Onderstaand een artikel van Teunis Bloothoofd, docent aardrijkskunde aan de SGL Lelystad uit De Volkskrant van 9 Augustus 2007.
Alle leraren verdienen even weinig
Alle docenten in het voortgezet onderwijs verdienen evenveel (schaal 10), of ze nu via de kappersschool onbevoegd zorg en welzijn geven of, met een universitaire opleiding én didactische aantekening, economie aan 6 vwo. Niet vreemd dus dat mijn jonge collega economie na drie jaar kiest voor het bedrijfsleven, waar hij meer gaat verdienen. Een opvolger is er nog steeds niet.
Straks staan er geen academisch opgeleide docenten meer voor de bovenbouw van havo/vwo. Dan zijn alle oude eerstegraadsbevoegde docenten met pensioen. Zij werden nog goed betaald (schaal 12), maar hun opvolgers moeten het doen met schaal 10. Dat zullen wel onbevoegde docenten worden, zoals er nu al veel in de bovenbouw van havo/vwo lesgeven.
In de onderbouw werken nu docenten die nog bezig zijn met hun studie of een vak geven waarvoor ze nooit gestudeerd hebben, bijvoorbeeld de doorstromende leerkrachten uit het basisonderwijs. Zij promoveren soms zelfs tot afdelingsleider, hoewel ze nog nooit aan een eindexamenklas les hebben gegeven. Wel worden zij in schaal 12 betaald.
Het staat in schril contrast met 25 jaar geleden. Ik werkte toen als onderwijzer en haalde in de avonduren in zeven jaar tijd mijn tweede- en eerstegraadsbevoegdheid. Dat werd toen financieel nog gewaardeerd. Nu niet meer.
Alle leraren verdienen even weinig
Dit artikeltje stond naast een artikel waarin gepleit wordt voor drastische maatregelen mbt het aantrekkelijk maken van onderwijsbanen. De drastische maatregel was in dit geval het gratis maken van de lerarenopleidingen. Ook werd gezegd dat goede leraren meer moeten kunnen verdienen dan minder goede. Maar daar ga je al: wie bepaalt of je goed bent of niet? Veel te subjectief allemaal. De oplossing: gewoon over de gehele linie meer betalen en een onderscheid maken al naar gelang je opleiding. Het artikel over de salarissen was overigens, eindelijk, nu eens glashelder opgeschreven zodat ook mensen van buiten het onderwijs het begrijpen. Ik ken iemand die veel moeite heeft gedaan om een 1e graads opleiding te voltooien, met als enige beloning: meer voldoening? Hij is nu hoger opgeleid, is veel meer tijd kwijt aan voorbereiding maar krijgt geen cent meer betaald. Het is zuur. Vooral als je ziet dat incapabele, zeg maar onnozele lieden het wel chic vinden om coördinator te worden en vervolgens meer verdienen. En de oude garde 1e graders? Die vinden alles wel best, ze slijten hun dagen. Ieder voor zich.
Link
Het artikel dat Mary noemt werd eerder hier op de BONsite genoemd. Daar staat ook een link naar dat artikel.
schaal 12
Ik ben een oude eerstegrader met schaal 12. Ik verdien goed. Als ik het tenminste vergelijk met anderen in het onderwijs en met name met de jongere eerstegraders. Als ik het vergelijk met andere universitair afgestudeerden, dan verdien ik helemaal niet goed.
Het valt me op dat ook op de BON-site velen in de val trappen en gaan vergelijken met de hoogste lerarenalarissen en die vervolgens goed of riant noemen. Het lijkt me vreselijk onverstandig om zo jezelf uit elkaar te spelen.
Verder erger ik me elke keer mateloos aan het gescheld op oudere leraren die maar niets doen en achterover leunen. Waar halen die schelders het vandaan dat oudere leraren zo lui en incompetent zijn? Ik herken het niet bij mezelf (60 jaar) en ook niet bij anderen. Wel lijkt het me soms dat sommigen de kantjes er bij af lopen. Ik zie dan geen verschil tussen ouderen en jongeren en tussen eerste- en tweedegraders. Bovendien ben ik er niet bij als ze thuis aan het werk zijn, dus oordelen vind ik erg riskant.
De mensen die een bevestiging zoeken dat leraren riant verdienen en niets doen, hoeven maar even selectief op de BON-site te lezen. Het gelijk ligt voor het oprapen.
