Uitspraken (Hersenen en Leren) – Beter Onderwijs Nederland

Rekenen – Ict – Het Basisonderwijs – Het Voortgezet Onderwijs – Het Middelbaar Beroepsonderwijs (MBO) – Het Hoger Beroepsonderwijs (HBO) en het WO – Onderwijskundigen – Adviesbureau's – Hersenen en Leren – Politici en Beleidsmedewerkers – De Vakbonden – Internationalisering – Duurzaamheid – Sprekers en Publicisten

——————

Hersenen en Leren

Inhoud:

1. Vreugdenhil Onderwijsontwikkeling (Breinbewust onderwijs)

Kees Vreugdenhil (Vreugdenhil is eigenaar van adviesbureau: ‘Vreugdenhil Onderwijsontwikkeling’. Hij studeerde sociale pedagogiek. Hij noemt zich breinexpert. Vreugdenhil is/was docent onderwijskunde aan lerarenopleidingen, werkzaam bij adviesbureau APS, lector ‘Constructief leren en competentiegericht opleiden in het hoger onderwijs’ aan Hogeschool Iselinge. Hij is adviseur ‘Stichting Beroepskwaliteit Leraren’ (SBL) bij de ontwikkeling van beroepscompetenties. Hij werkt nu als onafhankelijk onderwijsconsultant, geeft lezingen, workshops en adviezen over breinbewust onderwijs)

[Breinbewust-onderwijs (website van Kees Vreugdenhil)] [Hersenonderzoek en leren] [Breinbewust opleiden]

"Kees Vreugdenhil verzorgde op 16 februari 2011 een interactieve lezing over Breinbewust Onderwijs. De hele middag wist hij ons te boeien door verbindingen te leggen over het brein en meervoudige intelligenties. Aan het eind van de middag werd Kees Vreugdenhil benoemd tot ambassadeur van de Beeld/Creatief-DenkKnap ruimte in de KnapVilla” KnapVilla BV

Als een leerling op school een vraag krijgt van de juf, flitsen er bij wijze van spreken op verschillende plaatsen in zijn brein lampjes aan. Die worden bliksemsnel met elkaar verbonden en hij kan antwoord geven.
Mensen met gezonde hersenen kunnen op elk moment allerlei vaardigheden leren als ze dat willen. Dat kan het bespelen van een muziekinstrument zijn, of slim en snel hoofdrekenen, of tennissen, of wat dan ook.
Je moet leerstof steeds blijven herhalen, maar wel steeds in een iets andere context. Anders doet dat brein te weinig, dat zegt dan ‘oh, dat ken ik al, ik heb de verbindingen al liggen’ en dan is er sprake van een te geringe prikkeling.
Laat leerlingen veel levensechte ervaringen opdoen met het gebruik van meer zintuigen en met emotionele lading erin.
Je kunt rustig zeggen: er bestaat geen goed leerproces zonder emotie.
Emoties zorgen er voor dat we een snellere toegang hebben tot onze geheugennetwerken, sneller dan door nadenken en reflecteren.
Mijn stelling is, dat als je wilt dat kinderen iets goed onthouden, je er een persoonlijke ervaring van moet maken. Dan moet het dus altijd betekenis hebben. Daar ligt de kern van goed, krachtig onderwijs, waarin kinderen ook actief eigen ervaringen opdoen. Kinderen moeten er iets aan beleven.
Knoop bij bestaande ‘verbindingen’ aan. Dat staat al heel lang bekend als het mobiliseren van voorkennis.
Het brein is niet optimaal ingesteld voor het van-buiten-leren, maar voor probleemoplossing. Wanneer er in school bepaalde zaken uit het hoofd moeten worden geleerd, zoals de tafels van vermenigvuldiging, dan zijn de meeste hersenwetenschappers van mening dat dit in samenhang moet gebeuren met praktische situaties, toepassingen of voorbeelden.
Roth scherpt de stelling over het van-buiten-leren verder aan. Kennis kan niet worden overgedragen, stelt hij, kennis moet in het brein opnieuw worden gecreërd en betekenissen moeten worden geconstrueerd.
Het brein is niet optimaal ingesteld voor het van-buiten-leren, maar voor probleemoplossing, aldus Hüther. Ook Arnold maakt duidelijk dat uit de werking van de hersenen blijkt, dat ons brein zich niet ontwikkelt door het van-buiten-leren. Zij stelt dat leerlingen in het onderwijs de gelegenheid moeten krijgen zelf tot beslissingen te komen. Dat gebeurt als resultaat van vragen die zij zelf stellen en die door hun eigen bedoelingen, inzichten, behoeften en interesses worden geleid. Die vragen moeten betrekking hebben op wat er direct gebeurt en wat de leerlingen te weten willen komen. Dan krijgen de antwoorden voor hen betekenis.
Veel leerstof in vakmethodes is gecategoriseerd. Zo’n indeling kun je kinderen leren, maar beter is nog de kinderen uit te dagen zelf een rijtje verschillende dingen te ordenen. Dan beklijft het beter.
Neurowetenschappen worden geleidelijk interessanter voor opvoeding en onderwijs. Dat komt vooral door nieuwe beeldvormende technieken als fMRI (functional Magnetic Resonance Imaging).
Het werkgeheugen kan slechts één signaal tegelijk verwerken tot een leerproces. De aandacht richten, is dus nodig. De neurotransmitter dopamine helpt daarbij. Die komt in rijke mate vrij als leerlingen een succeservaring hebben. De amagdala kan bij negatieve emotie de verbinding met het werkgeheugen blokkeren. Bij kinderen met ADHD is het werkgeheugen aangetast.
Het semantische geheugen richt zich op objectieve kennis uit de werkelijkheid, het episodische op persoonlijke ervaringen.
Neurowetenschappelijk onderzoek dringt steeds dieper door in de vaak complexe oorzaken en verschijnselen van stoornissen in de hersenen. Zo zijn voor echte ADHD intussen verscheidene kenmerken te geven. Bij kinderen met ADHD wijken hartslag en hersengolven af van die van gezonde kinderen. Daardoor verwerken ze informatie anders. Het foutendetectiesysteem in hun brein functioneert niet goed. Daardoor leren ze slecht van hun fouten, zodat ze langer feedback nodig hebben. De verbinding tussen de amygdala en de orbitofrontale cortex (ons gezonde verstand) is zwak. Dat leidt tot verminderde impulscontrole.
Hüther stelt dat de opbouw van complexe netwerken van hersencellen niet lukt als kinderen
- in een pretmaatschappij opgroeien
- bij passieve consumptie van leerstof
- indien men niet let op hun specifieke behoeften en wensen

‘Leraar24’ noemt zich een onafhankelijke website voor en door leraren; de site is van Stichting Kennisnet en de open universiteit en is er t.b.v. de professionalisering van leraren. Vreugdenhil heeft hierop 4 eigen video’s geplaatst: [Breinbewust onderwijs: leren] [Breinbewust onderwijs: relatie] [Breinbewust onderwijs: de leeromgeving] [Breinbewust onderwijs: tips]. De ondertiteling vertelt ons dat hij ‘expert hersenontwikkeling en leerprocessen’ is. Uit de video’s:

Uit neurowetenschappelijk onderzoek weten we nu dat we bij het leerproces de context iedere keer moeten veranderen, net ietsje anders, want anders slijt het niet in.
Het is bij neurowetenschappers vrijwel onomstreden dat het brein zich ook ontwikkelt onder invloed van de omgeving.
We moeten naar een doelgerichte rijke leeromgeving. Een kale ruimte, zoals je die in het voortgezet onderwijs vaak tegenkomt, is niet zo’n geslaagd fenomeen.
’ADHD-achtige’ leerlingen hebben een rustige leeromgeving nodig.
Neurologen weten nu precies waar de verschillen tussen jongens en meisjes in het brein aanwezig zijn. We weten nu dat jongens meer handelendgericht moeten leren rekenen en meisjes moeten meer talig leren rekenen.

Vreugdenhil was extern consultant voor de ‘Kennisbasis rekenen-wiskunde voor de PABO’, opgesteld door de HBO-raad:

Wat betreft de zogenaamde controverse regelgeleid en realistisch rekenen merk ik op dat het niet verkeerd zou zijn om expliciet te kiezen voor realistisch rekenen. Het betreft immers een methode die wetenschappelijk onderbouwd is. Dit geldt niet voor het regelgeleid rekenonderwijs. Ik beschouw de opvattingen van Van der Craats c.s. als een soort retrobeweging met alle risico’s van dien.

2. Het Brein-Centraal-Leren (BCL) Instituut

Gerjanne Dirksen (Oprichter van het BCL Instituut. Ze studeerde bedrijfskunde. Hiervoor was ze management-consultant)

Ze publiceert artikelen in verschillende onderwijsbladen en ze geeft workshops.

[Brein Centraal Leren Instituut]

"Het BCL Keurmerk kan door het BCL Instituut verstrekt worden aan leertrajecten waarvan het ontwerp aansluit bij de nieuwste wetenschappelijke kennis van het brein."

