Wellicht interessant: Marokkanen voor de klas (NPS)
Ned 2, 16:10 – 16:35
“Soumia Albahaya, presentatrice bij TMF en wereldkampioene thaiboksen, verdiept zich in het onderwijs. Hoe komt het dat er zoveel allochtonen naar school gaan, maar dat er nauwelijks Marokkanen of Turken voor de klas staan? Waarom presteren zoveel allochtone kinderen zo slecht dat ze niet naar de havo of het vwo kunnen. En waarom gaan er zo weinig allochtonen naar de Pabo? Soumia zoekt het antwoord in de politiek, bij de schooldirecteuren en de jongeren zelf. Presentatie: Soumia Albahaya”
===
Mijn eigen vermoeden waarom Marokkanen niet voor de klas willen: Marokkanen pruimen gemiddeld meer dan autochtonen én die onderwijsvernieuwingen niet (noch op de opleiding, noch op de scholen waar ze komen te werken), én ze hebben te veel eergevoel om een duik te nemen in het machteloze, van ordeproblemen bolstaande docentschap.
Bezijden de kernvraag
Het is misschien best interessant om je daar in te verdiepen. Maar er zijn zoveel bevolkingsgroepen die niet evenredig vertegenwoordigd zijn in het onderwijs. En andere bevolkingsgroepen zijn weer oververtegenwoordigd. Laten we ons beperken tot de vraag hoe we ervoor kunnen zorgen dat iets wat lijkt op een intellectueel terugkeert in het onderwijs. Het is wel pikant dat deze discussie wordt gestart door iemand die haar hoofd voornamelijk heeft gebruikt om klappen op te vangen.
“erfelijk”
Wat in veel beroepen gebeurt, zo ook in het onderwijs”: Zo vader zo zoon
(en nu dus meer zo moeder zo dochter)
In Europa
Vanochtend lees ik op gids.omroep.nl/
“In Europa (VPRO)
Geen droge geschiedenisles, maar de meeslepende verhalen van ooggetuigen en direct betrokkenen voor wie de geschiedenis vaak nog actueel is.”
En dat “Geen droge geschiedenisles”, daar gaat het me natuurlijk om. Zijn er in de geschiedenis van het Nederlandse onderwijs een groot aantal droge geschiedenislessen gegeven? Vast wel, zoals dat voor veel vakken het geval zal zijn. Er zijn ook veel lessen gegeven die leerzaam en interessant waren. Zelf heb ik bij geschiedenis en staatsinrichting enorm veel geleerd, vooral over fascisme, communisme, over het enorm schadelijke effect van protectionisme en van vernedering van verliezers door overwinnaars na een oorlog, en over de scheiding der machten. Allemaal van boeiende, slimme docenten met enorm veel kennis van zaken.
Als je voor dat soort mensen het onderwijs onaantrekkelijk maakt, dan worden de lessen dat ook. Of er blijft niets van over dat überhaupt nog op een les of leren lijkt. Eerst wordt er een sector kapot gemaakt, en dan er terloops over gaan klagen.
Dat “droge geschiedenisles” bevalt me dus niet. Het onderwijs, waar volgens mij overigens tegenwoordig ook best vaak op een zinnige manier tv-beelden bij gebruikt worden, wordt weer eens even heel terloops de grond ingetrapt. Ik kan me niet goed voorstellen dat dit op de site van bijvoorbeeld de ZDF zo zou staan. Maar Nederland vindt onderwijs eigenlijk maar niks.
Overigens vond ik zelf, en een collega-docent die zelf geschiedenis geeft, de serie van Geert Mak niet zo denderend. Ik houd van documentaires, en was van plan alle delen op te nemen, maar ik vond het vaak niet zo heel interessant en ben snel afgehaakt. Een beetje geschiedenisdocumentaire op Discovery vind ik interessanter, al kan ik niet beoordelen hoe goed die inhoudelijk in elkaar zitten. Maar ja, ik ga nu dezelfde fout maken: ook op de publieke omroep is bezuinigd en ook de publieke omroep is gereorganiseerd, en dan kun je oninteressante tv verwachten.