“Niets doen en achterover leunen” …
… slaat nmbm op het moment dat het huidige financiële bouwwerk in de steigers werd gezet en niet zozeer op ‘lui en incompetent’. Aan de rechtspositie van de toen zittende eerstegraders werd niet getornd. Ik denk dat bij veel huidige eerstegraders het beeld overheerst dat er toen beslist meer weerstand geboden had moeten worden; dat er een “na ons de zondvloed”-gedachte overheerste. In hoeverre dit juist is weet ik niet; ik was er nog te jong voor. Ik weet niet hoeveel van die eerstegraders daadwerkelijk pleitbezorgers van goede arbeidsvoorwaarden voor toekomstige docenten waren, en hoeveel ’t wel best vonden zo.
’n Gevolg is bijvoorbeeld wel dat ik daardoor de huidige verrichtingen van Bert Tichelaar, toen onderhandelaar en ondertekenaar, extra kritisch volg.
Liefdewerk oud papier
Zo gaat dat in het BAO ook. Zo ben ik ICTer en IBer. Dat betekent in beide gevallen vanaf punt nul beginnen, van beide had ik geen kaas gegeten. Nu kun je in je vrije tijd daar allerhande cursussen voor gaan volgen, maar levert het ook een dikker belegde boterham op? Geenszins! En oh, wat wordt er veel belang gehecht aan WSNS, dus je zou denken dat onze Remedial Teacher, met haar opleiding, ook wel ietsje meer zou verdienen. Welnu, geen cent extra. Kortom, te veel zaken (ook de echte belangrijke) worden geregeld op een “liefdewerk oud papier-manier”.
Ik had wellicht duidelijker
Ik had wellicht duidelijker kunnen zijn in mijn berichtje. Ik bedoel niet dat oudere docenten in zijn algemeenheid de kantjes ervan af lopen. Geenszins. Dat was niet mijn punt. Het zal misschien wel eens gebeuren, maar dat heeft niets met hun leeftijd te maken. En met incapabele lieden bedoelde ik niet deze categorie docenten. Wat ik bedoel is dat de oudere docenten (degenen die nu weliswaar ook in schaal LB zitten, maar met behoud van hun oude schaal 12 salaris) veelal de andere kant opkijken wanneer je als hoogopgeleide jongere docent het probleem van de fuwa (dus hoogst haalbaar voor iedereen LB) aankaart. Dat is niet vreemd, en het is ook heel menselijk.
hoogst haalbare
Beste Mary,
Mijn ervaring is dat in het VO er geen wettelijke bovengrens is voor personen die “alleen” lesgeven in relatie tot hun betaling (LB). Scholen/besturen hebben de vrijheid om te kiezen en kunnen daar soms mee worden geholpen (schaarste bracht enkele maanden geleden nog enkele docenten een een LC- en LD-schaal). Ik weet overigens dat dit niet de gangbare praktijk is.
Scholen mogen, binnen grenzen, betalen wat ze willen (leerlingaantalafhankelijk bijvoorbeeld). De overheid stuurt daar (helaas?) niet meer.
Ralph
De overheid en het docentensalaris
Ralph heeft gelijk dat de overheid geen directe sturing meer wenst m.b.t. de onderwijssalarissen. Dat wil niet zeggen dat de overheid geen enkele invloed meer heeft of kan hebben. Hij geeft zelf al aan dat schaarste van een bepaalde categorie docenten het salaris meebepaalt. De overheid moet er dan voor zorgen dat die schaarste in de openbaarheid komt en niet verborgen wordt gehouden. Opdat niet vak X stiekem wordt gedoceerd door docenten die daar niet bevoegd toe c.q. bekwaam in zijn. En opdat niet het eerstegraads gebied ongemerkt en onbeperkt wordt bezet door tweedegraads bevoegden. Ieder zijn kwaliteiten.
Ook in de particuliere sector zijn de lonen vrij, maar daar mag ook een timmerman zich niet uitgeven voor gediplomeerd loodgieter, of een advocaat voor restauranthouder. Bevoegdheden zijn wettelijk beschermd; de overheid dient er op toe te zien dat deze wetten worden gehandhaafd.
Het is al erg genoeg dat in de ondoordachte wet-BIO schoolbesturen grote bevoegdheden worden gegeven tot het aanstellen van on- of onderbevoegden. Maar volgens mij is de wettelijke bescherming van bevoegdheden hiermee niet komen te vervallen.
Mijns inziens moet de overheid er op aansturen dat scholen de bevoegdheden openbaar maken, en de Inspectie houden aan de controlerende taken. Daar moeten politiek de handen voor op elkaar te krijgen zijn (ik denk dat ouders van schoolgaande kinderen hier voor te vinden zijn). De wet op de privacy kan hier niet het hoogste goed zijn, evenmin als dat bij loodgieters of advocaten het geval is.