Centraal staat de definitie van leren als het vormen van sterke en uitgebreide verbindingen tussen hersencellen: neurale netwerken.
Als je weet hoe je hersenen werken, kun je beter leren. Dat blijkt uit onderzoek van de Amerikaanse wetenschapper Carol Dweck.
Een brugklasleerlinge stond gemiddeld 2 voor Frans. We lieten haar een artikel lezen over de werking van het brein en een filmpje bekijken op youtube. De boodschap van het filmpje was: leren is het vormen van sterke en uitgebreide neurale netwerken. Door deze informatie ging ze beseffen dat ook zij Frans kan leren. Ze heeft nu een 8 voor Frans.
Je hersenen bestaan uit miljarden cellen die ieder meerdere verbindingen hebben met andere cellen. Door deze verbindingen te versterken of te verzwakken leren we. Het is dus de taak van de docent om deze verbindingen zo goed mogelijk te laten ontstaan!
Doordat met emotie neurotransmitters vrijkomen worden de neurale netwerken versterkt. De leraar moet dus zorgen voor emotionele leerervaringen.
Het brein is erop ingericht om zelf informatie te ordenen en betekenisvolle patronen te ontdekken en te maken. Er komt dan dopamine vrij wat zorgt voor sterkere neurale verbindingen. Laat leerlingen zelf ontdekken, ervaringen uitwisselen, ordenen, relaties leggen en presentaties geven, zodat zij zelf waarde en betekenis creëren. Zet leerlingen letterlijk zelf op de stoel van de docent en maak ze verantwoordelijk voor het uitleggen van de lesstof.
De praktische ASOOO-benadering van het BCL Instituut geeft in één oogopslag weer hoe je een effectief leerklimaat kunt scheppen. De A en S (Autonomie en Status) hebben te maken met ons emotionele brein. Bij meer A en S stroomt de dopamine rijkelijk. We staan open voor onze omgeving en we zijn creatiever. De OOO staat voor Overtuiging Over Ontwikkelbaarheid. Deze OOO kun je op meerdere manieren beïnvloeden. Iets meer weten over plasticiteit van het brein heeft o.a. al invloed.
Midden jaren negentig ontdekten wetenschappers dat de neuronen die vuren als je zelf iets doet, ook vuren als je iemand anders datzelfde ziet doen (spiegelneuronen). Focus op gewenste uitkomst is belangrijk. Hierbij zorgt zelfs de visualisatie voor het afvuren van spiegelneuronen.
De hersenen slaan zintuiglijke informatie, zoals auditieve, kinesthetische en visuele informatie, op verschillende plekken in de neocortex op. Door informatie tegelijkertijd op verschillende zintuiglijke manieren aan te bieden, zorg je ervoor dat neurale netwerken uitgebreider zijn. Laat leerlingen woordjes herhalen met een balspel (beweging), of fotosynthese nabootsen in een rollenspel.
Twee minuten op een trilplaat met 30 Hz gedurende 5 dagen per week verbetert de aandacht en het geheugen; de cognitieve performance stijgt met 15%. Voor mensen met ADHD is de trilplaat net zo effectief als ritalin.
Ik wil weten of er al scholen zijn die experimenteren met een trilplaat?
Tips voor cito-kinderen:
- Neem iets mee dat je doet denken aan toen je het leerde of goed snapte.
- Denk net voor de toets 2 minuten aan iemand die het goed aanpakt en goed doet in het vak.
- Ouders van cito-kinderen: geef studentenhaver mee. Dit is goed voor het brein want het bevat snelle en langzame suikers.

——————————————

3. Meervoudige Intelligenties en leerstijlen

“De leerlingen krijgen allemaal een intelligentierapport, een geschreven rapport waarbij bij alle 8 intelligenties commentaar staat en of ze daar ontwikkelpunten hebben.”

“In de aardrijkskundeles staat vandaag de intrapersoonlijke en muzikaal-ritmische intelligentie centraal. Leerlingen gaan op zoek naar liedjes die met aardrijkskunde te maken hebben.” leraar24, Video ‘Durven Delen Doen: vwo-Xtra’

Rosie Tanner (Docente vakdidactiek lerarenopleiding ICLON Universiteit Leiden)

Wat kunnen scholen met Meervoudige Intelligentie theorie doen? Docenten kunnen…
- een eigen profiel maken en reflecteren op hoe hun Meervoudige Intelligentie profiel invloed heeft op hun lessen. Als docenten les geven met de nadruk op hun eigen intelligenties, kunnen ze het leeraanbod verrijken door het bedenken van andere activiteiten die te maken hebben met de andere intelligenties.
- intelligentieprofielen maken van de leerlingen.
- lessen plannen en uitvoeren met de intelligenties in gedachte. Bijvoorbeeld, docenten kunnen gedurende een maand alle intelligenties aan bod laten komen. Een andere mogelijkheid is om een intelligentie per les extra in te bouwen en erover te discussiëren.
- aansluiten op dingen waar leerlingen goed in zijn.
- meer kleur, muziek, beweging, foto's, enzovoort in de klas gebruiken.
- andere vormen van evaluatie gebruiken, bijvoorbeeld dossiers, portfolio's; niet alleen ‘talige’ toetsen creëren, maar ook toetsen door middel van tekeningen of foto's.

Door het maken van intelligentieprofielen van zichzelf, leren leerlingen dat ze allemaal sterke kanten hebben, en dat ze allemaal ‘intelligent’ zijn.
Door op een ‘Meervoudige Intelligentie-manier’ te werken komen verschillen tussen leerlingen tot hun recht. Leerlingen worden zelfbewust van hoe verschillend zij zijn van elkaar.

Dr. Henk Witteman (Onderwijspsycholoog, Onderwijsconsultant. Hij geeft masterclasses. Hij is gepromoveerd in 1997 op een onderzoek naar leerstijlen. Hij publiceerde regelmatig op 'onderwijsvanmorgen.nl')

[Onderwijs van morgen]

Eén van de stellingen bij mijn proefschrift was: ‘Hoe duidelijke de leraar uitlegt, hoe minder de leerling begrijpt’!
In de onderwijswetenschappen wordt nu algemeen aangenomen dat kennis overdragen eigenlijk niet kan. De opvatting is dat kennis bij ieder mens geïntegreerd is in zijn of haar unieke neurale netwerken en dat alleen de leerling zelf deze kennis kan integreren. Kennis die wordt overgedragen wordt niet geïntegreerd, maar op een willekeurige plaats in het brein opgeslagen. Deze kennis wordt alleen actief als er rechtstreeks naar wordt gevraagd (bijvoorbeeld bij een toets).
Tegenstanders van het constructivisme die zweren bij vormen van kennisoverdracht, accepteren meestel niet dat kennis kan ontstaan uit ‘onbewust’ denken.
Leren wordt opgevat als het onderhandelen over (individuele) betekenissen. Een en ander heeft tot gevolg dat het van belang is met elkaar af te spreken hoe er bijvoorbeeld over wiskundige problemen wordt gesproken.
Het brein in de 21e eeuw: is de toekomst aan de jagers? Docenten in de tweede helft van de vorige eeuw hechten veelal aan logisch denken en oplossen via analyse. Hun linker hersenhelft is hiertoe ruimschoots in staat. Hoe anders geldt dit voor de jongeren nu! Zij ontvangen informatie van grote complexiteit via een grote diversiteit van media. Zij schakelen vaker hun rechter hersenhelft in, waarvan de kracht niet ligt in analyse maar in synthese, volgens Pink. Rechterhersenhelftdenkers ondergaan de chaos van de binnenkomende informatie en proberen hier patronen in te ontdekken. Ze zijn daardoor in staat sneller problemen te doorgronden en roepen al snel dat ze het wel weten. Dit alles tot wanhoop van de leraar voor de klas die nog het liefst een potlood en een krijtje hanteert. Toch zijn het de kwaliteiten van deze leerlingen die onze welvaart moeten redden. Volgens Pink zullen wij de slag om de linker hersenhelft verliezen van de opkomende markten, want in een volle markt moet elk bedrijf zich onderscheiden door “design”, inlevingsvermogen, speelsheid en andere “softe” vaardigheden, dus rechterhersenhelft-gericht. Laat ons profiteren van de mogelijkheden van veel ADHD-ers.
De linkerhersenhelft leidt vooral tot expliciete kennis. De inzet van de rechterhersenhelft en de motor-cortex leidt ook tot impliciete kennis.
Holisten maken vooral gebruik van hun rechterhersenhelft, terwijl serialisten vooral hun linkerhersenhelft inschakelen.
Als leerlingen meer zouden oefenen met opdrachten die hun rechterhersenhelft aan het werk zetten, zou competentiegericht leren meer kans maken.
Met de kennis van nu weten we dat ten tijde van de Verlichting (rationalisme) onze neocortex prevaleerde, maar dat nu het oude limbische systeem (zoogdierenbrein) de overhand heeft genomen.
Waar taal vooral een activiteit is van de linkerhersenhelft, speelt de muzikaal-ritmische intelligentie zich vooral in de rechterhersenhelft af. Dat is ook de reden waarom leerlingen bij het maken van huiswerk soms graag muziek willen horen. De linkerhersenhelft is actief met leren, de rechter verveelt zich en wordt rustig gehouden met muziek.
Procedurele kennis geeft mensen het vermogen om twee dingen tegelijkertijd te doen. Wij kunnen bijvoorbeeld rijden en telefoneren. Dit is mogelijk omdat praten door de telefoon en automatisch autorijden niet vechten om ruimte in het brein. Deze hersenactiviteiten spelen zich op verschillende plaatsen in het brein af.
Meer nog dan bij anderen zullen lichamelijk-kinetisch intelligente mensen kennis opslaan in hun lichaam. Ik ken mensen die hun pincode niet mentaal opslaan, maar deze alleen met hun vingers kunnen produceren als ze voor een pinautomaat staan.
Als we kijken naar het schema van het brein volgens MacLean en we zien daar de drie breinen dan kunnen we stellen dat de Intrapersoonlijke Intelligentie als enige in staat is onze drie breinen samen te brengen en te beheersen. Daarom dient de ontwikkeling van de intrapersoonlijke intelligentie bij de leerlingen centraal te staan in ons onderwijs.
Waarom zijn leerlingen minder leesvaardig? Ze zijn bepaald niet dommer geworden dan de oude generaties. De huidige generaties nemen snel informatie op, maar ze doen dat op een andere manier. Lezen en taal doen vooral een beroep op de linkerhersenhelft. Het leren van kinderen speelt zich onder invloed van e-learning voor een veel groter deel dan vroeger in de rechterhersenhelft af. De rechterhersenheft is echter niet talig. Zou de oorzaak of althans een deel daarvan niet kunnen liggen in het intensieve gebruik van de nieuwe media?
De meeste wiskunde-docenten geven instructivistisch les: ze dragen kennis over aan hun leerlingen. Meisjes zijn daar neurobiologisch niet zo voor toegerust. Zij hebben een grotere verbaliteit en verwerken wiskunde via andere neurale circuits dan jongens.
De groei van de linkerhersenhelft is bij jongens later voltooid dan bij meisjes. Deze vertraagde groei zorgt voor meer interne verbindingen in de rechterhersenhelft. Dit deel van ons brein kan niet digitaal (met woorden), maar wel analoog (met gedrag) communiceren. Dit maakt volgens wetenschappers dat jongens weliswaar sneller tot oplossingen van wiskundige vraagstukken komen dan meisjes, maar dat zij moeite hebben hierbij een verbale uitleg te geven. Als zij hun oplossingen moeten uitleggen gaan zij onhandig bewegen met hun lichaam en komen ze moeilijk uit hun woorden. Wetenschappers noemen dit “embodied cognition”.
Het onderwerp ‘geluk’ krijgt steeds meer aandacht in het onderwijs. Theo Wismans schreef er een artikel over. Sedert die tijd dringt het op scholen steeds meer door dat leerlingen alleen kunnen leren wanneer ze gelukkig zijn.

