Zittenblijven kan heel goed zijn

Op mijn oude Gymnasium was één leerling berucht omdat hij bijna alle klassen wel een keer overdeed. Van zijn ouders moest en zou hij het gymnasium halen. Er is veel van hem geworden.
De ouderen onder ons kennen ze allemaal: leerlingen die er wat langer over deden, op de lagere school, maar vooral op de middelbare school en ook op de Universiteit, daar liepen de ‘eeuwige studenten’.

De structuur van de vroegere schooltypen was kort en helder. Wanneer je een jaar niet haalde, speelde je de wedstrijd gewoon nog een keer over. Je kon je loopbaan plannen, al deden er sommigen wat langer over. In zoverre waren die scholen geduldig en mild.
Het huidige onderwijs is een zachte sector geworden met wrede consequenties. Ogenschijnlijk wordt iedereen gepamperd, maar het is uiterlijke schijn. In plaats van geduldig zittenblijven, is je lot bij falen degradatie naar een lager schooltype. Leerwegen worden afgesneden voor langzame leerlingen, gekoesterde idealen verdampen in een vroeg stadium.

Maar zittenblijven kan heel goed zijn.

Citaat: Als een leerling de overgang naar een volgende klas niet redt, dan komt dat doordat hij/zij te weinig inspanning heeft geleverd of omdat hij het niveau niet kan halen. In dat laatste geval zal er vaak gekeken worden of het mogelijk is om naar een ander niveau over te stappen. Heeft een leerling te weinig gewerkt, dan kan dat zijn omdat hij zijn prioriteiten verkeerd heeft gesteld. Zittenblijven kan dan een leermoment zijn. Ik ben zelf een keer blijven zitten op de middelbare school omdat ik niet lekker in mijn vel zat en niet goed kon presteren. Dat was natuurlijk heel frustrerend, maar ik heb er geen spijt van dat ik toen een jaar heb gedoubleerd. Ik had toen ineens de tijd om een aantal zaken op een rijtje te zetten voor mezelf, en om een stap richting volwassenheid te zetten. Kortom: ook een prima leermoment!

In het basisonderwijs beslist de school welke leerling naar een volgend leerjaar gaat of blijft zitten. Het decreet basisonderwijs geeft maar op twee ogenblikken het laatste woord aan de ouders. Bij de overgang van kleuter naar lager onderwijs kunnen ouders kiezen of dat gebeurt op 5, 6 of 7 jaar. Ze moeten het advies van het CLB en de school wel aanhoren maar het is niet bindend. Ouders mogen ook beslissen of de leerling nog een achtste jaar lager onderwijs zal volgen. Over de andere overgangen (bijvoorbeeld van tweede naar derde leerjaar) spreekt de regelgeving niet. Dat betekent dat de school beslist, tenzij ze het laatste woord vrijwillig afstaat aan de ouders. De houding van de school over zittenblijven wordt het best verduidelijkt via het schoolreglement, zegt het Steunpunt Ouders en Leerlingen van de administratie Basisonderwijs.

Opmerkelijk is een recent advies van de Onderwijsraad om zittenblijven niet langer tegen te gaan, maar als serieus alternatief te beschouwen voor afstroming naar een lager schooltype. De laatste jaren is de trend dat leerlingen bij zwakke prestaties naar een lager niveau worden verwezen in plaats van hen een jaar over te laten doen. De voorstellen van de Onderwijsraad betekenen een breuk met het bestaande onderwijsbeleid, dat ‘efficiënte leerwegen’ wil bevorderen en daarom ‘zittenblijven’ en ‘stapelen’ tegengaat.
De Onderwijsraad pleit in het advies ‘De helft van Nederland hoogopgeleid’ ervoor het zittenblijven voor leerlingen niet langer te vermijden.
‘Een leerling kan beter een jaar overdoen, dan op een lager niveau verder gaan. Zo vergroot de leerling zijn kans om verder te komen in het (hoger) onderwijs.’
Dit advies sluit aan bij de gewoonte en opvattingen van de scholen van vroeger.

Op het ‘Lerarenforum’ geeft een enquête het volgende aan:
Ja, als je niet meekan is zittenblijven nuttig: 73%
Nee, zittenblijven is nooit een oplossing: 3%
Nee, de school moet de leerling extra begeleiden of oplossingen zoeken: 24%