Geert Mak heeft volgens mij
Geert Mak heeft volgens mij geen verstand van geschiedenis. Hij belicht de zaken erg eenzijdig en hij is al diverse malen op fouten betrapt. Dat kun je inderdaad ‘geen droge geschiedenisles’ noemen. Een belediging voor het onderwijs is het natuurlijk nog steeds.
Fouten van Mak ?
Baz, wat zijn de fouten van Mak ?
(zoals je het nu beweert is het te Mak-kelijk)
De fouten van Mak
Ruim een jaar geleden was er nogal wat commotie over fouten in de serie over Europa. De kritiek is gestart door een artikel van de historicus Melching (UvA) in de Volkskrant. De reactie van Mak is hier te lezen. Hier legt hij de schuld voor die fouten bij de tv makers in plaats van bij hem zelf. Opmerkelijk vind ik ook zijn verdediging van de illustratie van de man die van de Eiffeltoren af springt. De feitelijke onjuistheid van zijn bewering in de serie relativeert hij nogal gemakkelijk weg: “Het ons vooral om het tomeloze optimisme dat uit dit treurige incident sprak, en dan doet het er waarachtig niet zoveel toe of die man nu wilde vliegen of zweven”.
Mak denkt een sfeer van ongebreideld optimisme te kunnen vaststellen, maar dat is altijd een interpretatie, lijkt me. Dat de illustratie van die interpretatie niet klopt geeft mij weinig vertrouwen in de interpretaties van Mak.
In het algemeen is Geert Mak voor sommigen nogal omstreden, hij wordt als exponent van politiek links neergezet. De In Europa serie wordt ook gezien als reclame voor “Europa”, ook al omdat de serie gesponsord was door het ministerie van buitenlandse zaken. Of Mak daarmee linkse propaganda bedrijft en reclame maakt voor Europa laat ik graag aan ieder zelf over, maar het geeft wel aan hoe lastig het is om dergelijke onderwerpen waardevrij of politiek neutraal te brengen.
Google geeft een aardige reeks hits.
Inzake linkse Mak
Mak is duidelijk links; daar windt hij in de uitzending over de jaren zestig zelf ook geen doekjes om. Natuurlijk beïnvloedt dat zijn programma ook enigzins, maar dat lijkt me onvermijdelijk.
Zelf een rechts persoon zijnde, heb ik met veel plezier naar zijn uitzendingen gekeken en verheugde me er zelfs op. Maar ik had over de meeste onderwerpen al wat schoolkennis en ik had er ook zelf al wat over gelezen. Ik denk ook niet dat je Mak als vervanging van geschiedenisles moet zien; wel als aanvulling daarop. Hoe dan ook is het positief als er eens een programma wordt gemaakt waar je iets, als is het dan ook maar weinig, van kunt opsteken.
Ik ben het met Em70 eens dat de kreet ‘droge geschiedenisles’ een ongefundeerde en neerbuigende kwalificatie is. Vermoedelijk was de schrijver zelf niet eens zo ontevreden over zijn geschiedenisles, maar had hij alleen de onstuitbare drang om een cliché op te schrijven.
Re: Inzake linkse Mak en de VPRO
Bernard, wellicht was ik onduidelijk, maar het cliché is waarschijnlijk niet afkomstig van Mak zelf, maar van degene die die tekstjes op gids.omroep.nl verzint. Het is een VPRO-programma, dus ik vermoed dat zij die tekstjes aanleveren. Ik heb ze er dus ook even een mailtje over gestuurd; je moet de onderwijscrisis immers tot in de haarvaten te lijf gaan (info@vpro.nl; hint, hint).
Hoewel ik zelf lid ben van de VPRO, en dat ook wel zal blijven omdat ik ontzettend geniet van sommige programma’s (Andere tijden bijvoorbeeld), erger ik me soms wild aan dingen. Ze zenden bijv. ook vandaag weer een aantal programma’s van de serie “De slag om Brussel” uit. Achter de beelden hoor je een rare commentaarstem, die ook al te horen was bij het programma over misstanden in de ruimtelijke ordening: “Landroof”. Het haalt de boel ontzettend omlaag. Ik kan er daardoor bijv. ook veel moeilijker fragmenten uithalen om in de les te gebruiken; leerlingen prikken er natuurlijk dwars doorheen.