KPC-groep

Nora Booij, Inge Seuntiëns (Medewerkers KPC-groep)

[Meervoudige Intelligentie met de TOMnibus]

Met de kinderen van groep 6 wordt het thema Tijd en Ruimte verkend:

Leerlingen met visueel-ruimtelijke intelligentie kunnen aan de slag met een mindmap. De mindmap is een soort woordspin waarbij de kinderen gaan associëren wat ze al weten van de begrippen tijd en ruimte. Dit ondersteunen ze visueel door er tekeningen, plaatjes en symbolen bij te plaatsen.
De muzikale intelligentie is uitgewerkt in een lied over de maan. De kinderen gaan met elkaar in gesprek over de inhoud van het lied.
Er is een groepje kinderen dat met concrete voorwerpen praat over wat deze met tijd en ruimte te maken hebben (lichamelijk-kinesthetische intelligentie).
Anderen zoeken antwoorden op van vragen over tijd en ruimte in een naslagwerk. Ze zetten dit in een schema (logisch-mathematische intelligentie).
Ze werken hierbij allemaal aan eenzelfde leerdoel: het nadenken over eigen onderzoeks- of leervragen over het betreffende thema.

Knapvilla

Hanneke Lokhoff (Directeur Knapvilla BV. Onderwijsadviseur. Schrijfster van diverse artikelen in vakliteratuur)

[Knapvilla] [Julius Caesar gezegd te Waterloo (Jesse Jeronimoon)]

“Knapvilla is een sfeervolle villa, die door Prof. dr. Luc Stevens is geopend. De verschillende ruimtes zijn ingericht aan de hand van de 9 intelligenties van Howard Gardner. Wij kijken met enorm veel genoegen terug op de eerste 120 groepen die van een teamdag in de KnapVilla hebben genoten: niet alleen scholen uit Nederland, maar ook uit België. Daarnaast hebben wij ook al de eerste groepen PABO-studenten en PABO-Plus- studenten ontvangen.”

Knapvilla ontvangt subsidie van de EU, dankzij participatie in het Europees project ‘Life Long Learning’.

Onderwijsadviesbureau APS is een partner van KnapVilla in het kader van Meervoudige Intelligentie en Multitalent.

Knapvilla organiseert in samenwerking met ‘Bureau van Bodegom’ één keer per maand een volledig verzorgde week die precies past binnen het nascholingsbudget. Een studiereis naar Umbria met daarin Emergenetics, MILS (Meervoudige Intelligentie LeerStijlen-inventarisatie), Meervoudige Intelligenties en de Omoiyari-scan. Prijs €1650,00 exclusief vliegticket en verzekeringen.

Voor elke intelligentieruimte in KnapVilla is een ambassadeur benoemd. Zo is Cathe Notten ambassadeur van de rekenknap ruimte, omdat Cathe precies weet hoe een rekenruimte er voor kinderen uit moet zien. Cathe kan bij alle intelligenties rekenopdrachten bedenken. Zij ontwikkelt ook rekenspellen/materialen. In de rekenruimte ontdekt u uw eigen oplossingsstrategieën.
KnapVilla ontving 70 studenten van de Stenden Hogeschool. De studenten zijn in alle intelligentieruimtes rekenopdrachten voor kinderen gaan maken. Deze dag in de KnapVilla was onderdeel van een studieweek met als doel een Grote Rekendag op de Stenden Hogeschool.
Monique Nieuwenhuijsen is ambassadeur van de filosofeerknap ruimte omdat zij goed aanvoelt welke sfeer de beste leermogelijkheden biedt. Monique ziet de uniciteit van ieder mens in. In de KnapVilla ervaart u dat zelf door muziek, kleur, geur en inrichting. Monique is het gezicht van Mo-Yin Styling. Naast haar passie voor kleur en interieur, heeft ze vele opleidingen gevolgd op het gebied van de Feng Shui, interieurstyling en spirituele bewustwording. Mede door haar fijngevoeligheid voor omgevingsfactoren, zoals de emoties van mensen, muziek, natuur, materialen en energieën, is ze nu bezig een brug te slaan tussen de omgeving en het welbevinden van mensen. Ze geeft styling/Feng Shui-advies en ze geeft workshops om een nieuwe zienswijze en wereld te creëren waarin meer mogelijk is dan wij denken!
Ander Onderwijs heeft alles te maken met anders denken. Daarvoor hangen de Denkhoeden van Edward de Bono op een mooie plaats in de Knapvilla.
Beter Onderwijs Nederland heeft vooral gefrusteerde leden, onderwijsonwaardig. Kunst om niet te reageren omdat deze bonleden dat totaal niet waard zijn.
Ik onderteken en deel jouw blog direct en ondersteun deze met mijn spandoek: Weg met BON!

Lokhoff is korte tijd directeur geweest van basisschool Romero. Ze heeft daar het nieuwe leren ingevoerd.

[Basisschool Romero start met het nieuwe leren]

Het traditionele didactische concept, het basispakket dat iedereen moet weten, is niet meer relevant voor de toekomst van onze kinderen.
Ik heb tijdens teambijeenkomsten eerst het team inzicht gegeven in hun eigen talenten met behulp van het Talentenspel.
Daarna heb ik het Enneagram geïntroduceerd, omdat ik zelfinzicht en inzicht in het karakter van de mens in organisaties heel belangrijk vind. Het Enneagram heeft ons laten zien dat we allemaal verschillende types zijn.
Het team volgt het tweede deel van de cursus Meervoudige Intelligentie bij Fontys Hogeschool.

———————————–

4. Nog meer adviesbureau’s

Team Primair Onderwijs RPCZ

Els Kamp (Orthopedagoog bij Team Primair Onderwijs RPCZ)

Aan de hand van onderzoeken is bewezen dat kinderen met leer- en gedragsproblemen een verstoorde samenwerking hebben tussen de linker- en de rechterhersenhelft. Via educatieve kinesiologie probeert men verbetering te brengen in die communicatie.
Educatieve kinesiologie helpt bij dyslexie, concentratieproblemen, leerproblemen, traumatische ervaringen, buikpijn, hoofdpijn en vermoeidheid.

