Frank Kalshoven komt weer eens met een column over het vervangen van docenten door technologie. Uit De Volkskrant van 31 maart 2007.
==========================================
Het toekomstige lerarentekort is een prachtige kans
Het aantal vacatures in Nederland heeft volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) een nieuw record bereikt – 225 duizend stuks, eind december 2006 – , maar juist in het onderwijs, de sector die deze week weer nadrukkelijk over het lerarentekort sprak, is de nood het laagst. Op elke duizend banen bestaan in het onderwijs 13 vacatures, terwijl in de horeca en de zakelijke dienstverlening elke duizend werknemers 43 nieuwe collega’s zouden kunnen gebruiken. Voor alle andere sectoren geldt: de nood is lager dan in de horeca, maar hoger dan in het onderwijs, aldus het CBS.
Dat de miljarden voor bestrijding van het lerarentekort ons deze week toch weer om de oren vlogen, heeft te maken met de termijn en met een gebrek aan fantasie. Het lerarentekort is een probleem voor de toekomst, als de vergrijzing tot een pensioneringsgolfje leidt. Het gebrek aan fantasie is dat de remedie vooral wordt gezocht in het ‘aantrekkelijker maken’ van het docentenvak, wat een dure grap is.
In de Volkskrant van dinsdag zaten alle elementen. Op pagina 3 een samenvatting van een discussie tussen staatssecretaris Marja van Bijsterveldt en ‘de samenleving’. Zij wil het lerarentekort ‘oplossen door betere arbeidsvoorwaarden en meer doorgroeimogelijkheden, scholing en autonomie voor de leraar’. De werkgevers en de vakbonden in het onderwijs vragen hiervoor in eendrachtige samenwerking 1,2 miljard euro extra. Op diezelfde pagina stond een als analyse verpakt opiniestuk onder de kop: ‘Onderwijs heeft geld echt nodig en vlug ook’.
Vier pagina’s verderop werd verslag gedaan van de verkoop door uitgever Wolters Kluwer van zijn educatieve activiteiten. Een Brits opkoopfonds, Bridgepoint Capital, betaalt 774 miljoen euro, onder meer voor de Bosatlas en de wiskundemethode Getal en Ruimte .
In het bijbehorende achtergrondstuk worden twee ontwikkelingen benoemd die voor deze overname van groot belang zijn. Ten eerste gaan scholen vanaf komend jaar zelf lesmateriaal inkopen (in plaats van de ouders op aangeven van de school). Ten tweede: de digitalisering van het lesmateriaal, waarmee grote investeringen zijn gemoeid.
Combineer pagina 3 met pagina7.
Net als alle andere organisaties hebben scholen voor hun dienstverlening behoefte aan arbeid, kapitaal en technologie. Arbeid: pagina 3. Kapitaal en technologie: pagina 7.
Bestuurders van organisaties moeten zoeken naar de juiste mix tussen die ingrediënten. Daarbij spelen de relatieve beschikbaarheid en de prijs van de bestanddelen. Als arbeid schaarser en duurder wordt, wordt die zoetjesaan vervangen door kapitaal en technologie. Ofwel: per werknemer komt meer kapitaal en technologie beschikbaar, waardoor met minder werknemers meer voortgebracht kan worden.
Maar niet in het onderwijs. In het stuk over Wolters Kluwer wordt directeur Werner van Katwijk van de belangenvereniging Ouders & Coo geciteerd: ‘Nu zit bijna bij elk boek een cd-rom, die vaak niet wordt gebruikt. Scholen zullen daarvoor niet willen betalen.’ Dat is vermoedelijk zowel feitelijk juist als totaal krankzinnig.
Praktischer: de oplossing van het lerarentekort zit in technologie, in het serieus nemen van elektronische hulpmiddelen bij het verwerven van kennis. De nakende pensionering van een groep docenten is een geweldige kans om zonder torenhoge reorganisatielasten een moderniseringsslag te maken. De vrijheid die schoolbesturen nu krijgen – een naar believen vrij te besteden ‘lumpsum’-budget voor leraren, gebouwen, ict én leermiddelen – betekent dat ze die afwegingen echt kunnen gaan maken.
Om een idee te geven van het sommetje: werkgevers en werknemers vragen 1,2 miljard euro voor het aantrekkelijker maken van het lerarenberoep (pagina 3), en de staatssecretaris neemt het serieus. Extra kosten: 1,2 miljard; extra opbrengsten: nul . Het totale budget voor leermiddelen in het voortgezet onderwijs is iets meer dan 300 miljoen euro (pagina 7) en de staatssecretaris heeft het er niet eens over. Doe gek en verdubbel. Extra kosten: 300 miljoen. Opbrengsten: minimaal eenzelfde bedrag, waarschijnlijk een veelvoud, aan bespaarde arbeidskosten.
Omdat zich hierbij een klassiek coördinatieprobleem voordoet -uitgevers investeren onvoldoende omdat bij scholen weinig beweging is; er is weinig beweging bij de scholen omdat e-learning nog niet is uitontwikkeld- ligt hier een taak voor Van Bijsterveldt. Wie de e-learning ontwikkelt, is van ondergeschikt belang. Als het maar gebeurt.