Mij lijkt deze weg (salarissen laten bepalen door schaarste) in het onderwijs meer kwaad dan goed te doen. Immers, het is veiliger om kwaliteit te waarborgen dan om gebrekkige kwaliteit te sanctioneren. Maar als men deze weg dan per se wil inslaan, dan moet de schaarste ook door alle betrokkenen onder ogen gezien kunnen worden. En dan moet geen tweedegrader biologie ongelimiteerd lesjes wiskunde in 3 of 4 atheneum bij kunnen knutselen.
Enkele aanvullingen
Enkele aanvullingen op het (prima) Volkskrant-artikel van Teunis Bloothoofd.
1. Academici halen al 18 jaar geen simpele ‘didactische aantekening’ meer, maar volgen na hun doctoraal- of masterdiploma een postdoctorale opleiding van een voltijds jaar, inclusief uitgebreide stage. Het halen van een eerstegraads bevoegdheid vraagt dus, naast de benodigde capaciteiten, om een forse investering in tijd en geld (rentedragende lening!). Een marktconforme beloning voor deze groep moet bepaald worden door te vergelijken met postacademisch geschoolde academici.
2. ‘Straks staan er geen academisch opgeleide docenten meer in de bovenbouw van havo en vwo’, schrijft Bloothoofd. Ik voeg toe: ook de onderbouw wordt door een gebrek aan academici ernstig getroffen. De leerlingen zijn er wel jonger, maar niet minder begaafd dan tussen 15 en 18. Tussen 12 en 15 maken zij belangrijke. formatieve jaren door, waarin het fundament wordt gelegd voor hun kennis van en houding t.o.v. de schoolvakken. Hun interesse, vertrouwen en plezier in de vakken wordt sterk door onderbouwdocenten bepaald. Een uittocht van (goede!) academici uit (boven- en) onderbouw tast het vakonderwijs op het fundamenteelste niveau aan.
3. Bloothoofds schets van de huidige situatie – een groeiend aantal onervaren, onbevoegde en nauwelijks vakkundige docenten in de onderbouw – zagen schoolleiders en politici al lang aankomen, maar men deed vrijwel niets. De enige reden waarom men er mee wegkomt, is dat de ouders (en leerlingen) in het ongewisse worden gelaten over de kwalificaties van de docenten. Van tekortschietend onderwijs zijn alleen de leerlingen de dupe; de school kan doen of er niets aan de hand is. Daarom vind ik dat de kwalificaties van docenten openbaar moeten zijn. Een onbeschermd, vogelvrij beroep heeft status nul.
1984
“2. ‘Straks staan er geen academisch opgeleide docenten meer in de bovenbouw van havo en vwo’, schrijft Bloothoofd. Ik voeg toe: ook de onderbouw wordt door een gebrek aan academici ernstig getroffen.”
Dat laatste is reeds het geval sinds 1984.
Ik citeer uit mijn blog ‘Het onderwijs en ik’:
“In 1984 kwam Deetman met z’n verfoeide Hos-nota. Omdat ik op oudere (34 😉 leeftijd ingestroomd was, had ik een slechte rechtspositie. Doordat ik de 4e eerstegrader in de rij was, waren er voor mij geen eerstegraads lessen beschikbaar. Mijn salaris werd bevroren en het was de vraag of er nog perspectief voor mij op de langere termijn zou zijn. Daarom besloot ik mijn heil elders te gaan zoeken.”
Degradatie onderbouw HAVO en VWO
Inderdaad is een minder bekend onderdeel van de HOS, dat de onderbouw van HAVO en VWO degradeerde van eerstegraads tot tweedegraads gebied. Daardoor werd de behoefte aan eerstegraders kleiner en waren er minder dure eerstegraads functies te verdelen.
In de eerste jaren na de invoering van de HOS waren er nog wel genoeg eerstegraadsleraren met overgangsrecht om ook in de onderbouw de lessen nog door eerstegraders te laten geven, maar op den duur werden deze bij het ontstaan van een vacature, mede door de (later ingevoerde) lump-sum financiering, maar al te graag ingewisseld voor een (toen nog) goedkopere tweedegrader. Inmideels in een verse eerstegrader even goedkoop geworden als een tweedegrader, maar daardoor daalt uiteraard het aantal eerstegraders dat in het onderwijs wil werken.