NTO-Effekt

“NTO-Effekt is een organisatie voor schoolontwikkeling. Wij zijn gericht op het realiseren van duurzame resultaten. We maken talenten en kwaliteiten zichtbaar. We zijn goed in begrijpen op alle niveaus binnen de school: leerprocessen, denkprocessen, groepsdynamiek, veranderingsprocessen.” Website NTO-Effekt

Jack Provily (Trainer bij NTO-Effekt. Gediplomeerd interim-schoolleider. Human Dynamics coach en facilitator. Hij heeft een eigen website: www.krachtigonderwijs.nl)

[Krachtig onderwijs richt zich op ‘complex leren’] [NTO-Effekt (Specialisten in duurzaam leren)]

Er vindt geen leren plaats als leerlingen niet betrokken zijn.
Onderzoeken hebben aangetoond dat relaties zorgen voor betrokken leerlingen.
Krachtig onderwijs richt zich op ‘complex leren’. We praten dan over nieuwe lesstof die tijd en aandacht nodig heeft, die samenhang aanbrengt.
Voor ‘complex leren’ is het nodig dat er in ons brein verbindingen worden aangelegd op verschillende plaatsen. ‘Simpel leren’ brengt slechts één enkele verbinding aan (b.v. de hoofdstad van Frankrijk is Parijs).
Complex leren vereist vijf emotionele staten: veiligheid, motivatie, relatie, alertheid en verwachting. Zonder deze vijf staten hebben leerlingen geen kans van slagen.
Door een ‘vooruitzicht’ te geven, worden er al verbindingen in ons brein aangelegd waar we later op terugkomen. Bij ‘voorkennis activeren’ gaan we op zoek naar verbindingen in ons brein die er al zijn en waar we dus gebruik van kunnen maken door weer nieuwe verbindingen aan te brengen.
Als kinderen weten wat ze gaan leren omdat we doelen benoemd hebben, zijn ze beter in staat om nieuwe leerstof een plek te geven. De netwerkverbindingen zijn er immers al in hun brein. Door met leerlingen een mindmap te maken, worden de verbindingen zichtbaar en wordt de verankering versterkt.
Leerkrachten moeten ervoor zorgen dat toepassingen alleen plaatsvinden als verbindingen zijn aangebracht. Als dat nog niet zo is, dienen toepassingen alleen onder begeleiding plaats te vinden.
Als leerlingen alert zijn werkt hun brein beter. Leerkrachten kunnen dit reguleren door energizers toe te passen, passende muziek te laten horen of een spelletje of activiteit in te lassen.
Als leerlingen van slag zijn, kan het tot anderhalf uur duren voordat ze weer tot leren in staat zijn!
Uit onderzoek blijkt dat de fysieke en sociale omgeving de groei en het overleven van nieuwe hersencellen bepaalt.
Een leerkracht die Krachtig Onderwijs wil leveren, zorgt ervoor dat elk kind zich elke dag belangrijk voelt.
Objectiviteit is een illusie van het ego, gecreëerd om de eis te ondersteunen dat wat het ego ziet juist is.
Ik heb gedroomd dat we een minister van onderwijs krijgen die het woordje kenniseconomie niet meer gebruikt, omdat hij/zij weet dat landen als India, China, Japan in hun cultuur veel beter in staat zijn om studenten met heel veel kennis af te leveren. De nieuwe minister weet dat de Nederlandse jeugd het straks moet hebben van creativiteit, van innovatie, van flexibiliteit en stemt daar zijn/haar beleid op af.

Adviesbureau Natuurlijk Leren BV

"De Algemene Vereniging Schoolleiders heeft het afgelopen jaar een samenwerking opgebouwd met Natuurlijk Leren BV. Dit heeft er toe geleid dat de AVS en Natuurlijk Leren voor het komend schooljaar geheel nieuwe trainingen aanbieden." Algemene Vereniging Schoolleiders

Truus Römgens (Medewerker Adviesbureau Natuurlijk Leren BV. Ze studeerde onderwijskunde)

Truus geeft trainingen rondom Hersenen & Leren en verzorgt coachingstrajecten voor scholen. Ze is schrijfster van het boek ‘Vuurwerk. Beter onderwijs door breinkennis’. “Met haar boek wil ze bewustwording omtrent breinkennis op gang brengen en een brug slaan tussen wetenschap en praktijk.”

[Truus Römgens schrijft boek over hersenonderzoek voor onderwijsmensen]

Een veelbelovend inzicht is de ontdekking dat intelligentie op verschillende plekken in de hersenen zit. Hoe meer verbindingen tussen die verschillende plekken hoe beter je leert. Met meervoudige intelligentie is dus veel winst te behalen.
Uit hersenonderzoek blijkt dat leren niet alleen gaat via taal maar ook via non-verbale wegen als beweging en muziek.
Uit hersenonderzoek blijkt dat het brein actiever is als het samenwerkt met een ander brein. We weten dus dat je met het inzetten van coöperatief leren de hersenen van leerlingen actiever maakt.
We weten inmiddels dat emoties en relaties de basis vormen om leren mogelijk te maken.
We weten ook dat hersenen niet werken in waslijsten, maar in spinnen. Daarom werkt systeemdenken zo goed bij het vergroten van de opbrengsten bij begrijpend lezen.
Leerkachten zetten spiegelneuronen intuïtief in, ze doen bijvoorbeeld sommen voor.
De maakbaarheid van de hersenen leidt tot didactisch optimisme. Ik ken een onderwijsassistent die leerkracht wil worden, maar ze krijgt het rekenen niet voldoende onder de knie. Ze ziet nu het perspectief dat ze wel degelijk kan leren rekenen, mits er aangesloten wordt op de verbindingen in haar brein.
Ik laat tijdens trainingen filmpjes zien van wat er in de hersenen gebeurt, hoe verschillende neuronen op elkaar vuren als er iets geleerd wordt, hoe de verbanden worden gelegd.

Envision Training & Consultancy

Ron Jacobs (Envision Training & Consultancy. Hij noemt zich specialist in de psychologie van het overtuigen, rechter hersenhelft specialist, specialist in micro-expressies, pacifiers en visualisaties)

[OnderwijsVanMorgen: Competenties werken nu, dankzij de vijfde revolutie] [Vakblad Groen Onderwijs: Zo ziet competent gedrag eruit]

Op het VMBO Helicon zijn ze heel gelukkig met deze kinderlijke *cartoons*, door Envision Training & Consultancy verkocht als ‘competentiewijzers’. Prijs € 30,- per stuk excl. BTW. Ook op de site ‘OnderwijsVanMorgen.nl’ wordt enthousiast gereageerd op deze cartoons: men spreekt daar van een doorbraak voor het competentiegericht onderwijs.

Na Copernicus, Darwin, Freud, Crick/DNA is er nu een andere paradigma-shift: hersenen zijn onze ziel. We weten steeds meer over ons brein..
We denken dat we met deze inzichten marketing, politiek, de vrije wil en andere terreinen kunnen beïnvloeden.
De meeste scholen werken volgens een competentiegericht leerprogramma. Maar vaak blijken deze competenties helemaal niet zo duidelijk te zijn. Doordat de competenties alleen in geschreven tekst worden uitgedrukt, roepen zij verwarring op bij zowel leerling als leraar. De reden waarom geschreven competenties voor leerlingen niet werken, zit letterlijk in je hoofd. Om de hersenen optimaal te laten werken, dienen de beide helften met elkaar in verbinding te staan. Bij de beschrijving van competenties ontbreekt deze verbinding van hersenhelften; het blijft slechts bij de geschreven taal die de linkerhersenhelft verwerkt. Logisch gevolg hiervan is dat de leerling zich niet kan herkennen in de competentie en dus niet weet wat er van hem of haar gevraagd wordt. Het gebruik van cartoons is een goede oplossing om competenties zichtbaar te maken.

Cocon

Joop van Schie (Educatief Technoloog. Algemeen Beleidsadviseur Innovatie, Ontwikkeling en Strategie bij het Albeda College. Hij heeft een eigen bedrijf, het Onderwijskundig Adviesbureau Cocon te Rotterdam)

Mindmap, de gps naar betere leerresultaten. Neurowetenschappers bevestigen wat grote pedagogen ons leerden. Onze hersenen leggen onze eerdere kennis en ervaringen vast in kaarten met daarin routes en knooppunten. We kunnen deze informatie aan anderen tonen door ze te tekenen en op die manier te ontsluiten voor verdieping en verbreding van onze kennis.

————————————–

5. De Kernvisiemethode van Wim Bouman

Wim Bouman is dé ontwikkelaar van de Kernvisie methode.

“Door de leerling de informatie rechtreeks in het lange termijngeheugen te laten zetten hoeft hij het niet meer te herhalen. Dit in het hoofd zetten doet de leerling door de informatie in het hoofd te projecteren, waardoor de hersenen, bijvoorbeeld het woordbeeld hebben geregistreerd. Voor rechtsgeoriënteerde leerlingen een eenvoudige actie, welke direct tot resultaat leidt." Wim Bouman:

“Het KTNO heeft de opleiding ‘Kernvisiecoach’ geaccrediteerd op HBO-niveau, dat wil zeggen dat deze voldoet aan alle HBO kerncompetenties. De kosten voor de opleiding bedragen € 650,00 excl. BTW per module. Bij inschrijving voor beide modules betaal je € 1200,00 excl. BTW. Jaarlijkse verdiepingsbijeenkomst € 100,00 excl. BTW.”