Sinds kort ben ik ook lid van het ledenpanel van de VPRO, en bij enquêtes die langskomen, ventileer ik natuurlijk dit soort kritiek. Want met de VPRO is hetzelfde aan de hand als met het onderwijs: het gaat gebukt onder bezuiniging, mismanagement en “vernieuwing”. Dat is ook één van de vragen die je als panellid mag beantwoorden: “Zijn de programma’s van de VPRO vernieuwend?” Als je ja zegt, dan denkt het management denk ik: “Mooi zo!”. En als je nee zegt, dan denken ze vast: “We moeten méér vernieuwen!” Maar ik wil gewoon interessante televisie! Ja, inderdaad, zoals ik er VROEGER nog van kon genieten, en nu nog maar heel zelden. Of laat ik er verzuurdverwijt-proof op reageren: Ik wil wat meer van zoals het is op Canvas, BBC2 en ZDF! Tijdje terug gelezen: “De Nederlandse publieke omroep heeft allang afscheid genomen van hoogopgeleiden.”
Over vernieuwing / Em70
Ik bedoelde ook de schrijver van het commentaartje, en niet Mak (die natuurlijk óók schrijver is). Van dat ‘vernieuwend’, wat bij de VPRO overigens ook al héél lang aan de gang is wordt een gezond mens natuurlijk doodziek.
Die mensen denken als volgt.
Ooit waren er een paar originele figuren die met dingen op de proppen kwamen die de moeite waard waren (Picasso, Stravinsky, Montessori, Einstein, Berlage) en die men vanwege hun originaliteit ‘vernieuwend’ noemde. Dat de prestaties op zich van deze lieden veel interessanter waren dan het originele van hun prestaties is niet te begrijpen voor mensen die geen zicht hebben op de grootheid van die prestaties.
Zij vinden, in hun onzekerheid, het vernieuwende de hoofdzaak en de prestatie bijzaak. Het gevolg is dat ik een hoed ondersteboven op mijn hoofd kan zetten en dat ‘vernieuwend’ kan noemen. Dat die hoed gewoon een lelijke hoed is, is voor dergelijke mensen niet meer interessant.
personificeren
Onderwijs moet zonodig gepersonificeerd worden. Geen verhaal meer over de slag bij Waterloo, maar de persoonlijke ervaringen van kleine Jean Pierre die in het leger van Napoleon terecht is gekomen en “spannende” dingen beleeft bij Waterloo. Het wordt gedramatiseerd, er worden beelden bij verzonnen. Dat heeft twee nadelen: de analyse van de gebeurtenissen kan zo nooit uit de verf komen: het gezichtspunt is daarvoor eenvoudig weg fout. Het tweede nadeel is dat er zaken verzonnen worden. Jean Pierre en zijn arme ouders op het Franse platteland hebben nooit bestaan.
Ik sprak laatst toevallig iemand die schrijft voor een geschiedkundig blad. Men legde zich juist toe op dat inzoomen, aansluiten bij de menselijke beleving van een of andere toevalige persoon. Om het “herkenbaar” te maken. Toen ik zei zelf te weinig van geschiedenis te weten, en best een geschiedenis “magazine” zou willen lezen, maar dan wel vanuit een wat abstracter perspectief in plaats van die verhaaltjes, toen was hij erg verrast. Voor hem leek het geen bewuste afgewogen keuze., die personificatie, maar een vanzelfsprekendheid: zo doe je dat tegenwoordig. Die vanzelfsprekendheid is er dus ook bij de VPRO, die vanzelfsprekendheid is er ook bij leraren (is mijn ervaring). Allemaal: aansluiten bij de belevingswereld, klein maken, dramatiseren, plaatjes erbij, debiliseren. Men doet het niet eens meer bewust. Het is een tweede natuur.
