Schokkende cijfers sorteren effect

Schokkende cijfers sorteren effect

Artikel van Jan Willem Bruins, docent en lid van het CMR van de hogeschool Windesheim

Een half jaar geleden presenteerde de CMR aan het CvB onthullende cijfers over hoe Windesheim haar middelen besteedt. Slechts 25% van de middelen gaat naar de directe onderwijsuitvoering.
Berekenen we alleen de kosten van lesgeven,dan ligt dat percentage tussen de 15 en 20%. Volgens de CMR komt dit door wat we zowel bij schools als diensten de wet van verstoorde expansie en contractie hebben genoemd.
Binnen schools is er een vlucht uit de lokalen: docenten geven steeds minder les(contractie) en kiezen andere taken(expansie). Begrijpelijk, het is zwaar om met steeds minder contacttijd en slechte facilitering toch voldoende niveau in het lesgeven te handhaven. Dus wie kan, gaat coördineren en in commissies zitten. Dit soort werk wordt door het functiewaarderingssysteem van Windesheim als een carrièrestap gezien; vak-inhoudelijke carrièrestappen zijn vrijwel uitgesloten, zelfs de hogeschoolhoofddocent is een manager geworden. En coördineren en organiseren kan op Windesheim voldoende: zo steeg dit soort overhead bij Social Work in één jaar van 4,4 naar 10,1 fte. Er zijn daar nu maar liefst 18 teamleiders en een MT van 4 leden nodig om het onderwijs georganiseerd te krijgen. Education heeft exclusief het management 61 projecten om activiteiten rondom het onderwijs vorm te geven.
Binnen de diensten geldt eveneens een verstoorde expansie en contractie: Als het druk is groeit een dienst relatief gemakkelijk en als het rustig is krimpt men nauwelijks. Verder wordt er te gemakkelijk gebruik gemaakt van dure, externe adviseurs en ad-interims. Miljoenen euro’s besteedt Windesheim hieraan. Maar als het gaat om een normale facilitering van de docent, zijn managers opeens kruideniers van de ergste soort. Zowel binnen de schools als de diensten is er daarom een radicaal andere inzet van de middelen nodig.

Hoe heeft dit kunnen gebeuren? Een belangrijke verklaring is gebrek aan visie op wat het hart van een school is: de hoog opgeleide vakdocent. De laatste 10 jaar is vrijwel onafgebroken gedacht in het veranderen van concepten, systemen en organisatie. Het onderwijs moest flexibeler, efficiënter en gestandaardiseerd. De miljoenen euro’s die de laatste jaren geïnvesteerd zijn in toch wel wat megalomane projecten om onderwijs en organisatie te veranderen, hebben nauwelijks rendement opgeleverd. Windesheim stortte zich in de armen van een omstreden onderwijsconcept en is inmiddels volledig afhankelijk van nauwelijks geteste ict-systemen. We zijn in de ban geraakt van concept- en systeemdenken en hebben het belang van inspirerende vakdocenten uit het oog verloren: Het ambacht werd steeds verder uitgehold: de (academische-) opleidingseisen werden losgelaten, meer dan de helft raakte hun schaal 12-perspectief kwijt, er werd geprobeerd een eindschaal 10 te introduceren(hebben vakbonden en CMR tegen gehouden) en docenten werden steeds vaker afgeschilderd als archaïsche, autonome lesboeren die ‘frontaal, klassikaal lesgeven’. Symbolisch dieptepunt van deze downgrading was de genante vertoning bij de opening van het hogeschooljaar. Een hippe marketing-dame vertelde ons in een flinterdun verhaaltje over de talenten van de Einstein-generatie: studenten wisten tegenwoordig vaak meer dan hun docenten dankzij…jawel, daar is ‘ie weer.…internet!

Maar er is hoop. Het CvB bleek bereid de berekeningen van de CMR serieus te nemen en liet een extern bureau de schokkende cijfers narekenen: ze bleken te kloppen. Vanaf dat moment heeft het CvB samen met docenten, studenten en de CMR gezocht naar oplossingen. Binnenkort hopen CvB en CMR het eens te worden over de volgende noodzakelijke maatregelen:
1. Intensivering van onderwijs.
2. Betere facilitering van docent en borging daarvan op hogeschoolniveau.
3. Docent moet weer leidend worden in onderwijsvormgeving.
4. Docent in het HBO waar mogelijk academisch opgeleid.
5. Herstel relatie goed doceren en belonen.
6. Verminderen decentrale en centrale overhead.
7. Centralisatie en standaardisatie alleen als onderwijs er beter van wordt.

Artikel van Jan Willem Bruins, docent en lid van het CMR van de hogeschool Windesheim