“Een groot aantal zorgverzekeraars vergoeden (gedeeltelijk) de consulten met de Kernvisie methode.”

Wim Bouman (Bouman was accountmanager bij Stegeman. Hij is nu eigenaar van BouwmanCoaching)

Hij is schrijver van het boek: ‘Krachtig Anders Leren’, waarin blijvende oplossingen beschreven staan voor problemen als dyslexie, add, adhd, hoogbegaafdheid en hoogsensitiviteit (€ 24,95 bij bol.com; voor 9 uur besteld morgen in huis).

Bouman bezit (minstens) 4 websites: [BoumanCoaching] [Kernvisiemethode] [KrachtigAndersLeren][LeerTalent]

Wim Bouman heeft op leraar24 (de ‘onafhankelijke website voor en door leraren’ van Stichting Kennisnet en de open universiteit t.b.v. de professionalisering van leraren) een video geplaatst: *Kernvisie methode*

Tijdens presentaties wordt me vaak gevraagd: ‘Is de Kernvisie methode wetenschappelijk bewezen?’ Mijn tegenvraag is ‘Wat is wetenschappelijk? En is dat de waarheid?' Wetenschappelijkheden, die 10 jaar geleden doorgingen voor waarheid, zijn in veel gevallen ingehaald. Hoe wetenschappelijk bewezen is de dyslexie aanpak door ‘erkende instituten’ nou eigenlijk? Ik durf te beweren dat kinderen, die in een dyslexie-instituut behandeling hebben gehad, niet beter uit de bus komen, dan wanneer zij zich de Kernvisie methode eigen hebben gemaakt. Ik durf de uitdaging wel aan. De wetenschap ook?
Het overgrote deel van de dyslectische kinderen heeft de voorkeur om visueel te denken. De wetenschap rondom dyslexie negeert het fenomeen beelddenken volledig.
Zet kinderen met een rechtsgeoriënteerde leerstijl aan de zijkant of achterin de klas.
Wist u dat wij mensen worden geboren met uitsluitend een activiteit in onze rechterhersenhelft? Hierin zitten alle zaken, die wij nodig hebben om te kunnen overleven. In een proces tot ons tiende jaar wordt de linkerhersenhelft erbij betrokken.
Onze samenleving wordt steeds meer visueel. Het onderwijs houdt geen gelijke tred met deze ontwikkeling.
Ieder mens denkt op 4 verschillende manieren; visueel, auditief, kinesthetisch en digitaal (met het verstand).
Door de oogbewegingen van kinderen te observeren kan je zien van welk denksysteem zij op dat moment gebruikmaken.

—————-

6. Hart-Brein-Leren

De HeartMath-organisatie stelt onder meer dat in het hart een minibrein huist dat informatie uitwisselt met hartbreintjes van andere mensen via radiogolven over DNA-antennes. Volgens hun 'hart-intelligentie'-theorie treedt er een energetische verbinding of koppeling van informatie op via resonantiemechanismes tussen hoger-dimensionale structuren in het quantumvacuüm (georganiseerd op een holografische manier) en het DNA in onze cellen.

"Howard Martin beschrijft de bijzondere kwaliteiten, ‘intelligenties’ van het hart zoals het kunnen ervaren van de emoties liefde en compassie of het maken van een diepe connectie met jezelf of anderen. Volgens Martin krijg je normaal gesproken geen toegang tot deze kwaliteiten, totdat je leert om het hartritme te reguleren, waardoor je er makkelijker ‘bijkan'." Wim Gijzen, Gecertificeerd HeartMath trainer. Eigenaar van Trans Forma, met als klanten o.a. SBO De Zeearend in Beverwijk, obs de Triangel in Velsen, het ROC Nova College in Beverwijk

Kees Blase (Projectleider 'Leren met het Hart' bij het APS. Initiatiefnemer van Heartmath Nederland. Tientallen scholen volgden zijn 'HartFocus'-programma over hart-brein-leren)

[Leuker en sneller leren met hartcoherentie] [Kronkels in de bovenkamer] [HartFocus] .

Ons geheugen zetelt niet alleen in de hersenen, we hebben ook een hartbrein, zo hebben neurologen en cardiologen van het HeartMath Instituut ontdekt. Het hart heeft een eigen neurologisch netwerk dat kan leren, herinneren en signalen gewaar worden. De signalen van het hart verbinden zich via de thalamus (een hormonale klier in de hersenen) met de neo-cortex, die een cruciale functie vervult bij het nemen van beslissingen en het integreren van denken en voelen. De thalamus helpt vervolgens bij het synchroniseren van de hersenactiviteit, waardoor hart- en breinritme in fase met elkaar gaan lopen. In die zin stuurt het hart het brein aan. Ook de amygdala, een ander deel in de kleine hersenen, ontvangt directe informatie van het hart.
Het hartbrein kan signalen registreren, onthouden en uitzenden. Die ontdekking is in 1991 gedaan op de universiteit van Halifax in Canada.
De westerse geneeskunde heeft nooit echt een zinvolle functie kunnen vinden voor het duizenden jaren geleden door de Chinezen ontdekte hartzakje, het pericardium. Energetisch gezien kun je zeggen, dat het pericardium de functie heeft om het actieve middelpunt, het hart, ook het centrale stiltepunt en rustpunt in het lichaam te laten zijn. Wie weet wat door onderzoek nog aan het licht komt over dit mysterieuze orgaan!
Op VMBO, havo/vwo en een toenemend aantal basisscholen in het hele land levert het hart-brein-leren fascinerende resultaten op.
Hart-brein-synchronisatie bevordert:
- toename van gezondheid en vitaliteit
- verbeteringen in het immuunsysteem
- significante verlaging van te hoge bloeddruk
- helderheid in denken
- een hoger leervermogen
Leerlingen met gedragsproblemen en leesproblemen haalden met een 14-daags programma een leesachterstand in van wel 3 jaar.
Schoolleiders zeggen door 'HartFocus' dichter bij hun authenticiteit te komen, en hun innerlijk kompas beter te kunnen gebruiken.
Inge Maasen, de grondlegger van Orgaanopstellingen en Healing Tao specialist, liet ervaren hoe bepaalde delen van de hersenen functioneren, ze liet op haar intense manier ervaren hoe we de intelligentie van het hart kunnen beleven en hanteren, evenals het ervaren van de werking van de buikhersenen.
Als mensen twijfel hebben dan wil ik dat graag met argumenten en onderzoeksresultaten in een discussie aan de orde stellen. Maar met vooringenomen opvattingen kan ik niet zo veel. Als ouders zien dat leerlingen door hartbrein-leren meer vertrouwen hebben in hun eigen kunnen, ga ik niet vijf jaar wachten tot de neurowetenschap overtuigd is. Bedrijven als Shell en Unilever scholen hier hun directies mee.
Ik houdt niet zo van mensen die onze technieken afbreken zonder er echt kennis mee gemaakt te hebben en zonder zich goed te informeren.

———————

7. Dr. Jeannette Vos

Dr. Jeannette Vos (Nederlands-Amerikaans gepromoveerd onderwijskundige)

Vos wordt ook wel hersenspecialist genoemd. Ze is schrijfster van de bestseller 'The learning revolution' en van ‘The Music Revolution’. Samen met Kees Blase verzorgde ze trainingen.

[Hoe leert een mens ?] [The Learning Revolution (boek)]