Re: personificeren
Inderdaad wordt er in het onderwijs steeds meer gepersonificeerd. Soms is het nuttig, en het maakt denk ik nogal uit waar (leeftijd, niveau) en hoe je het inzet. Maar de problemen beginnen dus vooral als het móet, of als je er niet aan ontkómt, omdat het zich bijv. opdringt via de lesboeken.
Als ik merkte dat ik een mavo-klas niet kon boeien, en het heet was in het lokaal, en ze door middag-moeheid waarschijnlijk toch niet veel gingen opnemen, en een fragment of programma achter de hand had waarvan ik wist dat ze erdoor geboeid zouden worden, méde door die personificatie, dan maakte ik er zelf graag gebruik van. Enerzijds gedwongen door de situatie, anderzijds nog altijd zélf, vrijwillig en op mijn manier; zonder het collega’s voor te schrijven of op te dringen. Pas ook bij een slechtlopende klas meegemaakt dat ze na de bel, in hun eigen pauze, per sé het programma wilden afkijken. Je kunt ermee boeien, en ze leren er ook iets van, maar dat wil natuurlijk nog niet meteen zeggen dat het ook wenselijk en efficiënt is, zeker niet als je er heel váák op moet terugvallen.
In de krant gebeurt personificatie overigens ook, vaak in de inleiding van een verhaal. Ik vind het zelf vaak het minst interessante gedeelte; “kom nou maar op met de beef”, denk ik dan vaak, “ik wil in-for-ma-tie!” Talk-radio is pas echt erg: een stroom van verontwaardigde leken aan het woord, in plaats van meerdere to-the-point komende deskundigen met verschillende, strijdige gezichtspunten.
Bj VMBO-geschiedenisboeken
Bj VMBO-geschiedenisboeken wordt veel gepersonifiseerd. Ik vind het nogal neerbuigend. Bovendien betreed je dan het terrein van het historisch jeugdboek, maar dat heeft er als het goed is eerder literaire ambities dan historische.
De school moet de context leveren waardoor het historische verhaal te plaatsen is. En dat is op zich boeiend genoeg. Eeen beetje personifiseren doe ik ook wel eens als voorbeeld bij de grote lijn, maar dan wel met verhalen die mensen mij hebben vertelt (bijv. familie) en niet totaal verzonnen figuren. Er zijn trouwens VMBO-leerlingen die geloven dat die stereotypen uit hun geschiedenisboek ooit echt hebben bestaan en dan schiet je qua historisch besef wel erg je doel voorbij.
Ik ben wel blij dat Mak weer belangstelling wekt. Ja, er zitten fouten in maar Mak is geen historicus. Ik denk dat je voor het kijken van In Europa wel enige basiskennis of/en begeleiding nodig hebt.
personifiseren en taalgebruik in VMBO boeken
Er is onderzoek gedaan naar het effect van jip en janneketaal en het pesonifiseren in VMBO boeken.
Beide aspecten werken negatief. Hierover is op het forum al een en ander gezegd
het verleden van Nederland
Zelf vond ik de serie ‘het verleden van Nederland’ veel beter dan de serie van onze ‘knuffelhistoricus’ Geert Mak, en daarnaast ook beter bruikbaar voor het onderwijs (gezien de aansluiting bij de tien tijdvakken). Zelf kijk ik graag naar historische BBC-docu’s (de BBC heeft een geweldige website: www.bbc.co.uk/history/) en deze Nederlandse serie leek wat mij betreft wel van BBC-makelij. Op een hele mooie, degelijke en toegankelijke manier wordt de geschiedenis van Nederland verteld (Charles Groenenhuijsen is de presentator). www.hetverledenvannederland.nl/
Niettemin is Geert Mak wel een exponent van de hernieuwde waardering voor het vak geschiedenis; hij heeft met z’n serie zijn nek uitgestoken en baanbrekend werk verzet. Afbranden is makkelijk; begin er maar eens aan. Ondanks de fouten/foutjes heb ik wel waardering voor Mak’s inspanningen.