Frank Kalshoven
============================================
Kalshoven begaat een blunder in zijn eerste alinea. Het aantal vacatures per werknemer zegt niets over een eventueel tekort in een bepaalde sector. Je moet kijken naar het aantal mensen dat werkeloos is (of van baan zou willen wisselen) dat de vereiste kwalificaties heeft voor de vacature in relatie tot het aantal vacatures.
Ook heeft Kalshoven het nergens over de kwaliteit van het onderwijs. Hij gaat ervan uit dat kapitaal en arbeid volledig inwisselbaar zijn: wat arbeid minder en wat kapitaal meer geeft dezelfde uitkomst volgens Kalshoven.
Van Kalfshoven heeft het hier al eens eerder over gehad.
Hij wijst naar de landbouw: vroeger een arbeidsintensieve sector, tegenwoordig gemechaniseerd. Hij wil dus het onderwijs -in zijn ogen te arbeidsintensief- ‘mechaniseren’.
Mechaniseren wil in dit geval zeggen: ‘iets met computers’.
Maar hoe dat dan moet, dat zegt hij nu niet, en dat heeft hij in het verleden niet gezegd. Hij heeft geen idee of dat mogelijk is, want nergens worden er in het onderwijs -in geen enkel land- op grote schaal leraren vervangen door computers. Verwijzen naar de praktijk gaat dus niet, vandaar dat de bewijslast voor dit proefballonnetje ontbreekt.
De landbouw is gemechaniseerd, jazeker. De landbouw, de landbouw, hee, die is gemechaniseerd. Maar het is toch zo dat de landbouw gemechaniseerd is?
Waarmee ik maar wil zeggen dat hij gedurende zijn leven als collumnist reeds in alle toonaarden heeft bezongen dat de landbouw gemechaniseerd is, en dat -daarom- misschien ook het onderwijs wel kan worden gemechaniseerd.
Aldus Frank Kalfshoven, – voor wat het waard is.
Het onderwijs KAN niet
Het onderwijs KAN niet gemechaniseerd worden i.v.m. de functie van enthousiasmerend rolmodel die docenten vervullen. Identificatie met een computer gaat nou eenmaal slecht. Als de welvaart stijgt worden andere takken van economische bedrijvigheid wellicht minder arbeidsintensief maar het onderwijs blijft even arbeidsintensief. Daarom is voor gelijkblijvende kwaliteit van onderwijs een groei van de uitgaven nodig die boven de economische groei ligt.
Wetenschappelijke term
Wet van Baumol.
Kalshoven heeft over veel onderwerpen zinnige dingen te zeggen. Maar wat betreft onderwijs slaat hij iedere keer (met hetzelfde verhaaltje) de plank flink mis.
Dank u, Mark79, ik kan wel
Dank u, Mark79, ik kan wel ideeën maar geen namen onthouden.
Kalshoven heeft kennisgebrek en zit nog in de ontkenningsfase
En als het onderwijs gemechaniseerd kón worden, waarom zijn de particuliere scholen hier dan niet allang op ingesprongen? Beter onderwijs voor minder geld, dames en heren, komt dat zien!
Ik weet niet of het bij Kalshoven alleen een gebrek aan inzicht in het onderwijs is; het lijkt me vooral ook gedreven door een soort onderdrukkingsreflex: goeie docenten zijn gewoon te dúúr, dús is investeren in het onderwijs sowieso geen optie. En zo kun je een aanstormend probleem nog even mentaal van je afhouden. Tot de klap, door het blijven negeren van het probleem, écht aankomt, en wel twee keer zo hard, en de mensen mét geld voor goeie, behoorlijk betaalde docenten zullen kiezen, en de mensen zónder geld, net als in de Amerikaanse getto’s, naar goed onderwijs en een eerlijke start in het leven kunnen fluiten.
Maar ach, Kalshoven zelf zit veilig aan de kant van de winnaars, en daar gaat het maar om.
In tegendeel ….
Em70 zegt terecht: En als het onderwijs gemechaniseerd kón worden, waarom zijn de particuliere scholen hier dan niet allang op ingesprongen? Beter onderwijs voor minder geld, dames en heren, komt dat zien!
Als ik zo om me heen kijk wat er bij VO en HBO aan “mechanisatie” – de computers van Kalshoven – te vinden is, is onze particuliere school (IVA Driebergen) zelfs stevig *onder*gemechaniseerd. Overigens kan een goede computersimulatie in vakken als bedrijfseconomie of marketing zeker een positief leereffect hebben, maar dan nog is arbeidsintensieve begeleiding nodig voor het maximale effect.
—
Marten
Mechanisering van het onderwijs
In de wereld van e-learning gaat de vuistregel rond dat voor één (klok)uur digitaal lesmateriaal ongeveer 100 uur ontwikkelingstijd nodig is.
Dus een leerling die één uur met digitaal lesmateriaal aan het werk kan (ik heb het dan niet over een opdracht van een uur uitgereikt als word-documentje, maar meer een programma als Nieuwe Buren voor NT2) daar moet een forse investering voor worden gedaan.