Volgens de beroemde psycholoog en geheugen-expert Tony Buzan heeft ieder van ons een biljoen hersencellen. Elk van deze cellen is vele malen krachtiger en gavanceerder dan de meeste computers op aarde.
Volgens Dr. Candice Pert is het brein niet alleen gelegen in je hoofd. Zij stelt op grond van onderzoek dat je het hele lichaam kan zien als het onbewuste brein. Spiercellen bijvoorbeeld hebben hun eigen geheugen en intelligentie.
We kunnen 'meer brein' krijgen door: – oefeningen waarbij je ledematen de symmetrielijn van je lichaam overschrijden – veel water te drinken dat nodig is als geleider van elektro-chemische prikkels en boodschappen
Bewegingen zoals ronddraaien om je as en huppelen maken je brein evenwichtig, laten de verscheidene onderdelen van je brein samenwerken en stimuleren de uitbreiding van nieuwe neuronen en dendrieten.
Muziek maakt mensen intelligenter! Volgens Dr. Ivan Barzakoe kan muziek in de klas of je werkruimte emotie toevoegen en iedereen tot prestaties en presentaties aanzetten met minder inspanning en meer plezier.
Volgens de HeartMath Institute en the Stanford University gaat informatie eerst naar het hart voordat het naar het brein gaat.
Als de ritmes van het hart soepel en flexibel zijn, beginnen tal van processen zich af te spelen in de zenuwen en biochemische huishouding. Het brein gaat dan beter werken; het zenuwstelsel wordt evenwichtiger; de bloeddruk wordt verlaagd; stress-verlagende hormonen worden aangemaakt en de immuniteit wordt verhoogd.
Dr. Lozanov concludeerde na jaren onderzoek dat ieder van ons een optimale leerstaat heeft. De hartslag, de ademhaling en de hersengolven zijn dan gesynchroniseerd, het lichaam is ontspannen en we zijn alert.
Dr. Lozanov ontdekte dat barok muziek het lichaam en de hersenen harmoniseert. Deze muziek onthult de emotionele sleutel naar een supergeheugen: het limbisch systeem van de hersenen. Dit systeem bewerkt niet alleen emoties, het is de schakel tussen het bewuste en het onbewuste brein.
Alpha is de ideale leerstaat en de staat van ontspannen alertheid. De cadans van Barokmuziek komt sterk overeen met de golflengte van deze staat en deze muziek beluisteren tijdens het innemen van informatie laat je veel gemakkelijker leren.
De piano sonates van Mozart bevorderen de mentale prestaties bij het plannen, het analyseren, bij wiskunde en bij het werken met de computer.
’Versneld leren’ komt voort uit het werk van Dr. Georgi Lozanov. Sindsdien werd zijn werk aangevuld door onderzoek op veel gebieden zoals de neurowetenschappen, natuurkunde, meervoudige intelligenties, emotionele intelligentie, leerstijlen en neurolinguïstisch programmeren.
D.m.v. ‘versneld leren’ lukte het om op een school in Australië leerlingen vloeiend Frans te laten spreken in 8 weken i.p.v. 3 jaar. De tv liet de verbazingwekkende prestaties zien en men voorspelde dat dit het onderwijs-systeem op zijn kop zou zetten. Helaas, een andere zender ‘Channel Nine Network’ kwam hierna met een kritisch programma over de claims van ‘versneld leren’ en de New South Wales Government reagereerde door te stoppen met deze nieuwe methoden.
Volgens Howard Gardner hebben we 8 intelligenties. Daarbij horen volgens andere bronnen ook nog de hartintelligentie (HeartMath Institute) en de maagintelligentie (het tweede brein).
Voor een goede school en een adequate manier van lesgeven moet je van elke leerling uitvinden en weten hoe hij of zij optimaal info opneemt.
De hersens gebruiken minstens 4 verschillende electrische golflengten.
Het Electro-encephalogram (EEG) is mogelijk omdat duizenden zenuwen met dezelfde vibratie een groot electro-magnetisch veld, d.w.z. een elektrische stroom, een golf veroorzaken.

8. Neuro-Linguïstisch Programmeren (NLP)

Het doel van neurolinguïstisch programmeren is om competenties waarover een succesvol persoon (expert) beschikt snel en efficiënt over te dragen. Competenties van zo'n expert worden in kaart gebracht zoals volgorde van handelingen, lichaamstaal, cognitieve schema's enzovoort. De basisveronderstelling van NLP is dat elke verworven vaardigheid overdraagbaar is op anderen zonder dat de cliënt dezelfde moeizame weg hoeft te bewandelen als destijds de expert.

"Neuro-Linguïstisch Programmeren (NLP) heeft de interne processen blootgelegd die we gewoonlijk 'denken' noemen. U zult merken hoe kinderen eigen, karakteristieke leer- en denkstijlen hebben en hoe ze beter profiteren van het onderwijsaanbod wanneer U ze daarin tegemoet komt. NLP omvat het terrein van de verbale en geschreven communicatie, gedachtepatronen en lichaamstaal. Het certificaat zal worden meeondertekend door Dr. Richard Bandler als bewijs van de kwaliteit van de door u gevolgde opleiding. Het Ministerie van Onderwijs stelt een beurs aan leraren beschikbaar voor het volgen van deze opleiding. De kosten (€ 3.450) worden daarbinnen volledig vergoed." Opleiding 'NLP Practitioner voor Leraren’.

Dr. Richard Bandler, Dr. John Grinder (Grondleggers van het Neuro-Linguïstisch Programmeren)

We zijn niet bepaald geïnteresseerd in wat 'waar' is. Alleen wat bruikbaar is telt.
Als we toevallig iets noemen waarvan je uit wetenschappelijk onderzoek, of uit statistieken, weet dat het onjuist is, realiseer je dan dat we je een ander niveau van ervaring aanreiken.

——————

9. Human Dynamics

Human Dynamics is een procesinstrument wat organisaties helpt om verschillen tussen mensen te benutten. Het gaat uit van drie dynamieken die elke mens heeft, maar niet allemaal in dezelfde intensiteit: emotioneel, mentaal en fysiek. Dit maakt dat de één anders omgaat met mensen, werk en activiteiten dan anderen. Elk mens heeft één dynamiek sterk vertegenwoordigd. Deze bepaalt het hoe van je denken en handelen.

”Van sollicitanten wordt verwacht dat zij achter de principes van Human Dynamics staan.” Mariaschool, basisschool te Wateringen

“Basisschool De Regenboog profileert zich als Human Dynamics school binnen Prisma maar ook in het gehele basisonderwijs in Almere. Human Dynamics houdt zich bezig met hoe leerlingen leren, communiceren en ten diepste als mens zijn. Het team van de Regenboog wil op deze manier kijken naar wat een kind vanuit zijn of haar dynamiek nodig heeft. Tegelijkertijd laat de leerkracht de leerling ook zelf ontdekken waar zijn voorkeursstijl ligt m.b.t. leren en communiceren.” Website basisschool De Regenboog

——————————————-

10. Kritiek op de leer van de meervoudige intelligenties

“In Nederland zijn er een aantal scholen die het concept ‘meervoudige intelligentie’ aandacht geven en er zijn zelfs scholen die hun hele onderwijsaanbod hierop gebaseerd hebben. Gebruik in de onderwijspraktijk wordt door internationaal onderzoek echter afgeraden." Wikipedia

"Vanuit de wetenschap wordt 'beelddenken' niet erkend." Wikipedia

“Wat is leerzamer: na lezen van een tekst aantekeningen maken of een mindmap maken? Uit onderzoek blijkt: aantekeningen maken.” Dr. Jeroen Janssen, onderwijskundige

Piet van der Ploeg (Lector Pabo)

[Meervoudige intelligentie is volgens wetenschappers flauwekul]

In schrille tegenstelling met de opmars van MI (Meervoudige Intelligentie) in het onderwijs staat een uitgesproken scepsis over MI onder wetenschappers. Psychologen en filosofen vinden MI flauwekul. Het is geen wonder dat in internationale wetenschappelijke tijdschrijften weinig verwijzingen naar Gardner en MI te vinden zijn. Er wordt alleen over MI geschreven en aan MI gerefereerd in vaktijdschriften gericht op de praktijk van het onderwijs.
Belangrijk bezwaar tegen Gardners MI is dat er geen empirische aanknopingspunten voor zijn. MI wordt niet door empirisch onderzoek geschraagd. Een ander bezwaar is dat de ontwikkeling van MI en vaak ook de acceptatie van MI ingegeven is door een verwrongen beeld van hoe psychologen gangbaar intelligentie begrijpen en onderzoeken. Volgens de psychologe Scarr wordt Gardner geplaagd door misvattingen over de psychometrische theorie en psychometrisch testen. Gardner slaagt er niet goed in intelligentie te onderscheiden van algemenere en andere kenmerken, bijvoorbeeld vaardigheden, competenties, vermogens en persoonlijkheidskenmerken. Gardner herdefinieert bijna alle menselijke kenmerken als intellectueel. Het is bovendien onnavolgbaar hoe hij selecteert. Zijn criteria voor de definitie van intelligentie lijken niet verenigbaar met sommige van de intelligenties die hij wel onderscheidt. Ondertussen lijken, andersom, talenten die Gardner niet als intelligentie erkent, wel aan de criteria te voldoen.
Volgens Gardner bestaat er een beperkt aantal intelligenties. Maar wanneer mag iets intelligentie heten? White laat zien hoe Gardner drie voorwaarden en acht criteria stelt. White test en vergelijkt de voorwaarden en concludeert dat Gardners selectie van intelligenties niets te maken heeft met empirisch onderzoek van individuen en van de werking van het brein. Over de criteria is White even kritisch. Gardner noemt er acht. Waarom juist deze acht criteria gehanteerd moeten worden, verantwoordt Gardner nergens. Voorts is onduidelijk hoe ze precies toegepast moeten worden. Hier komt nog bij dat Gardner aangeeft dat iets ook best een intelligentie kan zijn zonder aan alle acht criteria te beantwoorden. White’s oordeel over MI weerspiegelt het algemene oordeel onder psychologen: het is “flaky and flawed psychology".
In het oktobernummer van 2006 van het Nederlandse vaktijdschrift voor leraren basisonderwijs De Wereld van het Jonge Kind wordt onder de sprekende kop “Iedereen is knap” vier pagina’s lang Meervoudige Intelligentie aangeprezen als prima theorie: wetenschappelijk verantwoord (“Gardner, een van de belangrijkste denkers in de psychologie”) en in de praktijk succes verzekerd. In het oktobernummer van 2006 van het internationale wetenschappelijk tijdschrijft Intelligence doen drie wetenschappelijk onderzoekers verslag van hun serieuze poging middels geavanceerd onderzoek de theorie te bevestigen. De verschillende testen wijzen uit dat de theorie niet deugt: de ‘intelligenties’ laten zich niet onderscheiden zoals Gardner beweert.

