“Ouders: meer aandacht voor topleerling niet nodig” is de kop van een artikel in de NRC van gisteren over een rapport van het CPS. Bij het lezen van het artikel blijkt dat het hier niet gaat om de mening van de ouders van topkinderen maar om de mening van alle ouders bij elkaar. Wat de ouders van topleerlingen ervan vinden doet er blijkbaar helemaal niet toe. Dit artikel toont aan dat de naoorlogse bloeitijd van de HBS definitief voorbij is. Waarom was die HBS zo belangrijk? Om twee redenen. Nederland had zijn parels in het oosten, Insulinde, verloren en zou alleen de vernielingen van de oorlog te boven kunnen komen met hard werken en het gebruik maken van alle talenten. De andere reden was dat men het niet fair vond dat afkomst in plaats van capaciteiten bepaalde hoe hoog een kind op de sociale ladder zou kunnen stijgen. Wat de eerste reden betreft: Het ging er niet om om meer mensen met een akademische titel te krijgen maar meer mensen die konden denken en werken op akademisch niveau. Nederland zou zijn welvaart terug moeten veroveren door de inzet van zo veel mogelijk briljante en hoogopgeleide mensen. Wat de tweede reden: Men accepteerde wel dat niet iedereen even veel capaciteiten had maar niet dat kinderen van hoogopgeleide of rijke mensen om die reden betere kansen in de maatschappij hadden. De welvaart, waaraan gewetenloze politici vastknoopten, heeft er voor gezorgd dat veel mensen vergaten hoe zeer het welvaartsniveau in een land samenhangt met het opleidingsniveau van zijn burgers (niet het aantal diplomata zoals de politici ons willen wijsmaken!) en ook dat aan het accepteren van de voordelen die mensen van hun intelligentie en andere capaciteiten hadden een einde kwam. Kortzichtigheid en afgunst namen de plaats in van de naoorlogse solidariteit.en het onderwijs is doordrenkt met holle gelijkheidsphrasen.
De afgunst is nu ook bezig om de demokratische gezindheid te ondermijnen. Waarom zou de meerderheid van de ouders moeten mogen beslissen of topleerlingen wel of niet moeten verpieteren of lui zijn tot een gewoonte mogen maken Dat je zonder over laag rendement en economische consequenties na te denken voor leerlingen van andere ouders beslist dat het onderwijs aan achterstandskinderen financieel voorrang moet hebben is één (onverstandig) ding. Maar als je ook nog vindt dat topleerlingen hetzelfde onderwijs moeten volgen als de middelmatige laat je je door afgunst leiden. En dat is, wat uit het rapport van Sociaal en Cultureel Planbureau aan het licht brengt.
Onverstandig, maar in elk geval beter dan leerlingen te dwingen om een opleiding beneden hun niveau te volgen is om voor het onderwijs aan de topleerling eenzelfde bedrag uit te geven als gemiddeld voor de andere maar hen wel bij hen passend onderwijs te laten volgen. Om binnen dat bedrag te blijven en toch onderwijs van niveau te verzorgen zullen topleerlingen veel minder contacturen hebben en veel op eigen kracht moeten doen maar het is wel een keuze die zij of hun ouders moeten kunnen maken. dat zou democratie in ruimere zin zijn. En weer zijn intelligente kinderen van lage komaf in het nadeel maar je kunt dan tenminste voor het minst erge kiezen.
Er staan in dit verband overigens wel 2 hoopbrengende mededelingen in het rapportverslag. Niet hoop m.b.t. de demokratische geestesgesteldheid van de meerderheid van de ouders maar wat betreft de mogelijkheden van de leerlingen. Basisscholieren zouden al vakken uit het secundair onderwijs mogen volgen en middelbare schlieren zouden een VWO-diploma “cum laude” moeten kunnen verwerven. Bij dat eerste voorstel zou de staatssecretaris van onderwijs, die ze lanceerde, Dekkers, wel duidelijk moeten maken hoe het verder met voorlopende leerlingen moet. Ook het tweede voorstel zou verder uitgewerkt moeten worden.Als de staatssecretaris doorzet hoeft een intelligente leerling zich in de toekomst niet meer een buitengesloten paria tevoelen.