twaalf en gaf het advies snel te beginnen met herstelwerkzaamheden.
Minister Plasterk pikte de boodschap op, kwam met het Actieplan LeerKracht van Nederland, dat met steun van werkgevers en bonden vlak voor de zomervakantie is omgezet in een convenant. Leraren gaan voortaan vlotter door de salarisschalen, de genoten opleiding telt mee in de beloning en zittend personeel krijgt ruimte voor studie. Kosten voor de belastingbetaler: 1 miljard euro.
Zonder meer een goed initiatief, maar het is niet genoeg. Voor startende leraren in het voortgezet onderwijs zijn nog niet alle bezwaren weggenomen om vol overtuiging voor het beroep van docent te kiezen. Hoog opgeleide nieuwe leraren zullen ook na dit convenant niet voor een carrière voor de klas kiezen. De hedendaagse schoolcultuur hangt als los zand aan elkaar en dat stoot af.
Versplinteren
Zo zal het personeelsbestand met de uittocht van de traditionele, degelijk opgeleide leraren, veelal werkend in een volledige baan, lange tijd aan één school, verder versplinteren. Nu al is 52 procent van het totale personeelsbestand parttimer.
Natuurlijk leent juist het werk voor de klas, opgedeeld in lesuren, zich voor deeltijdarbeid. Punt is dat scholen binnenkort meer moeite zullen krijgen vacatures op te vullen en functies dus noodgedwongen verder zullen verknippen in kleine baantjes.
Daar komt bij dat de krapte op de arbeidsmarkt uitnodigt tot winkelen met arbeidsvoorwaarden; scholen vullen de gaten door personeel bij elkaar weg te kopen.
Deze verhoogde interne mobiliteit en de toename aan parttime functies leiden tot een versplinterd docentenkorps. De affiniteit met de organisatie neemt daardoor af, de onderlinge uitwisseling van ideeën verloopt moeizaam en een gemeenschappelijke onderwijsvisie ontwikkelen is nagenoeg onmogelijk.
Lopendebandwerk strookt niet met de ambities van hoogopgeleidenScholen transformeren daardoor tot organisaties met een zwakke cohesie. Dat maakt het binden van jongeren aan onze samenleving moeilijk en laat dat nou net de doelstelling zijn van algemeen vormend onderwijs.
Ei
Vakmensen die hun kennis en vaardigheden willen delen kunnen hun ei niet kwijt in zo’n onrustige omgeving. De werktijd besteden ze vooral aan het geven van lessen aan te grote groepen leerlingen. Voorbereiding, reflectie, verbetering en ontwikkeling schieten erbij in, omdat het verwerken van leerlingen domineert. Ook strookt dit ‘lopendebandwerk’ niet met de ambities van hoogopgeleiden.
De grondwettelijke vrijheid van onderwijs geeft scholen de mogelijkheid te werken vanuit een eigen visie, maar door de zwakke cohesie en het ontbreken van een gemeenschappelijke onderwijsvisie zien wij vooral leraren die doen wat ze willen.
Daardoor zijn de verschillen in aanpak binnen scholen enorm. Net als de leerlingen begrijpen wij daar niets van.
Dit alles vraagt om maatregelen. Te denken valt aan beter belonen voor langer werken aan één school en een beperking van het maximaal aantal te geven lessen.
Visie
Leraren zullen zich dan eerder binden aan een instelling en krijgen ruimte voor ontwikkeling binnen hun vak. Daarnaast mag de inspectie schoolleiders best eens bevragen op hun onderwijsvisie. Explicitering op papier alleen is daarbij niet afdoende, voorbeelden waarin deze visie vertaald is naar een werkbare en efficiënte lespraktijk dienen ook geleverd te worden.
Minister Plasterk leek in het Kamerdebat over het convenant duidelijk te willen maken dat het zo wel even genoeg is. Deze passieve houding is onverantwoord. In het voortgezet onderwijs krijgt een miljoen leerlingen les van honderdduizend leraren.
Nadenken over hoe dat te organiseren valt, vanuit welk idee we werken en hoe verandering in de richting van meer cohesie binnen scholen moet plaatsvinden, vormen een set van noodzakelijke voorwaarden voor het slagen van het convenant.