In de jaren ’90, met de hausse aan NT2-onderwijs, was het voor uitgevers rendabel om daar grootschalige software voor te ontwikkelen. Maar voor de kleine VO-markt (en ook HO en WO) blijven die investeringen achterwege. Docenten die wat willen moeten veel zelf ontwikkelen – al dan niet in samenwerkingsprojecten met andere scholen. Een uurtje lesvoorbereiding voor een uur les aan 30 leerlingen blijft derhalve economisch vooralsnog interessanter. Maar hoe lang nog? In dat licht bezien is ‘mechanisering’ van het onderwijs i.e. digitalisering van lesmiddelen en e-learning geen investering in beter onderwijs, maar slechts ’n doekje voor het bloeden. Men wacht net zo lang met investeren in docenten tot het moment is aangebroken dat investeren in digitale leermiddelen goedkoper is, dan investeren in mensen. Wie heeft er dan nog docenten nodig?
Ouderschap ook!
In dezelfde trant doorredenerend kunnen we binnenkort verwachten de Frank Kalshoven het ouderschap binnenkort ook wil mechaniseren.
Wat nou TOEKOMSTIG tekort?
Op veel scholen krijgen kinderen al helemaal geen Duits, Frans, natuurkunde of wiskunde meer in hun hele schooltijd….hoezo toekomstig tekort? Kalshoven heeft er geen idee van waar hij het over heeft.
Opvallend …
… dat de marktwerking nog steeds niet haar intrede in het onderwijs doet.
Deze week weer in Trouw, een docent(e) klassieke talen gezocht, mag ook nog in opleiding zijn (!!).
Maar nog steeds maar LB geboden.
uitstraling
Ze durven LD niet in de advertentie te zetten omdat ze bang zijn voor uitstraling naar andere vakken. In de onderhandelingen wordt tegenwoordig wel degelijk LD geboden voor classici. Had ik maar… (in linguis classicis studuissem).
Die Kalshoven is
Die Kalshoven is marxistisch-econoom. En dat mechaniseren heeft hij waarschijnlijk van de marxisten geleerd want die waren daar altijd nogal bedreven in. Als het zonder leraren kon dan deden we dat al eeuwen. ICT is er niet eens voor nodig, goede bieb volstaat.
Zullen Frank’s idee eens proefdraaien op zijn eigen kinderen?
Een verstandige vraag…
… die politici zichzelf eens wat vaker zouden moeten stellen!
HUH marxistisch?
Sorry voor de onelegante reactie. Ik lees de opinie van Kalshoven regelmatig in mijn Volkskrantje. Ik heb nog nooit de neiging gehad om hem in de Marxistische hoek te plaatsen. Hij is eerder wat rechts volgens mij.
Alle hoeken van het spectrum
Van Kalshoven is politiek niet plaatsbaar. Het hangt bij hem van het onderwerp af. Dat is op zich geen probleem.
In dit laatste stuk wordt alleen een bewering gedaan, alles moet ver-ict worden en alles sal reg kom.
Maar ik heb ook in dit artikel geen enkel inhoudelijk argument daarvoor aangetroffen. Hij heeft het eerder beweerd, maar ook toen was het zo weinig substantieel, dat ik het als niet ter zake doend, heb weggelegd en terecht weer snel heb vergeten.
Zijn proefschrift betrof
Zijn proefschrift betrof marxistische economie. Inderdaad hij is inmiddels aardig naar rechts op geschoven.
Van Kalshoven door Pen opgehangen
Ik heb hier in mijn archief een mooi stukje van hem (dec 2001) waarin hij de door mij zeer bewonderde econoom van Witteloostuijn onterecht aanvalt.
Jan Pen heeft hem toen flink lik op stuk gegeven:
“…Arjen van Witteloostuijn, en die is econoom van professie en bovendien psycholoog van opleiding. Hij heeft u de moderne ondernemer scherp in de peiling.
Die manager is een macho type en hij doet mee met de waan van de tijd. Dus laat hij de onderneming opzwellen ter versterking van zijn eigen ego. Zijn inkomen, zijn opties, de omvang van het bedrijf en vooral ook de aandeelhouderswaarde, het wordt allemaal opgepompt.
De methode is die van fusies en overnames. De argumenten zijn ‘marktaandeel’ en ‘synergie’. Alles wat los en vast zit wordt opgekocht met andermans geld. Van Witteloostuijn laat zien hoe de managers meedrijven met de hypes
(…) Ook de ergernis die hij teweegbrengt is voorspelbaar. Zo is Frank Kalshoven de managers van Nederland te hulp geschoten in een stukje in de Volkskrant onder de titel Van Witteloostuijn hangt zichzelf op. “
We zien de parallellen met de situatie in het onderwijs.
Ik herhaal
Een persiflage uit the Economist van sept 2005:
“The human touch is much more vital to education than is technology. Education is not just about transmitting a body of facts, which the internet does pretty well. It is about learning to reason and argue, which is best done in communication with a capable teacher”