Zijn er nog intellectuelen heden ten dage? Ik kan me herinneren dat de mensen rond Jean-Paul Sartre bijvoorbeeld een zware verantwoordelijkheid toedichtten aan de intellectuele (studerende) elite. Ook Marx sprak over een intellectuele voorhoede. Zelf heb ik het gevoel bij de meeste jongeren de intellectuele aspiraties te missen. Met dit bericht wil ik graag een discussie starten over ‘de intellectueel’.
Dat brengt mij op vragen als: Wat is volgens ons een intellectueel?
Heeft een samenleving intellectuelen nodig, of is het voldoende als mensen een bepaald beroep goed geleerd hebben.
Hebben intellectuelen een speciale verantwoordelijkheid in de maatschappij?
Welke ‘meerwaarde’ heeft de aanwezigheid van intellectuelen voor een samenleving?
Ik ben heel benieuwd naar jullie reacties en zal zelf uiteraard ook mijn bijdrage leveren.
Intellectuelen?
Maar Hinke: onze Ad is toch een echte intellectueel, hoor. Hij bemoeit zich met het politieke debat, heeft een relatief invloedrijk boek geschreven. -Wat verwachten we nog meer van een intellectueel?
Bon oprichten is een daad van echte maatschappelijke bemoeienis geweest.
Nee, met Ad hebben we een echte intellectueel in huis in de klassieke zin van het woord.
(Maar weet je Hinke, die Mark P. lijkt me ook lang niet dom 😉
eerste reactie
Of de samenleving intellectuelen nodig heeft, weet ik niet. Want ik weet niet precies wat daarmee bedoeld wordt.
De samenleving heeft wel mensen nodig die kunnen denken. Dat moeten ze op school leren of beginnen te leren. Denken met en vanuit de bagage en culturele/wetenschappelijke erfenis en tradities van vele eeuwen, dat – als het goed is – ook leidt tot het vermogen om zelf onafhankelijk en kritisch te denken en zo tot nieuwe “kennis” en inzichten te komen.
Daarbij horen ook mensen die de patronen, structuren, grote lijnen van samenleving, wetenschap en denken kunnen doorzien en in staat zijn om daarover kritische vragen te stellen. Kunnen denken moet samengaan met het kunnen en durven aangaan van engagementen. Bij wijze van spreken: De atoombom uitvinden zonder onder ogen te zien dat die heel veel ellende kan veroorzaken en een bedreiging kan vormen voor ieders voortbestaan is misschien knap bedacht, maar niet “goed” gedacht. Denkers moeten dus ook in staat zijn om steeds de vraag te stellen bij wat ze doen: Which site are you on? En dat – uiteindelijk de zinvraag – is misschien wel de moeilijkste van allemaal, temeer omdat er geen algemeen en altijd geldend objectief antwoord op bestaat.
bescheidenheid
Wat goed of slecht bedacht is, zullen we nooit te weten komen. Zelfs niet als wijsheid achteraf. Ik heb fanatiek geprotesteert tegen de atoombom en de kruisraket. Beide dingen zijn knap bedacht, maar anders dan 25 jaar geleden weet ik niet of ze “goed” of “slecht” bedacht zijn. Hoe had de wereld er uit gezien zonder die rotbom? Ik durf het niet te analyseren. Is de uitvinding van de peniciline goed of slecht, of hebben we de uitwoning van de wereld te “danken” aan de enorme vooruitgang in de geneeskunde.
Intellectuelen gaan helemaal niet over goed of slecht. Daar waar ze dat wel pretenderen gaat het veel en veel erger mis dan bij welke uitvinding van welke techneut dan ook.
Intellectuelen zouden bij uitstek bescheiden moeten zijn. Dat is een andere rol dan die van de studenten rondom Sartre. Misschien is wijze bescheidenheid wel de meest zinvolle bijdrage van de intellectuelen aan deze wereld. Wijze bescheidenheid als voorbeeld voor de domme zich op de borst slaande 2ehands autoverkopers die nu de macht in handen hebben.
in principe mee eens
dat intellectuelen/denkers/wijzen bescheiden zouden moeten zijn. Hoe meer je weet, hoe meer nieuwe vragen. Hoe wijzer je wordt, hoe minder je nog zo zeker weet.
Ik heb nooit beweerd, beste 1945 lees maar goed, dat denkers aanmatigend zouden moeten zijn en zich DE wijsheid kunnen aanmeten. Wel hun verstand gebruiken en vragen stellen. En durven kiezen…zelfs als je het risico loopt om niet helemaal of ooit ongelijk te krijgen. De vragen die je stelt bij de atoombom of penicilline laten dat toch precies zien. Wat doe je anders bij BON? Wat anders dan engagement doet je beslissen om je druk te maken over onderwijs!? Jij vond het op basis al je wijsheid en inzichten toch ook nodig om met je vuist op tafel te slaan en iets te doen aan de teloorgang van onderwijs en de leraar?! Wie weet welke gevolgen jouw en mijn keuze ooit gaat hebben en hoe er in de geschiedenis over geoordeeld zal worden?