————————–

11. Kritiek op de leerpiramide

Piet van der Ploeg (Lector Pabo)

De fabel van 'the learning pyramid'. Het is een bekend praatje met plaatje. Hoeveel we onthouden hangt sterk af van hoe we ons geïnformeerd hebben. Van wat we aanhoren bij een presentatie of een les onthouden we minder dan van wat we lezen en veel minder dan van wat we in een groep bediscussiëren en nog veel minder dan van wat we al doende leren en véél en véél minder dan van wat we een ander uitleggen. De verhoudingen liegen er niet om: “Lecture 5%, Reading 10%, Audio-visual 20%, Demonstration 30%, Group Discussion 50%, Practice by Doing 75%, Teaching Others 90%.” Uitgebreid empirisch onderzoek zou het hebben uitgewezen.
Praatje en plaatje worden regelmatig gebruikt in workshops, boeken, brochures en artikelen en op websites; overal waar onderwijsvernieuwing wordt gepropageerd. Bijvoorbeeld op de site van het APS bij een rechtvaardiging van ‘natuurlijk leren’.
Stel, plaat en praatje zijn correct. Zelfs dan kunnen we ons afvragen of ‘teaching others’ beter is dan het aanhoren van een ‘lecture’. Immers, betekent de piramide noodzakelijkerwijs dat klassikaal lesgeven (uitleg, presentatie, instructie) op den duur minder oplevert dan een werkvorm waarbij leerlingen discussiëren, zelf ontdekken of elkaar iets uitleggen? Niet wanneer behalve de kwantiteit, ook de kwaliteit van wat geleerd wordt belangrijk is. Wat hebben we eraan wanneer leerlingen veel onthouden van wat weinig waar en waard is? Hebben we niet liever dat ze iets onthouden van wat voldoende waar en waard is?
Dit alles vooronderstelt dat de ‘learning pyramid’ klopt. Wie zijn best doet om na te gaan wat de empirische basis is, ontdekt dat de ‘learning pyramid’ werkelijk niks meer is dan het bekende praatje met plaatje. De getallen zijn natuurlijk ook te mooi rond om waar te zijn. Er is in wetenschappelijke tijdschriften en boeken geen onderzoek te achterhalen waarin de piramide haar oorsprong vindt of bevestigd wordt. Zelfs het onderzoeksinstituut waarnaar altijd verwezen wordt, als er al verwezen wordt, weet van niks. Tegen deze achtergrond is het verbazingwekkend en ook wel een beetje alarmerend dat de ‘learning pyramid’ zo populair heeft kunnen worden. Waarom stellen we toch altijd zo veel vertrouwen in pseudo-kennis?

——————-

12. Kritiek op leerstijlen

Professor Daniel Willingham (psycholoog, neurowetenschapper)

[Learning Styles Don't Exist (video)]

De theorie over leerstijlen deugt niet.
Het is juist dat sommigen een beter visueel geheugen hebben dan gemiddeld, dat anderen een beter auditief geheugen hebben, weer anderen een beter kinestetisch geheugen etc. Maar deze feiten zijn voor het leerpoces nauwelijks van belang. Dat wat leerlingen moeten leren is meestal niet specifiek visueel, auditief of kinestetisch; het gaat vooral om betekenis en betekenis is onafhankelijk van vorm.
Voor het testen van de leerstijlentheorie werden een aantal experimenten uitgevoerd. Zo werden 2 lijsten van woorden samengesteld, waarvan de ene lijst auditief, d.m.v. luidsprekers, gepresenteerd werd en de andere lijst visueel m.b.v. sheets. Uit de resultaten bleek geen correlatie tussen de ‘visueel lerenden’ en de ‘auditief lerenden’.
Het auditief geheugen betreft zaken als klanken, uitspraak. Het visueel geheugen gaat b.v. over de bijzondere vorm van een voorwerp (b.v. de bijzondere vorm van een kraan). Het gaat niet speciaal over betekenis.
Ook als leerlingen iets moeten leren dat wel specifiek visueel, auditief of kinestetisch is dan helpt de theorie over leerstijlen niet. Neem de vorm van het land Tchaad op een kaart van Afrika. Wil men deze vorm leren dan zal iedere leerling dit moeten leren, of deze nu een 'visuele leerstijl' heeft of niet.

Professor Frank Coffield (Professor of Education at the Institute of Education, University of London)

[Wrongly labelled]

You've dug out the sheet that claims to differentiate students into visual, auditory, kinaesthetic and even tactile learners. You look at the item that's always troubled you, "Learning How To Make a Cake". You know what the students have to do: read three choices and tick the one preferred. So, when baking a cake, do you
- a) look at the instructions on the packet?
- b) listen to a tape about what to do?
- c) try to make it?
No prizes for guessing that ticking box a) means visual; box b), auditory; and c), kinaesthetic. After completing 12 such choices, students and staff are labelled (or worse, label themselves) visual, auditory or kinaesthetic learners. The example above comes from one of the most popular questionnaires used in colleges. May I suggest you do something different with the form next term? Use it to light your next barbecue.
We produced two reports for the now defunct Learning and Skills Development Agency, which got cold feet and refused to launch them. It was afraid, as one of the government's "delivery partners", to back research it had itself funded, in case it upset the Department of Education and Skills.
Our reports reviewed, systematically, 13 models of learning styles and concluded that this area of research is theoretically incoherent and conceptually confused. I listed in the reports 30 dichotomies, such as "activists" versus "reflectors", "globalists" versus "analysts", "left brainers" versus "right brainers", "convergers" versus "divergers", "holists" versus "serialists", "adaptors" versus "innovators", "deep learners" versus "surface learners" and "assimilators" versus "accommodators". We should stop using these terms. There's no scientific justification for them. We do students a serious disservice by implying they have only one learning style, rather than a flexible repertoire from which to choose, depending on the context.
Since the reports were published, I've received a stream of emails from colleagues in education. They tell horror stories of the dangerous use of these questionnaires; many describe pressure from above to ignore professional misgivings. One tutor visited a class where pupils had labels on their desks indicating their learning style.

——————-

13. Nog meer kritiek

Professor Daniel Willingham (psycholoog, neurowetenschapper)

What is the value added of neuroscience for teaching practice? That is snake oil.
Neuroscientists are making great leaps forward in understanding how the brain works. Unfortunately, when neuroscientific claims jump to the classroom, the facts often get lost and the science misapplied.
Neuroscience is not likely to provide answers to teachers in the near future.

Prof. Gert ter Horst (Neuroimaging Center Groningen)

Om op basis van neuroimaging-plaatjes te begrijpen hoe het brein werkt, ik denk niet dat dat realistisch is.

Prof. Peter Hagoort (Hoogleraar ‘Cognitieve Neurowetenschappen’ aan de K.U.Nijmegen met als specialisme taalprocessen. Winnaar Spinozaprijs)

[Kronkels in de bovenkamer] [Leren van de hersenen]

Het brein is een zeer complex orgaan, het meest complexe van het hele lichaam. Het zou onjuist zijn om te denken dat we daar over vijf jaar precies van weten hoe het werkt.
Ik vind het jammer dat mensen in het onderwijs weglopen met kwakzalverij, terwijl ze waarschijnlijk niet weten hoe hersenonderzoek vorderingen maakt bij de kennis over het aanleren van taalsystemen. Voor de kwaliteit van het onderwijs zou het goed zijn als een groot aantal van de basisbeginselen uit de neurowetenschappen bekend zijn.
Mensen die claimen dat de basisbevindingen over de plasticiteit van hersenen al leiden tot een werkende aanpak voor het leren, spreken voor hun beurt. Humbug.
Een hersenscan voor kinderen met leesproblemen? Zo’n breinplaatje, dat lijkt wel heel wetenschappelijk, maar het heeft op dit moment voor de hulpverlening nog helemaal geen waarde. Daar zijn we nog helemaal niet ver genoeg voor. We hebben nog geen idee wat de standaard hersenpatronen zouden moeten zijn.
Het hartbrein? Er zitten zenuwcellen rondom het hart en andere ingewanden, ja. Maar dat is geen echt brein. Sprookjes. Men shopt wat dingen bij elkaar uit het neurowetenschappelijk onderzoek en giet dat in verkoopbare brokken. Er zijn op dat terrein veel claims. Met prismabrilletjes en nu dus weer met hartbrein-leren. En als het om de uitvoering gaat, zie ik eigenlijk dingen die mijn grootmoeder al debiteerde. Rust, reinheid en regelmaat. Waarheden als koeien, een aanpak die werkt, maar bewijs vanuit de neurowetenschappen dat het zo werkt bestaat niet.
Er is vanuit ons vakgebied de nodige kennis over het leesproces, het leren lezen met name. Je zou denken: dat is op pabo’s geen onbelangrijke lesstof. Maar op het gemiddelde pabo-curriculum staat daarvoor 4 uur daarover. En 200 uur drama. Dat is onzinnig. Geen wonder dat onderwijsmensen het hebben over hartbreinleren.
Het studiehuis? Warhoofdigheid op het ministerie. Dat is door skippyballende ambtenaren op de hei bedacht. Zonder ook maar enig overleg met het veld of de wetenschap. Hoe halen ze het in hun hersenen.
Het is allang bekend dat je het brein moet prikkelen. Als je iemand niet prikkelt en in een donkere kamer zet, wordt hij snel dement. Maar kinderen krijgen meer dan voldoende prikkels. De suggestie dat je zou weten welke prikkels je moet toepassen voor schoolsucces is onbewijsbaar. Fantasie.