Cocky de Wolf is moleculair geneticus en docent aan het ICLON, het lerarenopleidingsinstituut van de Universiteit Leiden. Zij schrijft dit met René Wouda, Jacqueline Prins, Jan Koek, Wouter Spaan, Geert van Lieshout, Adriaan Ruyssenaers, Joris Stolwijk, Sander Overgaag, Kees Mortel, Juliëtte Mens, Andrew Stevens en Willem Schutte.
zie het commentaar van G. Verhoef
Dat hadden mijn woorden kunnen zijn.
Apekool of gewoon lariekoek
“De grondwettelijke vrijheid van onderwijs geeft scholen de mogelijkheid te werken vanuit een eigen visie, maar door de zwakke cohesie en het ontbreken van een gemeenschappelijke onderwijsvisie zien wij vooral leraren die doen wat ze willen.”
Schrijfster zou beter moeten weten, niet de grondwettelijke vrijheid ( die bestaat al een tijdje) maar de autonome bestuurders hebben de mogelijkheid om scholen om te vormen tot karakterloze instituten waarbij het woord ‘visie’ niets te maken heeft met het inrichten van het primaire proces maar met winstbejag.
Ik neem het de schrijfster bijzonder kwalijk dat ze de huidige onderwijsmalaise afwentelt op de docenten en leraren die ‘doen wat ze willen’. Blijkbaar is deze lerarenopleider niet goed op de hoogte van de ‘gedwongen’ bijscholingen in kader van het nieuwe leren, natuurlijk leren, zelfstandig leren, competentie gericht leren, adaptief leren en ga zo maar door. Ook kan ik mij niet van de indruk ontdoen dat zij niet op de hoogte is van het rapport Dijsselbloem en Rinnooy Kan.
Dat Plasterk pleit voor ‘even genoeg’ is niet zo verwonderlijk, hij weet als geen ander dat ‘even doorgaan’ miljarden zal kosten (die hij niet heeft) miljarden die opgeeist zullen worden door de raden van bestuur, liefst niet geoormerkt en die ‘ergens’ zullen verdwijnen. Geen mooier voorbeeld denkbaar dan de halsstarrige houding van Terpstra en van Zijl bij de weigering om het convenant te tekenen, 1 miljard extra blijkt niet genoeg, zeker niet als er een oormerk aanhangt.
Wat betreft de verhoogde mobiliteit en het wegkapen van leraren, vraag ik mij af wie er weggekaapt wordt, de dure, ervaren, pedagogisch-didactisch geschoolde, kenniswerker, of de goedkope, opgeblazen, nitwitterige coach?
Los zand
Dit artikel hangt als los zand aan elkaar. Eerst zeggen de schrijvers dat leraren geen lopendebandwerk willen en vervolgens is hun aanbeveling om via het opleggen van een onderwijsvisie door de school de leraren strak aan die lopende band te houden.
Inzake Cocky’s belang
Ik citeer (Mark79, geloof ik): ‘Wij van WC-eend adviseren WC-eend’.
Lees eerst maar waar ze werkt, en begrijp daarna de rest van haar onzinnige verhaal.
Nu heb ik al heel wat mensen horen roepen dat ze niet voor de klas zouden willen staan, maar nooit, herhaal NOOIT, heb ik het belachelijke argument gehoord dat de onderwijsorganisaties te veel versplinterd zouden zijn. Toevallig zijn er talloze voorbeelden van organisaties die helemaal niet versplinterd zijn en waren: de Hitlerjugend, de communistische partij, de shiïeten in Iran, de filialen van McDonald’s, de Rode Khmer; allemaal organisaties met een onweerstaanbare aantrekkingskracht op hoogopgeleiden.
Noodgedwongen heb ik ook enige tijd doorgebracht aan het instituut waaraan Cocky verbonden is, het ICLON. Als dit instituut morgen wordt opgeheven zal er veel belastinggeld bespaard worden. Sommige employees van dit instituut zullen dan misschien geroepen worden tot het verrichten van zinvol werk.
Citeren
Inderdaad heb ik de slogan van WC-eend een aantal dagen geleden op het forum gebruikt. Eerder deed 1945 dat al eens, ik heb het van hem…. Maar de eer komt natuurlijk vooral WC-eend toe.
Overigens: wat zou Peppy van dit artikel vinden?
Proefschrift van Cocky de Wolf
Cocky de Wolf promoveerde op 29 mei 2006 bij prof. dr. Rogier Bertina (Hematologie) op haar proefschrift Regulation of human protein S gene (PROS1) transcription. *Lees verder…*