Ik weet echt niet of ik wijs ben of een intellectueel, hoor. Ik zoek ook maar een zinvolle weg door het leven en hoop voor wat mensen (mijn leerlingen?) iets te betekenen in hun leven. Te weinig zelfbewustzijn? Of als ik toch wat zeg: teveel pretenties?
Eigenlijk kan ik je reactie niet zo plaatsen: Erger je je aan wat ik schrijf en wil je me dat laten merken of vulde je me aan?
niet ergeren
Ik hoop niet dat ik de indruk heb gewekt me aan je reactie te ergeren. Sterker nog: ik ben het er wel redelijk mee eens. Wil enkel benadrukken dat het ik “intellectuelen” vaak enger vind dan uitvinders van de atoombom of peniciline. Ik denk dat veel “intellectuelen”niet erg intellectueel zijn. Dat daarvoor meer bescheidenheid nodig is dan de voorbeelden die HInke aanhaalde.
Dat voorbeeld is denk ik uitermate nuttig. Zeker binnen het onderwijs, om daar maar weer op terug te komen
Kennen jullie deze nog?
Weinigen weten hoeveel ze moeten weten om te weten hoe weinig ze weten.
Een spreuk uit mijn studietijd die erg populair was.
Maar intellectueel zijn gaat mijns inziens juist niet alleen over weten. Het gaat over (vak)kennis in combinatie met verantwoordelijkheidsgevoel voor land en wereld. Het gaat ook over humor en relativeringsvermogen, over oprechte belangstelling en betrokkenheid. Van die dingen ja.
intellectuelen
zijn lui die een paar boeken hebben gelezen en daardoor de kluts zijn kwijtgeraakt. Hun voornaamste troefkaart is dat DE waarheid niet bestaat, de gemakkelijkste uitweg als je van voren niet weet dat je van achteren leeft, als je niet weet wat wetenschap is en vooral niet is. Dat DE waarheid niet bestaat doet niet terzake, het is een dooddoener, een taalspelletje.
De laatste woorden van Max Weber: das Wahre ist die Wahrheit, zullen ze niet begrijpen. Dat onwaarheid het ontbreken van waarheid is ook niet. Wetenschap is het zoeken naar wat waar is en dat is gewoon een vak en een beroep. In de wetenschap zie je gelukkig weinig intellectuelen. Als wetenschappers zich bij elke bevinding gaan afvragen of deze misbruikt kan worden komt elk denken tot stilstand.
DE Nederlander bestaat niet? My ass, waar slaat het op?
Willem Smit
Inzake intellect en intellectuelen
Dit spreekt mij wel aan. Sinds Harry Mulisch en Jean-Paul Sartre krijg ik jeuk bij het woord ‘intellectueel’.
Maar dat komt omdat ik dat woord associeer met pijprokende mannen die quasi-diepzinnige tegeltjeswijsheden debiteren. Kan je ook intellectueel zijn zonder daar ruchtbaarheid aan te geven?
Sorry voor m’n snauwerige
Sorry voor m’n snauwerige toontje gisteravond. Daarmee is een discussie die nog moet beginnen niet geholpen.
Kant formuleerde de drie vragen waar het in ons leven om gaat: was kann ich wissen, was muss ich tun, was darf ich hoffen? De cursieve modaliteiten geven aan dat het om verschillende domeinen gaat, maar hij zet ze bij elkaar omdat ze elkaar niet kunnen missen.
Intellectuelen maken er vaak een warboel van: wat wíl ik weten? wat wíl ik doen? etc. Ze hebben bij elk onderwerp wel een ideetje, geen wonder als je zo onzorgvuldig denkt. Daarom zie je aan de toppen van menselijk kunnen weinig tot geen intellectuelen. Ik ken geen staatsman die zich intellectueel noemde of noemt. Ook geen grote kunstenaar, ook geen groot geestelijk leider. Nochtans beschikken zij over intellecten van formaat.
En ja, Bernard, van Mulisch krijg ik ook altijd jeuk. Zit jij elk jaar ook zo in de rats wanneer hij de Nobelprijs dreigt te krijgen? De nacht voor de bekendmaking slaap ik altijd slecht.
PS. Aanbevolen leeswaar: Absent minds. Intellectuals in Britain. Stafan Collini, 2006, Oxford UP.