Drs. Aukje Aben (Centrum Brein & Leren, Universiteit Maastricht)

Het is een fabel dat mensen slechts 10% van hun hersenen gebruiken. We weten van veel hersendelen welke functies ze aansturen, waardoor een plattegrond van de hersenen getekend kan worden, waarop dan duidelijk te zien is dat er géén inactieve 90% is.
Het idee dat er “linksbreinige” en “rechtsbreinige” mensen zijn, is vooral een te ver doorgeslagen interpretatie van het feit dat de beide hersenhelften inderdaad hun specifieke specialisaties hebben. Echter, bij elke mogelijke cognitieve taak werken beide hersenhelften samen, dus ook bij taal en ruimtelijk denken.

Sanne Dekker (Gepromoveerd binnen het Centrum Brein & Leren en de afdeling Onderwijsneurowetenschap aan de Vrije Universiteit Amsterdam)

Het onderzoek werd uitgevoerd bij ruim 200 docenten uit Nederland en Engeland, die allen interesse hebben in de werking van de hersenen en de rol daarvan bij leren. Uit dit onderzoek bleek dat er momenteel veel neuromythen in omloop zijn in het onderwijs. Ondanks dat deze docenten zich al hadden verdiept in het onderwerp, hadden zij moeite om de waarheden van de mythen te onderscheiden.
Je leest en hoort van alles over het brein, maar de kans is groot dat veel daarvan alleen in de verte op wetenschappelijk onderzoek is gebaseerd. Soms is het zelfs regelrechte onzin.

Kritiek op de leer van ‘Het drievoudige brein’ (reptielenbrein, zoogdierenbrein en menselijk brein) van Paul MacLean.

“The triune brain [drievoudige brein] is a model proposed by Paul D. MacLean. The model never won wide acceptance among comparative neurobiologists. Comparative evolutionary neuroanatomists currently regard its claims about brain evolution to be outdated. The triune model continues to hold interest for members of the general public.” Wikipedia

Kritiek op de kernvisiemethode van Wim Bouman

Dr. Marieke van der Schaaf (Onderwijskundige Universiteit Utrecht)

N.a.v. Bouman’s citaat: "De kernvisiemethode laat kinderen informatie rechtstreeks in het langetermijngeheugen zetten.”

Deze uitspraak gaat volledig in tegen wat onderwijsdeskundigen op dit moment weten over hoe het geheugen werkt. Nieuwe informatie moet eerst verwerkt worden in het werkgeheugen voordat het opgeslagen kan worden in het langetermijngeheugen.
Het idee dat ons geheugen informatie, bijvoorbeeld datgene wat we zien of visualiseren perfect kan opslaan, lijkt behoorlijk op het idee van een fotografisch geheugen. Over het bestaan van een fotografisch geheugen wordt getwist, maar eigenlijk is er niets dat wijst op het bestaan ervan. Uiteraard bestaan er personen die over een uitzonderlijk goed geheugen beschikken, die bijvoorbeeld pi tot op duizenden decimalen achter de komma kunnen opnoemen, maar dat is geen fotografisch geheugen: dat is gewoon knap. Ons geheugen is helaas allerminst perfect.

——————————————–

14. Kritiek op neuro-linguïstisch programmeren

Prof. Willem Levelt onderzocht NLP in 1995. Hij concludeerde dat het om een pseudowetenschappelijke stroming gaat, die psychologisch onderzoek negeert en met een eigen jargon allang weerlegde of onbewezen beweringen doet. De resultaten – als die er zijn – berusten op het placebo-effect. Ook wordt de term neurolinguïstiek misbruikt, want er is nauwelijks een verband tussen neurolinguïstiek als academische wetenschap en NLP.

Prof. Willem Levelt (Directeur van het Max-Planck-Instituut voor Psycholinguïstiek te Nijmegen)

[Hoedt u voor Neuro-Linguïstisch Programmeren!]

Neuro-Linguïstisch Programmeren (NLP) is net zo wetenschappelijk als het communisme of de eugenetica. Het verhaal is er eerst, de wetenschappelijke argumenten worden er pour besoin de la cause bijgeleverd. Boerenbedrog dus.

'”Zo hebben Bandler en Grinder bijvoorbeeld ontdekt dat er een systematisch verband is tussen iemands oogbewegingen en het soort informatie dat hij aan het verwerken is. Als een rechtshandige naar linksboven kijkt, dan werkt hij met eidetisch-visuele voorstellingen. Als hij naar linksonder kijkt, werkt hij met zijn auditieve representatiesysteem.”

De genoemde experimentele evidentie bestaat niet. Bandler en Grinder hebben niks ontdekt en de relatie tussen blikrichtingen en actieve representatiesystemen is geheel uit de duim gezogen.

“Creativiteit is een functie van het rechterbrein.” en “Een dominant linkerbrein staat dit vermogen echter in de weg”. Dit alles is lariekoek

————————–

15. Kritiek op Human Dynamics

Rob Nanninga (Hoofdredacteur Skepter)

[Human Dynamics: Occulte psychologie op school)]

Human Dynamics is een succesvol product. Het wordt bij scholen aangeprezen als een psychologische theorie die je in staat stelt de fundamentele verschillen tussen mensen te herkennen.
Human Dynamics biedt een persoonlijkheidstypologie die niet is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek. In vakbladen is er nooit iets over gepubliceerd. Erkende deskundigen op het gebied van persoonlijkheidspsychologie kennen Human Dynamics niet.
Toets “human dynamics” op internet in met daarachter als tweede trefwoord “basisschool” of iets dergelijks. Dat levert verscheidene scholen op die zich uitdrukkelijk op de principes van Human Dynamics baseren en daarover informatie op hun website hebben staan.
De respectabele status van Human Dynamics blijkt onder meer uit de nieuwste ‘Professionaliseringsgids’ van de Algemene Vereniging Schoolleiders. Er worden verschillende Human Dynamics trainingen aangeboden, waaronder een verdiepingstweedaagse (€1090). De trainingen worden in samenwerking met Interstudie gegeven door de AVS-adviseur en Human Dynamics facilitator Anita Burlet, die tevens algemeen directeur is van vijftien openbare scholen.

—————————-

16. Kritiek op ADHD, Dyslexie etc.

Jan Derksen (Hoogleraar Klinische psychologie en Persoonlijkheidsleer Radboud Universiteit)

Mijn middelste dochter is op het gymnasium getest voor dyslexie. Wij ouders vonden het onzin, ze is juist heel talig. Ze had echter in de gaten dat die dyslexie haar voordelen bracht en heeft zich zodanig door die test gewurmd dat er een forse vorm van dyslexie uitkwam.
Bij het etiketten plakken op jongeren gaat het in de meeste gevallen om overdiagnoses.
Oppositioneel-opstandig gedrag was in 1952 geen categorie, ADHD had toen geen betekenis. Terwijl er altijd temperamentvolle kinderen geweest zijn.

Prof. Paul Verhaeghe (Hoogleraar psychologie aan de Universiteit Gent)

Er wordt veel onderzoek gedaan, maar tot op heden is het met geen enkele stoornis gelukt die overtuigend in de hersenen te verankeren.
We hebben een generatie gecreëerd die niet veel verdraagt en zichzelf als tamelijk ideaal beleeft. Als iets niet lukt, dan moet het wel een stoornis zijn.
Ik vind het boerenbedrog dat steeds meer kinderen tal van ‘veronderstelde pseudo – medische stoornissen’ worden toegedicht. Op die manier wordt de kern van de zaak verdoezeld: een serieus opvoedingsprobleem. Kinderen kampen vandaag effectief met autoriteits -, leer -, en aandachtsproblemen. Maar het feit dat men dat alles afzonderlijk gaat benoemen – het liefst nog met enkele vieze afkortingen zoals ADHD – wekt de indruk dat we met iets vrij uitzonderlijks te maken hebben. Vast staat dat al die medicatie en logopedietrainingen niet veel zullen uithalen. Dat is dweilen met de kraan open.
Als je opgroeit binnen een model waarbij het de norm is om ‘top’ en succesvol te zijn, dan heeft dat als gevolg dat heel veel kinderen al snel uit de boot vallen. Als ouder kan je daar op twee manieren op reageren: ofwel geef je toe dat jijzelf en je kind gefaald hebben – binnen dat model welteverstaan – ofwel zeg je dat het probleem veroorzaakt wordt door een stoornis en hoeft niemand zich met andere woorden schuldig te voelen voor de mislukking. En dat kan je die ouders nauwelijks verwijten, want iedereen voelt zich verantwoordelijk voor zijn kind en heeft er het beste mee voor. Als je kind niet voldoet aan de norm is dat een ramp.
Als ik de beleidsteksten van het ministerie van Onderwijs lees, dan sta ik versteld. Kinderen leren vandaag op school om zichzelf als een onderneming te beschouwen en om manager van zichzelf te worden. Die bedrijfslogica levert problemen op.