Geen stap verder

Het heeft lang geduurd maar het besef dat langer naar school gaan niet vanzelf leidt tot meer kansen ‘voor iedereen’ is nu wel doorgedrongen. NRC Handelsblad besteedde afgelopen weekend drie pagina’s aan de problematiek maar de geraadpleegde deskundigen zijn beter in het beantwoorden van de vraag hoe het zover kon komen dan in het aanreiken van oplossingen. Ze weten niet veel meer dan tien jaar geleden.

Er is ondertussen een stuwmeer van ‘hoger’ opgeleiden die zijn gaan studeren omdat ze dat ‘leuk’ vonden en die geloofden dat ze vervolgens wel een mooie baan zouden vinden. Als jonge vogels houden ze de snavel open om gevoed te worden.

Het is wel triest dat de pogingen om leerlingen te helpen bij het maken van een verantwoorde studiekeuze zo vaak mislukt zijn. Het ontbreekt bepaald niet aan decanen, aan mentoren en aan studiebegeleiders maar toch stranden beginnende studenten massaal in het hoger onderwijs.

Voor een belangrijk deel is het probleem veroorzaakt door het ongenuanceerde en vrij algemene geloof, gepropageerd door de overheid, in het nut van hoger onderwijs voor zeer velen. Een dom geloof waar we nu de prijs voor moeten gaan betalen.

Daarnaast, en in verband met het vorige, is er de verregaande verslapping van het onderwijs, vooral in de alfa en gammasectoren. Het begint natuurlijk al in basis- en voortgezet onderwijs waar heel veel tijd verloren gaat met gezelligheid, toegeeflijkheid, ‘leuke’ dingen en wachten op de achterblijvers.

Eén van de schrijvers in NRC Handelsblad meent dat scholieren harder moeten werken. Daar heeft hij gelijk in maar hij vermeldt niet dat er op de meeste scholen helemaal geen klimaat is dat dit mogelijk maakt. Het beleid is er immers op gericht om zoveel mogelijk leerlingen te laten slagen. Dat kan alleen door de lat niet te hoog te leggen, door lagere eisen te stellen.

Onlangs las ik in de krant over de ranglijst van ‘goede’ scholen zoals opgesteld door ( vroeger) Trouw, later door de Volkskrant en Elsevier. Er werd met afkeuring gesproken over het Barlaeus Gymnasium dat weliswaar mooie resultaten heeft maar dat in de lagere klassen scherp selecteert. Ik heb het zelf niet onderzocht maar ik heb de neiging te zeggen: ‘Nou, en?’ Als ze op het Barlaeus, na een strenge voorselectie, in de bovenbouw op een hoog niveau onderwijs geven, dan doen ze goed.

De genoemde artikelen in NRC Handelsblad bieden geen oplossing. Misschien, in het gunstigste geval, zal de wal het schip keren als onderwijsconsumenten zelf inzien dat ze niets wijzer worden van het huidige systeem en gaan vragen om beter onderwijs en ‘marketable skills’. Wellicht gaan we naar een situatie waarin een kleine minderheid van de bevolking naar dure elite-scholen gaat en de rest genoegen moet nemen met oppas-scholen. Maar, uiteraard, de helft van de beroepsbevolking is dan wel hoogopgeleid.

J.C. Traas