Willem Smit
Alle docenten intellectueel
Ik neem aan dat alle docenten intellectueel zijn, en anders hoop ik het.
mmmm
Zonder de definitie bij de hand te hebben, vind ik dat er wel ’n – gevoelsmatig – verschil is tussen intelligent en intellectueel. Van docenten mag je toch verwachten dat ze intelligent zijn. Bij intellectueel denk ik toch eerder aan ’n groot denker, een visionair (en dan bedoel ik niet Roel Pieper of Wubbo Ockels b.v.). Of bepaalde universitaire docenten.
Ik durf mezelf best intelligent te noemen, maar geen intellectueel.
Of stel ik me dan te bescheiden op? (siert de mens in ieder geval 😉 )
Dream on…
Dat geloof je toch zelf niet!
De intellectueel,…
…je hebt ze zelfs *online*.
*The cat intellectual
Can be quite effectual.*
Eigenschappen van een intellectueel
Het woord intellectueel ruil ik desgewenst om voor een woord dat minder kriebels oplevert.
Mijn persoonlijke mening is dat het voor een samenleving van groot belang is om over een stevige laag stevige intellectuelen te beschikken. Vroeger dacht ik dat je iedereen met een universitaire opleiding hiertoe zou kunnen rekenen. Daar ben ik helaas erg in teleurgesteld.
Een echte intellectueel is iemand die:
– zeer erudiet is, veel weet, de ontwikkelingen volgt (de betere Triviantspeler)
– een groot engagement heeft met de samenleving en de problemen ervan
– altijd weer een oprechte belangstelling heeft voor wat er zich afspeelt in wereld en wetenschap
– en misschien wel het belangrijkst: iemand die zélf durft te denken, zijn eigen conclusies trekt onafhankelijk van wat de mode en de media voorschrijven.
Vooral voor wat betreft dat kritische vermogen is de intellectueel erg belangrijk. Misschien zouden we er dan nog aan toe moeten voegen dat hij bereid is zijn onderbouwde mening naar voren te brengen en niet bang is de hoon van de popiejopies op te roepen. Mensen als Paul Scheffer, Theodore Dalrymple zijn wat mij betreft voorbeelden van dit soort intellectuelen. Jeroen Dijsselbloem misschien ook wel…..
Een intellectueel is noodzakelijk voor het zelfreinigend vermogen van de samenleving. We komen er heden ten dage velen tekort.
Sartre
Wat Sartre aangaat kan ik het boek ” De mandarijn van Parijs” van Olivier Todd aanbevelen, iemand die Sartre zeer nabij was, ja zelfs min of meer door hem geadopteerd is. Hierin kom je te weten dat Sartre een in zijn tijd zeer invloedrijk filosoof en intellectueel was en tegelijkertijd een zeer beperkt denker. Sartre had heel weinig kennis van Angelsaksische en Amerikaanse filosofie simpelweg omdat hij deze niet kon lezen. Een beminnelijk en diepzinnig mens maar tevens zeer dogmatisch en opgesloten binnen de eigen linkse kring. Kenmerkende passage uit het boek: toen ik met Sartre over de kritiek van Revel sprak, leverde hij me eens te meer de streek van Descartes ten opzichte van Hobbes: “Het is een zak”. Eenmaal op dreef worden die omschrijvingen nog fraaier. Sartre komt zo ver dat hij zegt: “Die Revel van jou is een reactionair”. En dan: “Hij is rechts” (einde citaat). Deze manier van debatteren lijkt me een beetje achterhaald en typisch voor de tijd waarin hij plaats vond. Maar ook nu plakken we nog gemakkelijk etiketjes om een soort van gelijk te halen. Het zal wel van alle tijden zijn. De Nederlandse vertaling van dit boek is uitgekomen bij uitg. Goossens, 1983 en misschien nog wel via Boekwinkeltjes te verkrijgen. Ik kan het in verband met deze discussie echt aanbevelen.
Hoeveel jongeren waren vroeger intellectueel?
Zelf heb ik het gevoel bij de meeste jongeren de intellectuele aspiraties te missen.
Intellectueel volgens Van Dale: 1. Iemand met een hoge algemenen ontwikkeling, die beschouwelijk is aangelegd, zorgvuldig nadenkt en verstandelijk overweegt.
2. (in ’t mv.) de m.n. wetenschappelijk ontwikkelden die merendeels hoofdarbeid verrichten en als de voortbrengers en beheerders van de cultuur worden beschouwd, de geestelijke elite.
Wat verwijzingen:
*Het wezen van de menselijke hoofdarbeid*
*is dit (een) intelectueel ?*
*beschouwelijk ?*
*wetenschappelijk ontwikkeld ?*
Intellectuele jongeren: 1; 2 en 2a; 3; 4; 5; 6; 7….